อุกาส : (อัพ. นิบาต) ดังข้าพเจ้าขอโอกาส. แปลยักเยื้องไปได้อีกตามความเหมาะสม.
อุขติ : ก. ไป, ถึง, เป็นไป
อุคฺคจย : (นปุ.?) ความปรารถนา.
อุคฺคห : (ปุ.) การเรียน, การเล่าเรียน, ความจดจำ. อุปุพฺโพ, คหฺ คหเณ อ, ยุ.
อุคฺคหน อุคฺคณฺหน : (นปุ.) การเรียน, การเล่าเรียน, ความจดจำ. อุปุพฺโพ, คหฺ คหเณ อ, ยุ.
อุคฺคหนิมิตฺต : (นปุ.) ความกำหนดเจนใจ, นิมิตติดตา.
อุคฺฆาติ : อิต. การเขย่า, การกระทบ, ความชนะ
อุคฺโฆส : (ปุ.) ความกึกก้อง, ความเกรียวกราว, ความเล่าลือ, เสียงเล่าลือ. อุปุพฺโพ, ฆุสฺ สทฺเท, อ, ยุ, ส. อุทฺโฆษ.
อุคฺโฆสน : (นปุ.) ความกึกก้อง, ความเกรียวกราว, ความเล่าลือ, เสียงเล่าลือ. อุปุพฺโพ, ฆุสฺ สทฺเท, อ, ยุ, ส. อุทฺโฆษ.
อุจฺจตฺต : นป. ความสูง
อุจฺจนีจตา : อิต. ความสูงและความต่ำ, ความไม่สม่ำเสมอ
อุจฺจารกรณฏฺฐาน อุจฺจารฏฺฐาน : (นปุ.) ที่เป็น ที่ถ่ายอุจจาระ, ส้วม, ถาน (ส้วมของพระ).
อุจฺจูล : ป. ธงชัย, ธงแห่งความชนะ
อุจฺฉิฏฺฐ : (วิ.) เป็นเดน. อุปุพฺโพ, ฉิทิ ฉิชฺชเน, โต. ส. อุจฺฉิษฺฏ.
อุจฺเฉท : (ปุ.) การตัดขาด, การขาดสิ้น, การ ขาดสูญ, ความตัดขาด, ฯลฯ. อุปุพฺโพ, ฉิทฺ เฉทเน, โณ.
อุจฺเฉททิฏฐิ : อิต. ความเห็นว่าตายแล้วขาดสูญ
อุจฺเฉทฺทิฏฺฐิ : (อิต.) ความเห็นว่าขาดสูญ, อุจเฉททิฏฐิ คือ ความเห็นว่า คนและสัตว์ ตายแล้ว ไม่มีปฏิสนธิวิญญาณ คือขาดสูญ ไม่เกิดอีก ความเห็นนี้ปฏิเสธกัมมวัฏ.
อุชฺชงฺคล : (นปุ.) ที่เป็นที่ขาดเขินแห่งน้ำ, ที่ ดอน, อุทก+ชงฺคล ลบ ทก ซ้อน ชฺ.
อุชฺชลน : นป. การลุกโพลง, ความรุ่งเรือง
อุชฺฌตฺติ : (อิต.) การเพ่งโทษ, ฯลฯ, ความเพ่งโทษ, ฯลฯ. ติ ปัจ.
อุชฺฌน อุชฺฌาน : (นปุ.) การเพ่งโทษ, การ ยกโทษ, การติเตียน, การโพทนา, ความเพ่ง โทษ, ฯลฯ. อุปุพฺโพ, เฌ จินฺตายํ, ยุ.
อุชุคตา : อิต. ความตรง, ความซื่อตรง
อุชุ อุชุก : (ปุ.) คนตรง, ฯลฯ, ความตรง, ฯลฯ. ส. อารฺชว.
อุญฺญา : อิต. การดูถูก, ความหยิ่ง
อุฏฐหน : นป. ความลุกขึ้น, ความเพียรพยายาม, ความขยัน
อุฏฐาตุ : ป. ผู้ลุกขึ้น, ผู้มีความขยันหมั่นเพียร
อุฏฐาน : นป. การลุกขึ้น, ความพยายาม, การเริ่มตั้งความเพียร, ความบากบั่นของบุรุษ
อุฏฐานก : ค. ผู้ยังผลให้เกิดขึ้น, ผู้มีความเพียร
อุฏฺฐานสญฺญา : (อิต.) ความสำคัญในการ ลุกขึ้น.
