วาลิกา, วาลุกา : อิต. กรวด, ทราย
กฐล : นป. กระเบื้อง, เศษหม้อแตก, กรวด
จิตกา : (อิต.) ทราย (ไหลมาสะสม).
ปุลิน : นป. ทราย
วณฺณุ : อิต. ทราย
สิกตา : (อิต.) ทราย. สิจฺ ฆรเณ, โต. อ. ปัจ. ประจำหมวดธาตุ แปลง จ เป็น ก อา อิต.
กฏฺฐิสฺ ส : (นปุ.) กัฏฐิสสะ ชื่อเครื่องลาดแกม ไหมด้วย ติดรตนะด้วย. โกสิยสุตฺตกฏฺฐิสฺ สวาเกหิ ปกตํ อตฺถรณํ กฏฺฐิสฺสํ. กฐ ล ปุ.) ก้อนกรวด, กระเบื้อง. กฐิ. โสเก, อโล. ลูกนิ่ว. กฐฺ กิจฺฉชิ่วเน, อโล.
กุรุงฺค : (ปุ.) กวาง, จามรี จามจุรี ชื่อเนื้อทรายมี ขนละเอียด หางพวงเป็นพู่. วิ. กุยํ รงฺคตีติ กุรุงฺโค. กุปุพฺโพ, รงฺค. คมเน, อ, อสฺสุ. เป็น กุรงฺค โดยไม่แปลง อ เป็น อุ บ้าง.
ขณฺฑสกรา : (อิต.) ขัณฑสกร ชื่อเครื่องยาชนิด หนึ่งคล้ายน้ำตาลกรวด. น้ำตาลกรวด ก็แปล.
จมร : (ปุ.) จมร จามรี จามจุรี ชื่อสัตว์จำพวก เนื้อทรายขนละเอียด หางยาวเป็นพู่ จมุ อทเน, อโร.
จมร, - มรี : ป. จามรี, ชื่อเนื้อทรายมีขนอ่อนละเอียด หางยาวเป็นพู่สัตว์บดเอื้องอยู่ในจำพวกโค
จามร : (นปุ.) พัดทำด้วยขนทราย, จามรชื่อ เครื่องสูงชนิดหนึ่ง สำหรับขบวนพระราช ยาน.
นิคฺคุณฺฑิ, - ฑี : อิต. ไม้ย่านทราย, พุ่มไม้
นิคุณฺฑี นิคฺคุณฑี : (อิต.) ไม้ย่งทราย, ไม้ ย่านทราย, คนทีสอ, โคนดินสอ ก็เรียก. วิ. นตฺถิ คุณฺฑํ คพฺภพนฺธน เมตสฺสาติ นิคุณฺฑี นิคฺคุณฺฑี วา. เป็น นิคฺโคณฺฑี ก็มี.
ปตฺตาฬหก : (ปุ.) การเล่นตวงทรายด้วยใบไม้.
ปตฺตาฬฺหก : นป. ทะนานทำด้วยใบไม้สำหรับเล่นตวงทราย, การเล่นตวงทราย
ปาสาณสกฺขรา : อิต. ก้อนกรวด
ปุพฺพภทฺทปทา : (อิต.) บุรพภัทรบท ชื่อดาวฤกษ์กลุ่มที่ ๒๕ ใน ๒๗ กลุ่ม, ดาวหัวเนื้อทราย, ดาวราชสีห์ตัวผู้, ดาวเพดาน, ดาวโปฐบท ก็เรียก. วิ. ปุพฺพา จ สาภทฺทปทา เจติ ปุพฺพภทฺทปทา.
ปุลิน ปุฬิน : (นปุ.) ทราย, เนินทราย, หาดทราย. ปุลฺ ปุฬฺ มหตฺเถ, อิโน.
มจฺฉณฺฑี : (อิต.) น้ำอ้อย (เช่นกับฟองปลา). มจฺฉณฺฑ-สทิสตฺตา มจฺฉณฺฑี. น้ำตาลทราย (ให้สุกมาจากรสวิเศษของอ้อย).
มรุ : (ปุ.) เทวดา วิ. ทีฆายุกาปิ สมานา มรนฺติ สีเลนาติ มรุ. มรฺ ปาณจาเค, อุ. ภูเขา, ที่กันดารน้ำ, ทะเลทราย.
มรุมฺพ : (นปุ.) กรวด, แร่.
มรุมฺพา : อิต. ก้อนกรวด, ก้อนหิน
มาลุวา : (อิต.) เครือเถาย่านทราย, เครือย่านทราย, เถาย่านทราย, เถาย่างทราย, เถากระพังโหม.
