อกาลจีวร : (นปุ.) ผ้าอันเกิดขี้นในสมัยมิใช่กาล, ผ้าที่ทายกทายิกาถวายนอกเขตฤดูกาล (ที่ทรงอนุญาต) คือผ้าที่เกิดขึ้นนอกเขตกาลจีวร, อกาลจีวร.อกาลจีวรมีกำหนดดังนี้ถ้าภิกษุไม่ได้กรานกฐินมีกำหนด ๑๑ เดือน ตั้งแต่ แรม ๑ ค่ำ เดือน ๑๒ ถึนขึ้น ๑๕ค่ำ เดือน ๑๑ ถ้าได้กรานกฐินมีกำหนด ๗ เดือน คั้งแต่แรม ๑ ค่ำ เดือน ๔ ถึงขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๑๑ ไตร. ๒/๓๔.
องฺกน : (นปุ.) การกำหนด, หมาย (หนังสือเกณฑ์ หรือหนังสือเกาะกุมตัว). เครื่องหมาย, การทำเครื่องหมาย, การประทับตรา.ยุปัจ.
อชฺฌตฺตนิลกสิณาทิรูปชฺฌานวส : (ปุ.) อำนาจแห่งการเพ่งซึ่งรูปมีกสิณอันบัณฑิตกำหนดแล้วด้วยสีเขียวอันเป็นไปทับซึ่งตนเป็นต้น.
อติเรกตร : (วิ.) มากกว่า, ยิ่งกว่า, ลาภเกินกว่ากำหนด, อติเรกลาภ คือของที่ได้มามากกว่าที่กำหนดไว้ได้มาเกินจากรายได้ปกติของที่ได้มาเป็นครั้งคราว.ส.อติเรกลาภ.
อนคฺฆ : (วิ.) มีค่าหามิได้วิ.นตฺถิอคฺโฆเอตสฺสาติอนคฺโฆความหมายแท้จริงหมายความว่า มีค่ามากจนกำหนดค่าไม่ได้ฏีกาเวสฯท่านจึงแก้ว่าโสหิอคฺฆสฺสมหนฺตตฺตาอนคฺโฆติวุตฺโต.ส.อนรฺฆ.
อนฺตมโส : (อัพ. นิบาต.) โดยกำหนดมีในที่สุด.
อนิยม : (วิ.) มิใช่ความกำหนด, มิใช่ความแน่นอน, มิใช่ความชอบ, อนิยม (ไม่ต้องด้วยกฎหรือแบบแผน นอกแบบ).ส.อนิยม.
อนุทฺทิฏฺฐ : ค. ไม่ได้แสดง, ไม่ได้กำหนด
อนุปลกฺขณ : ค. หาการกำหนดมิได้
อนุมาน : (ปุ. นปุ.) ความนับตาม, ความกำหนดตาม, การตามกำหนด, การหมั่นกำหนด, การคาดหมาย, การคาดคะเน, ความนับตามฯลฯ.ส. อนุมาน.
อปฺปมญฺญา : อิต. ความไม่มีขอบเขต, ความไม่มีกำหนด
อปฺปมาณ : (วิ.) นับไม่ได้, ประมาณไม่ได้, ไม่เป็นประมาณ, ประเสริฐเลิศล้น, ประเสริฐที่สุด, อประมาณอัประมาณ (กำหนดไม่ได้จำกัดไม่ได้ไม่มีที่สุด).ส. อปฺรมาณ.
อปรนฺตกปฺปิก : ค. ผู้ยึดถือในการกำหนดที่สุดเบื้องปลาย (ในทิฏฐิ ๖๒)
อปริจฺฉินฺน : ค. กำหนดไม่ได้, ไม่บริจาค,ไม่แยก, ไม่ขาด, ไม่ถูกตัด
อปริมาณ : (วิ.) ไม่มีประมาณ, กำหนดจำนวนไม่ได้, นับไม่ได้, ยิ่งใหญ่.ส. อปริมาณ.
