ที : (ปุ.?) การเปลือง, การเสื่อม, การสิ้น, ความเปลือง, ฯลฯ. ที ขเย, อ. ส. ที.
ทีฆโสตฺถิย : นป. ความปลอดภัยตลอดกาลนาน, สวัสดิภาพอันยั่งยืน, ความเจริญรุ่งเรืองชั่วกาลนาน
ทีธิติ : (อิต.) ความรุ่งเรือง, รัศมี, แสง, แสงสว่าง. วิ. ทีธฺยตีติ ทีธีติ. ทีธิ ทิตฺติยํ, ติ. ทิปฺปตีติ วา ทีธีติ. ทิปฺ ทิตฺติยํ, ติ, ปสฺส โธ, อิอาคโม, ทีโฆ. ส. ทีธีติ.
ทีป : (ปุ. นปุ.) เกาะชื่อของแผ่นดินที่มีน้ำล้อมรอบและเล็กกว่าแผ่นดินที่เป็นทวีป.วิ.ทฺวิชาคตานิอาปานิอสฺมึเหตุภูเตติทีโป.แปลงทฺวิเป็นทิหรือลบวฺเหลือเป็นทิทีฆะเป็นทีลบอาและนที่อาปานรัสสะอาที่ปาอภิฯและฎีกาอภิฯ.ส.ทวีป.
ทีปงฺกร : (วิ.) ผู้ทำซึ่งที่พึ่ง วิ. ทีปํ กโรตีติ ทีปงฺกโร. ทีปปุพฺโพ, กรฺ กรเณ, อ. ลง นุ อาคมในท่ามกลาง แล้วแปลงเป็นนิคคหิต แล้วแปลงนิคคหิตเป็น งฺ รูปฯ ๕๔๙.
ทีปนี : ค., อิต. ซึ่งส่อง, ซึ่งแสดง, ซึ่งชี้แจง, ซึ่งอธิบาย; คัมภีร์อธิบายความ
ทีปิ : (ปุ.) เสือเหลือง เสือดาว (ผู้ประกาศ ความยิ่งใหญ่ในป่า). ทีปฺ ปกาสเน, อิ.
ทุกฺกฏ : นป. การกระทำผิด, ความชั่ว, ชื่ออาบัติเบาชนิดหนึ่งซึ่งเรียกว่าอาบัติทุกกฎ
ทุกฺกรกริยา : (อิต.) การกระทำอันบุคคลทำ ได้โดยยาก, การทำกิจที่บุคคลทำได้โดย ยาก, การทำกิจที่ทำได้โดยยาก, การทำ ความเพียรที่ทำได้โดยยาก, ทุกกรกิริยา คือการทรมานร่างกายให้ลำบากโดย ประการต่างๆ.
ทุกฺขการณ : นป. เหตุแห่งทุกข์, ความทุกข์ที่จะต้องได้รับการลงโทษ
ทุกฺขขย ทุกฺขกฺขย : (ปุ.) ความสิ้นแห่งทุกข์, ความสิ้นไปแห่งทุกข์, ทุกขขยะ ทุกขักขยะ ชื่อของพระนิพพาน, พระนิพพาน. วิ. สพฺพทุกขานํ ขยการณตฺตา ทุกฺขขโย ทุกฺขกฺขโย วา.
ทุกฺขติ : ก. เป็นทุกข์, ลำบาก
ทุกฺขนิโรธ : (ปุ.) ความดับซึ่งทุกข์, ความดับทุกข์, ทุกขนิโรธ ชื่ออริยสัจ ๔ ข้อที่ ๓.
ทุกฺขนิโรธคามินี : ค. (ปฏิปทา) ซึ่งยังผู้ปฏิบัติให้ถึงซึ่งความดับแห่งทุกข์
ทุกฺขนิโรธคามินีปฏิปทา : (อิต.) ปฏิปทาอัน ยังผู้ปฏิบัติให้ถึงซึ่งความดับทุกข์, ทางดำเนินอันยังสัตว์ให้ถึงความดับทุกข์, ข้อปฏิบัติอันยังผู้ปฏิบัติให้ถึงความดับทุกข์, ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทา ชื่ออริยสัจ ๔ ข้อที่ ๔.
ทุกฺขปฺปตฺต : ค. ผู้ถึงแล้วซึ่งทุกข์, ผู้ประสพความทุกข์
ทุกฺขปริชานนาทิกิจฺจ : (นปุ.) กิจมีอัน กำหนดรู้ซึ่งทุกข์เป็นต้น. เป็นวิเสสนบุพ. กัม. มี ทุ. ตัป. และ ฉ. ตุล. เป็นภายใน.
ทุกฺขภุมฺมิ, - ภูมิ : อิต. ทุกขภูมิ, ภูมิจิตอันเป็นที่เกิดแห่งทุกข์
ทุกฺขลาภ : (ปุ.) การได้ด้วยความลำบาก, การได้โดยยาก, ลาภที่ได้โดยยาก.
ทุกฺขวิปาก : ค. มีวิบากเป็นทุกข์, มีทุกข์เป็นผล
ทุกฺขสมฺผสฺส : ค. มีสัมผัสเป็นทุกข์
ทุกฺขสมุทย : (ปุ.) ความตั้งขึ้นพร้อมแห่งทุกข์, ความเกิดขึ้นแห่งทุกข์, เหตุให้เกิดทุกข์, ทุกขสมุทัย ชื่ออริยสัจ ๔ ข้อที่ ๒.