มิค : (ปุ.) เนื้อ ชื่อของสัตว์ป่า มีกวาง อีเก้ง เป็นต้น ปศุ สัตว์เลี้ยง สัตว์ของเลี้ยง จามจุรี จามรี สองคำนี้เป็นชื่อของเนื้อทราย มีขนละเอียดหางยาวเป็นพู่เป็นสัตว์บดเอื้องอยู่ในจำพวกโค. วิ. มียติ มํสํ ขาทิตุกามิเคหิ จาติ มิโค. มิ หึสายํ, โค. อิโต จิโต จ โคจรํ มเคตีติ วา มิโค. มคฺ อเนฺวสเน, อ. แปลง อ ที่ ม เป็น อิ. มคฺคียติ มํสาทิอตฺถิเกหิ ลุทฺเทหีติ วา มิโค. มคฺคฺ คเวสเน, อ. ลบ ค. สังโยค. หรือตั้ง มรฺ ปาณจาเค, อ, รสฺส โค, อิตฺตญฺจ.
มิคสารงฺค : (ปุ.) ทรายทอง ชื่อเนื้อ, เนื้อ, เนื้อทราย (กวาง).
มุณฺฑา : (อิต.) ผักโหมหลวง, ชะเอม, คันทรง. คันทรงมี ๒ ชนิด เป็นต้นไม้ขนาดเล็กดอกสีเหลืองใช้ทำยา อีกชนิดหนึ่งเป็นไม้เถา ขึ้นตามป่าในที่ดินทรายใกล้ทะเล. สีหฬ เป็น มุพฺพา.
วณฺณุปถ : ป. ทะเลทราย
วาลุกาปุญฺช : ป. กองทราย
วาลุกาปุลิน : นป. หาดทราย
สกฺขรา : อิต. น้ำตาล, น้ำตาลกรวด
สารงฺค : (ปุ.) เนื้อ, เนื้อทราย, กวาง, จามจุรี. วิ. เสน สุเขน รงฺคติ ปลายตีติ สารงฺโค, สปุพฺโพ, รงฺคฺ คมเน, อ. ส. สารงฺคฺ.
สาลิจฺตกสิปฺป : นป. ศิลปในการดีดก้อนกรวด
สินฺทุวาร : (ปุ.) ย่างทราย, ย่านทราย ชื่อเถาวัลย์ป่า ใบใหญ่. วิ. สินฺทุ ํ คพฺภพนฺธนํ วาเรตีติ สินฺทุวาโร.
อฏฺฐิลฺล : ป. ก้อนหิน, ก้อนกรวด
อสกฺขร : (วิ.) ไม่มีก้อนกรวด, ไม่มีกรวด.
อิฏฺฐกา : (อิต.) อิฐ (ดินเผา หรือ ปูนซิเมนต์ผสม กับทรายหล่อเป็นรูปสี่เหลี่ยมหรือสี่เหลี่ยม ผืนผ้า), แผ่นอิฐ, กระเบื้อง. อิสุ อิจฺฉายํ, ณฺวุ. ส. อิษฺฏกา.
อิริน, อิริณ : นป. ป่าใหญ่, ทะเลทราย, สถานที่แห้งแล้ง
อุรพฺภ : (ปุ.) แกะ, แพะ, เนื้อทราย. วิ. พาธิย- มาโนปิ น รวตีติ อุรพฺโภ. อุปุพฺโพ, รุ สทฺเท, โภ. พฤทธิ อุ ที่ รุ เป็น โอ แปลง โอ เป็น อว.
อุรภ : (ปุ.) แกะ, แพะ, เนื้อทราย, อูฐ. ไม่ลง นิคคหิตอาคม.
อุรุเวลา : (อิต.) กองทราย, กองทรายใหญ่, แดนทราย, อุรุเวลา ชื่อตำบลที่พระมหา บุรุษไปทำความเพียรและได้ตรัสรู้.
เอณ : (ปุ.) เนื้อทราย, ระมั่ง, เลียงผา ? อิ คติยํ, ยุ.
เอณ, - ณิ : อิต. ละมั่ง, เนื้อทราย
เอณิชงฺฆ : ค. มีแข้งเรียวดุจแข้งเนื้อทราย (ลักษณะอย่างหนึ่งของมหาบุรุษ)
เอณิ เอณิมิค เอเณยฺย : (ปุ.) เนื้อทราย, ระมั่ง, เลียงผา.
โอฏฺฐ : (ปุ.) อูฐ ชื่อสัตว์ ๔ เท้า ซึ่งใช้เป็น พาหนะในทะเลทราย. วสฺ กนฺติยํ, โต, วสฺโสตฺตํ (แปลง ว เป็น โอ). อุสฺ ทาเห วา. ส. อุษฺฏฺร.