อปริมิต : ค. กำหนดไม่ได้, ประมาณไม่ได้
อปริยนฺตวตี : ค.ไม่มีกำหนด, ไม่มีที่สุด
อภิลกฺขิต : กิต. กำหนดไว้แล้ว, หมายไว้แล้ว, ตั้งใจหมายไว้แล้ว
อภิลกฺขิตกาล : (ปุ.) กาลอัน...กำหนดแล้ว, เวลาที่กำหนด, อภิลักขิตกาล.
อภิลกฺขิตตฺต : นป. ความเป็นคืออันกำหนด, ความตั้งใจไว้
อมิต : ค. นับไม่ได้, กำหนดไม่ได้
อวตฺถา : (อิต.) ความเป็นอยู่, ความดำรงอยู่, ความกำหนด, อวปุพฺโพ, ถาคตินิวตฺติยํ, อ, ตฺสํโยโค.ส.อวสฺถา.
อวธาเรติ : ก. กำหนดแน่, จำกัดลง, เลือก
อวสิต : ค. สำเร็จแล้ว, กำหนดรู้ชัดแล้ว
อสงฺเกต : นป., ป. การไม่สังเกต, การไม่กำหนด, การไม่ได้นัดหมาย
อสงฺข : ค. ไม่ได้กำหนด, ไม่ได้นัดหมาย
อสลฺลกฺขณ : ค. ไม่ได้กำหนดหมาย
อสวต : ค. ไม่จำกัด, ไม่กำหนดลงอย่างแน่นอน
อสีมา : ค. ไม่ใช่สีมา, ไม่ใช่เขตกำหนด
อสุภนิมิตฺต : นป. อสุภนิมิต, เครื่องกำหนดหมายที่ทำให้เห็นว่าไม่สวยงาม
อากปฺป : (ปุ.) มรรยาทอัน...กำหนดยิ่ง, มรรยาทเครื่องกำหนดยิ่ง, มรรยาทเครื่องสำเร็จ, ความกำหนด, ความสำเร็จ.อาบทหน้ากปฺปฺธาตุในความกำหนดสำเร็จอ.ปัจ. การตกแต่งให้งาม, การตกแต่งให้สวยงาม, การแต่งตัวดี, อาการ, ท่าทาง. กปุธาตุในความอาจสามารถควรสมควรอหรือณปัจซ้อนปฺ.ส.อากลฺป.
อาน : (นปุ.) ลมหายใจออก.วิ.อนฺนติอเนนาติอานํ. อนฺปาณเน, โณ. อานนฺติอสฺสาโสอปานนฺติปสฺสาโส.แปลว่าลมหายใจเข้าอุ.อานาปนสติสติกำหนดลมหายใจเข้าและลมหายใจออก, สติกำหนดลมหายใจเข้าออก.ส.อาน.
อานาปานสติ : (อิต.) สติกำหนดลมหายใจเข้าและลมหายใจออก, สติกำหนดลมหายใจเข้าออก.
อายุกปฺป : ป. ชั่วอายุ, ชั่วชีวิต, กำหนดชั่วอายุหนึ่ง
อาวตฺถิก : ค. ที่กำหนด, ที่เหมาะสม, ตามนิสัยเดิม
อิกฺขณ อิกฺขน : (นปุ.) การเห็น, การดู, การ แลดู, การเพ่ง, ความแลดู, ความพินิจ, ความรู้, ความกำหนด, เครื่องหมาย, ยุ ปัจ.
อุคฺคหนิมิตฺต : (นปุ.) ความกำหนดเจนใจ, นิมิตติดตา.
อุตฺตริมนุสฺสธมฺมสิกฺขาปท : (นปุ.) สิกขาบท อันบัณฑิตกำหนดแล้ว ด้วยธรรมของ มนุษย์ผู้ยิ่ง, ฯลฯ.
อุทกุกฺเขปสีมา : (อิต.) อุทกุกเขปสีมา สีมา กำหนดด้วยการวักน้ำสาดโดยรอบด้วยมือ ของคนปานกลาง.
อุปลกฺขณา : อิต. การเข้าไปกำหนดหมาย, ปัญญาเครื่องกำหนดความแตกต่าง
อุปลกฺเขติ : ก. ทำให้เห็นข้อแตกต่าง, เข้าไปกำหนด, สังเกต