อนุปสณฺฐปนา : อิต. ไม่หยุดอยู่, ความเป็นไปไม่ขาดระยะ
อนุปาทิเสส : (วิ.) ไม่มีอุปาทิเป็นส่วนเหลือหมายความว่าไม่มีเบญจขันธ์เหลืออยู่คือเบญจขันธ์ดับไปแล้ว.
อนุภวนฺต : กิต. กินอยู่, เสวยอยู่, ประสบอยู่
อนุภูยมาน : กิต. ถูกกินอยู่, ถูกเสพอยู่, ถูกเสวยอยู่
อนุวตฺถ : กิต. อยู่แล้ว, อาศัยแล้ว
อนุวสติ : ก. อาศัยอยู่, พำนักอยู่
อนุวสฺสิก : ค. ประจำปี, ผู้อยู่สิ้นกาลฝนหนึ่ง
อนุสยติ : ก. นอนเนื่องอยู่, หมักหมมอยู่
อนุสายิก : ค. มีอยู่ประจำ, มีอยู่เป็นนิสัย
อนุเสติ : ก. นอนเนื่องอยู่, หมักหมมอยู่
อนฺเ ตปุริก : (ปุ.) บุคคลผู้อยู่ภายในแห่งบุรี, ข้าราชการในสำนัก, ข้าราชการในพระราชสำนัก.
อโนตตฺต : (ปุ.) อโนตาตชื่อสระใหญ่สระหนึ่งในเจ็ดสระซึ่งอยู่ในป่าหิมพานต์, สระอโนตาต.วิ.สุริยรํสิสมฺผุฏฐาภาเวนน อวตปฺปติอุทกเมตฺถาติอโนตตฺโต.
อโนสิต : ค. ๑. ซึ่งไม่อยู่อาศัยแล้ว ;
๒. ไปหาไม่ได้
อปฏฺฐเปติ : ก. ไม่ให้ตั้งอยู่, เพิกเฉย
อปฺปติฏฺฐ : ค. ๑. ไม่ตั้งอยู่แล้ว;
๒. ไม่มีที่พึ่ง
อปฺปโพธติ (อปโพเธติ) : ก. บรรเทา (ความหลับ), ตื่นอยู่, ขจัด
อปฺปมตฺต : ค. ๑. ไม่ประมาท, ระมัดระวัง, ตื่นอยู่;
๒. มีประมาณน้อย, ไม่สำคัญ
อปาฏุก : ค. ไม่คม, ทื่อ, งุ่มง่าม, ไม่เปิดเผย, ซ่อนอยู่
อปานกตฺต : นป. ความเป็นอยู่โดยปราศจากน้ำดื่ม
อเปตตฺต : นป. ความเป็นผู้ปราศ, ความเป็นผู้ไม่อยู่
อพฺภตฺถ : นป. อพฺภตฺถตา, อิต. ความฉิบหาย, ความตั้งอยู่ไม่ได้
อพฺภาน : (นปุ.) การเรียกเข้า, การชักกลับมา, การรับรอง, ความรับรอง, อัพภาน.การสวดเมื่อภิกษุต้องอาบัติสังฆาทิเสสซึ่งได้ประพฤติมานัสครบ๖ราตรีหรือประพฤติมานัสและอยู่ปริวาสแล้วเพื่อให้กลับเป็นผู้บริสุทธิ์เรียกว่าสวดอัพภาน.
อพฺเภติ : ก. อัพภาน, เรียกกลับมา, เรียกภิกษุผู้ต้องอาบัติอยู่ปริวาสแล้วให้กลับเข้ามาเป็นผู้มีความบริสุทธิ์
อพฺโภกาสิก : ป. ผู้อยู่ในที่กลางแจ้ง, ผู้อยู่กลางแจ้งเป็นวัตร
อพฺโภกาสิกงฺค : นป. องค์คุณของภิกษุผู้ถือการอยู่ในที่แจ้งเป็นวัตร
อพฺยย : (วิ.) คงที่, อยู่ที่, ไม่สิ้น, ไม่เสื่อม, ไม่แปลง, ไม่เปลี่ยน, ไม่เปลี่ยนแปลง, ไม่แปลผัน, ไม่ฉิบหาย.นปุพฺโพ, พฺยยฺขเย, อ.
อภิชีวนิก : ค. (ศิลป) ที่ทำให้สำเร็จการเลี้ยงชีพ, เกี่ยวกับการดำรงชีพ
อภินิวิสฺสติ : ก. ยึดมั่น, อยู่ประจำ, อาศัยอยู่
อภิปุพฺพ : (วิ.) มีอภิเป็นบทหน้า, มีอภิอยู่หน้า.
อภิสชฺชน : (วิ.) อันยัง....ให้ข้องอยู่, อันยัง....ให้ติดอยู่.อภิปุพฺโพ, สชฺ สงฺเค, ยุ. ลง ย ปัจ.ประจำธาตุแปลงชฺยเป็นชฺช ยุเป็น อน.