อุฏฐายิกา : อิต. ความเพียรพยายาม, ความบากบั่น
อุฑฺฒ : (ปุ.) อูฐ, ความร้อน. อุสฺ ฑาเห, โฒ, ฒสฺส ฑฺฒตฺตํ, สฺโลโป. รูปฯ ๖๕๓. ส. อุษฺฏฺร.
อุณฺณติ : (อิต.) ความพองจิต, ความถือตัว, ความไว้ตัว, ความจองหอง, ความไว้ยศ, การเทิดตน, การไว้ตน, การยกตน. อุปุพฺโพ, นมุ นมเน, ติ. ดู อุณฺณต.
อุณฺณม : ป. ความฟูขึ้น, ความพองตัว, ความหยิ่ง
อุณฺณาม : (ปุ.) ความพองจิต, ฯลฯ. ณ ปัจ.
อุณฺณามย : (ปุ.) เครื่องลาดเป็นวิการแห่ง ขนสัตว์, เครื่องลาดทำด้วยขนสัตว์, เครื่อง ลาดแล้วด้วยขนสัตว์. อุณฺณาโลม
อุณหภูมิ : (อิต.) ชั้นแห่งความร้อน, ระดับ แห่งความร้อน, อุณฺหภูมิ (ระดับแห่ง ความร้อนเย็นของอากาศ).
อุตฺตปติ : ก. สะดุ้งกลัวต่อบาป, กลัวความผิด
อุตฺตม : (วิ.) ดีที่สุด, เด่นที่สุด, ยิ่ง, เยี่ยม, ยอดเยี่ยม, เลิศ, ประเสริฐ, ประเสริฐสุด, สูงสุด, มากมาย, บริบูรณ์, อุดม. วิ. อพฺภุโต อพฺภูโต วา อตฺยตฺถํ อุตฺตโม. อุคฺคตตมตฺตา วา อุตฺตโม. อุศัพท์ ตม ปัจ. ซ้อน ตฺ บางคัมภีร์เป็น อุพฺภโต อพฺยตฺถํ อุตฺตโม. อุพฺภโต อตฺยตฺโถ อุตฺตโม. มติ ผู้เขียน. ส อุตฺตม.
อุตฺตรนิกาย : (ปุ.) อุตตรนิกาย ชื่อนิกายสงฆ์ ในพระพุทธศาสนา เป็นนิกายฝ่ายเหนือ ได้แก่ ฝ่ายมหายาน.
อุตฺตรสาธก : ค. ซึ่งช่วยเหลือ, เป็นเพื่อน
อุตฺตราธิการี : ค. ผู้เป็นทายาท, ผู้รับมรดก
อุตฺตริ : (วิ.) ยิ่ง, ยอดเยี่ยม, ชั้นเยี่ยม, แปลก, มากขึ้น, อุตริ. คำ อุตริ ที่นำมาใช้ใน ภาษาไทยออกเสียงว่า อุดตะหริ ใช้ใน ความหมายว่า แปลกออกไป นอกแบบ นอกทาง.
อุตฺตาน, - นก : ค. หงาย, นอนหงาย ; มีเนื้อความตื้น, ง่าย, แจ่มแจ้ง
อุตฺตาส : ป. ความหวาด, ความสะดุ้ง
อุตฺตาสวนฺตุ : ค. มีความสะดุ้ง, มีการหวาดผวา
อุตฺรสติ อุตฺตรสติ อุตฺตรสฺติ : (อิต.) ความหวาด, ความหวาดเสียว, ความสะดุ้ง, ความตกใจ, ความกลัว. อุปุพฺโพ, ตฺรสฺ อุพฺเพเค, ติ.
อุทกนิมิตฺต : (วิ.) มีน้ำเป็นเครื่องหมาย (สีมามี....)
อุทกวาร : ป. วาระแห่งน้ำ, ถึงวาระเป็นผู้นำน้ำมาให้
อุทฺทสฺเสติ : ก. แสดง (ตน), แสดงตัว, ปรากฏตัว, เปิดเผย, แสดงความประสงค์
อุทฺทาม : (วิ.) คะนอง, ปราศจากความเหนี่ยว รั้ง. อุปุพฺโพ, ทมฺ คมเน, โณ. ส. อุทฺทาม.