ทุกฺขเสยฺยา : อิต. การนอนอันเป็นทุกข์, การนอนไม่สบาย
ทุกฺขาธิวาห : (ปุ.) ธรรมชาตผู้ซึ่งนำไปซึ่งทุกข์ อันยิ่ง, ความนำไปยิ่งซึ่งทุกข์.
ทุกฺขานุภวน : นป. การเสวยทุกข์, การได้รับความทุกข์ทรมาน
ทุกฺขาปคม : ป. การไปปราศจากความทุกข์, การหลีกออกจากทุกข์, การเปลื้องทุกข์
ทุกฺขาปน : นป. การทำผู้อื่นให้เป็นทุกข์, การก่อทุกข์
ทุกฺขาปิต : กิต. (อันเขา) ทำให้เป็นทุกข์, อันก่อทุกข์ให้
ทุกฺขาเปติ : ก. ทำให้เป็นทุกข์, ก่อทุกข์ให้
ทุกฺขาสหนตา : อิต. ความไม่อดทนต่อความทุกข์, ความทนต่อความยากลำบากไม่ได้
ทุกฺขี : ค. ผู้มีทุกข์, ผู้เป็นทุกข์
ทุกฺขียติ : ก. เป็นทุกข์; ลำบาก, คับแค้น
ทุกฺขุทฺรย : ค. มีทุกข์เป็นกำไร, มีผลลัพธ์เป็นทุกข์
ทุกฺขูปธาน : นป. การเข้าไปตั้งไว้ซึ่งความทุกข์, การก่อทุกข์
ทุกฺขูปสม : ป. ความเข้าไปสงบแห่งทุกข์, ความหมดทุกข์
ทุกร ทุกฺกร : (นปุ.) กรรม...อันได้โดยยาก, ความเพียรอัน... ทำได้โดยยาก. ศัพท์ต้น ไม่ซ้อน กฺ.
ทุกฺวิปาก : (วิ.) มีทุกข์เป็นผล, มีทุกข์เป็นวิบาก.
ทุคฺค : (นปุ.) ที่อัน...ไปได้โดยยาก, ความยาก, ช่องแคบ, กำแพง, ป้อม, คู, หอรบ, ห้วง น้ำ, หล่ม อุ. ปงฺคทุคฺค หล่มคือเปลือกตม. ทุกฺข+คมฺ+อ ปัจ. ลบ กฺข และ มฺ ซ้อน คฺ. ส. ทุรค.
ทุคฺคต : (วิ.) ถึงแล้วซึ่งความยาก, ฯลฯ. ทุกฺข+คต.
ทุคฺคต. : (ปุ.) คนถึงแล้วซึ่งความยาก, คนถึงแล้วซึ่งยาก, ฯลฯ, คนเข็ญใจ. วิ. ทุกขํ คโต ทุคฺคโต. ลบ กฺข ซ้อน ค.
ทุคฺคติปรายน : (วิ.) ผู้มีทุคคติเป็นที่ไปในเบื้องหน้า.
ทุคคสญฺจาร : (ปุ.) การเดินทงไปในที่อัน...ได้โดยยาก วิ. ทุคคสฺส สญฺจาโร.ทุคคสญฺจาโร, หักฉัฎฐีเป็นสัตตมี. ส. ทุรฺคสํจาร ทุรฺคสญฺจาร.
ทุคฺคหิต : ค., นป. ซึ่งถือเอาชั่ว, ซึ่งถือเอาผิด, ซึ่งจับไว้ไม่ดี; ความเห็นผิด
ทุจฺจริต : (นปุ.) ความประพฤติชั่ว, ความประพฤติเสียหาย, บาป. วิ. ทุ กุจฺฉิตํ จริตํ ทุจฺจริตํ. สารัตถทีปนี วิ. ทุฏฐ จริตํ ทุจฺจริตํ. วิเสเสหิ วา ทูสิตํ จริตนฺติ ทุจฺจริตํ. ทูสิต นั้นคือ ทุสฺ โทสเน, โต, อิอาคโม, ทีโฆ. คำ ทุจจริตนี้ ไทยใช้ว่า คดโกง, ฯลฯ. ส. ทุรฺศฺจริต ทุรฺจริต.
ทุชชร : (ปุ.) ความคร่ำคร่ายาก, ฯลฯ.
ทุฎฺฐุลฺล : (วิ.) ชั่ว, ร้าย, ลามก, หยาบ, ชั่ว หยาบ, หยาบช้า, ชั่วช้า, ตลกคะนอง. วิ. ทุฎฺฐุ นิสฺสิตํ ทุฎฺฐุลฺลํ. ทุฎฺฐุ ฐานํ วา ทุฏฺฐุลฺลํ. ล ปัจ. แปลงเป็น ลฺล นิสสิตตัท. รูปฯ ๓๖๘.
ทุฏฺฐคหณิก : ค. ผู้เป็นโรคพรรดึก, ผู้เป็นโรคท้องผูก, ผู้เป็นโรคอาหารไม่ย่อย
ทุติย, - ยก : ค., ป. ที่สอง, ซึ่งมีเป็นที่สอง; สหาย, เพื่อน, คนติดตาม
ทุพฺภร : ค. ซึ่งเลี้ยงได้ยาก, ซึ่งเป็นคนเลี้ยงยาก, ซึ่งปฏิบัติตนให้คนอื่นบำรุงเลี้ยงได้ยาก
ทุพฺภาสิต : (นปุ.) คำอันเป็นทุพภาษิต.