อภิสนฺทิ : อิต. อัชฌาสัย, ธรรมชาติผู้อาศัยจิตนอนอยู่, ความมุ่งหมาย
อภิสนฺธิ : (อิต.) ธรรมชาติผู้อาศัยจิตนอนอยู่, ความมุ่งหมาย, อัธยาศัย.วิ.จิตฺเตอภิสนฺ-ธายเตติอภิสนฺธิ.อภิสํปุพฺโพ, ธาธาร-เณ, อิ.
อภิสมฺพุทฺธาน : ค. ตื่นอยู่, รู้แจ้ง
อภิเสเจติ : ก. ให้อภิเษก, ให้ประพรม, ให้ดำรงตำแหน่ง
อมนฺถมาน : กิต. ไม่สีอยู่, ไม่ถูอยู่
อมฺหา : ๑. อิต. แม่โค ;
๒. ก. (เรา) มีอยู่, เป็นอยู่
อมฺหิ : ก. (ข้า) มีอยู่, เป็นอยู่
อมารเธยฺย : ค. ผู้ไม่อยู่ในบ่วงของมาร, ผู้ไม่อยู่ในอำนาจของมาร
อมาวสีอมาวาสี : (อิต.) ดิถีมีพระอาทิตย์และพระจันทร์อยู่ร่วมกัน, ดิถีดับ, วันดับคือวันสิ้นเดือนทางจันทรคติ.วิ. อมาสหวสนฺติรวิจนฺทายสฺสํสาอมาวสี.อมาปุพฺโพ, วสฺนิวาเส, ณี.ศัพท์ต้นไม่มีทีฆะ.
อมาวสี อมาวาสี : (อิต.) ดิถีมีพระอาทิตย์และ พระจันทร์อยู่ร่วมกัน, ดิถีดับ, วันดับคือวัน สิ้นเดือนทางจันทรคติ. วิ. อมา สห วสนฺติ รวิจนฺทา ยสฺสํ สา อมาวสี. อมาปุพฺโพ, วสฺ นิวาเส, ณี. ศัพท์ต้นไม่มีทีฆะ.
อรญฺญก : (วิ.) มีอยู่ในป่า, มีในป่า.วิ. อรญฺเญภโวอรญฺเญโก.กปัจ.ตั้งอยู่ในป่าวิ.อรญฺเญติฏฺฐตีติอรญฺญโก.
อรญฺญกตฺต : นป. ความเป็นผู้อยู่ในป่า, การถืออยู่ในป่าเป็นวัตร
อรญฺญวาส : (วิ.) ผู้อยู่ในป่า, ผู้อยู่ป่า.
อรญฺญวาสี : (วิ.) ผู้อยู่ในป่าโดยปกติ, ผู้อยู่ในป่าเป็นปกติ, ผู้มีปกติอยู่ในป่า.วิ.ดูธมฺมจารีเทียบ.ผู้มีการอยู่ในป่าเป็นปกติวิ.อรญฺเญวาโสสีโลอสฺสาติอรญฺญวาสี.อีปัจ.ตทัสสัตถิตัท.
อรญฺญวิหาร : ป. วิหารหรือกระท่อมที่อยู่ในป่า
อรญฺญิก : (วิ.) ผู้มีการอยู่ในป่าเป็นปกติ, ผู้มีการอยู่ในป่าเป็นวัตร.วิ.อรญฺเญวสนํสีลมสฺ-สาติอรญฺญิโก.อรญฺเญวาวสนสีโลอรญฺญิโก.ผู้อยู่ในวิหารอันตั้งอยู่ในป่าวิ.อรญฺเญปติฏฺฐวิหาเรวสตีติอรญฺญิโก.มีอยู่ในป่าวิ.อรญฺเญอตฺถีติอรญฺญิโก อรญฺเญภโววาอรญฺญิโก.ตั้งอยู่ในป่าวิ.อรญฺเญติฏฺฐตีติอรญฺญิโก.อิกปัจ.ตทัสสัตถิตัท.
อรณวิหารี : ค. ผู้อาศัยอยู่ในที่อันสงบ
อริยก : (ปุ.) อริยกะชนชาติอริยกะชื่อชนผู้เป็นต้นตระกูลของพระพุทธเจ้าซึ่งอพยพมาจากตอนเหนือข้ามภูเขามาอยู่ตอนเหนือของชม-พูทวีปคือประเทศอินเดีย (ปัจจุบันแยกออกเป็นหลายประเทศ)
อริยวาส : ป. การอยู่อันประเสริฐ, สภาพของจิตที่ประเสริฐ
อริยวิหาร : ป. อริยวิหาร, การอยู่อันประเสริฐ, การอยู่ดี, การปฏิบัติดี