กุฏิ : (อิต.) เรือน, เรือนพระ, ที่อยู่ของพระ, กระท่อม, กระฏิ, กุฏิ, กุฏี. วิ. กุฏตีติ กุฏิ. กุฏฺ เฉทเน, อิ. เป็น กุฏี บ้าง. ส. กุฏิ.
กุฏิ, - กา : อิต. กุฎี, กระท่อม, ที่อยู่ของพระ
กุฏิ กุฏิล : (วิ.) คด, โค้ง, โกง, งอ, บิด. กุฏฺ โกฏิลฺเล, อิ, อิโล. เกี่ยว, ตัด, แบ่ง, ปัน, กุฏฺ เฉทเน, อิ, อิโล. กุฏิล นั้นรูปฯ ๖๕๕ ลง อิร ปัจ. แปลง ร เป็น ล. ส. กุฏิล.
กุฏี : อิต. กระท่อม, ห้องเล็ก, เพิง
กุฏิก : (นปุ.) กระท่อม, กระท่อมน้อย, รัง.
กุฏิมฺพิก : ป. กระฎุมพี, คนมั่งมี, พ่อเรือน
กุฏิล : ค., นป. โค้ง, งอ, โกง, คดโกง; ส่วนที่โค้ง, ที่คด, ที่งอ
กุฏิลตา : อิต. ความคด, ความโกง
กุฏิลภาว : ป. ความเป็นคนโกง, ความเป็นผู้มีนิสัยโกง
กฏ : (ปุ. นปุ.) ไหล่ภูเขา, ลาดภูเขา, ทอง ปลายแขน, กำไลมือ. กฏฺ คติยํ, อ.
กปฺปิยกุฏิ : อิต. กัปปิยกุฏี, กุฎีนอกวิหารใช้เป็นที่เก็บของที่ถูกต้องตามพุทธานุญาต
ภกุฏิ : (อิต.) สยิ้วหน้า. ปปุพฺโพ, กุฏฺ โกฏิลฺเล, อิ.
คนฺธกุฏิ : อิต. คันธกุฎี, กระท่อมที่อยู่อาศัยของบรรพชิต (โดยเฉพาะเป็นที่ประทับอยู่อาศัยของพระพุทธเจ้า)
ทารุกุฏิกา : อิต. กระท่อมไม้, เรือนไม้
ปฏิกุฏิต : ค. ซึ่งงอกลับ, ซึ่งโก่ง, ซึ่งบิด
ปณฺณกุฏิ : อิต. บรรณกุฎี, กระท่อมมุงบังด้วยใบไม้
ภากุฏิก : ค. ขมวดคิ้ว, หน้าสยิ้ว
มกสกุฏิ มกสกุฏิกา : (อิต.) มุ้งกันยุง, มุ้ง.
อพฺภกุฏิก : ค. เบิกบาน, ไม่เคร่งขรึม, ไม่หน้านิ่วคิ้วขมวด
อพฺภากุฏิก : (วิ.) มิใช่ผู้สยิ้วหน้า, ผู้ไม่สยิวหน้า
อพฺโภกุฏิก : ค. ร่าเริง, ไม่เศร้าใจ
อเวหาสกุฏิ : อิต. กุฎีไม่เป็นร้าน, กุฎีที่ไม่แขวนอยู่ในอากาศ คือ กุฎีไม่สูง
อุกฺกุฏิก : (วิ.) กระหย่ง, กระโหย่ง. (ทำให้สูงขึ้นหรือทำสิ่งที่รวมกันอยู่ให้ ขยายตัวขึ้น).
อุกฺกุฏิก : ก. วิ. นั่งท่ากระโหย่ง, นั่งกระโหย่งเท้า
กุนตฺถุ : (อิต.) ดั้งจมูก. นตฺถุ+กุฏิ หรือ กุฏิ ลบ ฏิ หรือ ฏิก แล้วกลับบทหน้าไว้ หลัง.
กปฺปิยโวหาร : (ปุ.) ถ้อยคำอันควร, ถ้อยคำ อันสมควร, กัปปิยโวหาร คือถ้อยคำที่ควรใช้พูด ถ้อยคำที่ภิกษุใช้พูดให้เหมาะ สมแก่ภาวะไม่ผิดพระวินัย ในเมื่อต้องการให้ผู้อื่น (มิใช่บรรพชิต) ทำสิ่งหนึ่งสิ่งใด เช่นพูดว่า หญ้าข้างกุฏิรกเด็กหรือคนวัด ถอนหรือดายหญ้าให้ ภิกษุไม่ต้องอาบัติใน เพราะพรากของเขียว ดังนี้เป็นต้น.
โกฏฐ : ๑. ป., นป. กระเพาะ, ลำไส้, ท้อง; ยุ้ง, ฉาง, ห้องเก็บของ, กุฏิพระ; ช่อง, โพรง, ห้อง;
๒. นป. ต้นโกฐ;
๓. ป. นกเปล้า
โกทณฺฑ : (นปุ.) ธนู, หน้าไม้, เกาทัณฑ์. วิ. กึ นาม น ทณฺฑยตีติ โกทณฺฑํ. กึปุพฺโพ, ทณฺฑฺ วินิปาเต, อ. กึ นาม น ทุโนตีติ วา โกทณฺโฑ. ทุ ปริตาเป, โฑ. กึ นาม ทมฺยตีติ วา โกทณฺโฑ. ทมฺ คติมฺหิ, โฑ. กุฏิลตฺตา กุจฺฉิโต ทณฺโฑ อสฺส อตฺถีติ วา โกทณฺโฑ. ณ ปัจ. ตทัสสัตถิตัท. ส. โกทณฺฑ.
อค : (ปุ.) สัตว์ผู้ไปคด, งู.อคฺ กุฏิคติยํ, อ. ส.อค.
อคฺคลอคฺคฬ : (นปุ.) ผ้าปะ, ผ้าดาม, ลิ่ม, สลัก, กลอน (กลอนประตู).อคฺคกุฏิลคติยํ, อโล.
อคฺคล อคฺคฬ : (นปุ.) ผ้าปะ, ผ้าดาม, ลิ่ม, สลัก, กลอน (กลอนประตู). อคฺค กุฏิลคติยํ, อโล.
อคฺคิ อคฺคินิ : (ปุ.) ไฟ, เปลวไฟ, อคนิ, อัคนิ, อัคนี. อคฺค กุฏิลคติยํ, อิ. อคฺคิ เติมนิ เป็น อคฺคินิ คงจะเลียนสันสกฤต, กัจฯ๙๕ และรูปฯ ๑๔๕ ว่า อคฺคิ ลง สิ วิภัติแปลง อิ ที่ คิ เป็น อินิ ลบ. สิ. เป็น อกินีก็มี. ส. อคฺนิ, อทฺมนิ.
อคติ : (อิต.) ธรรมชาติมิใช่เป็นที่ไปแห่งพระอริยเจ้า, ธรรมชาติมิใช่เครื่องไปแห่งพระอริยเจ้า, ภูมิมิใช่เป็นที่ไปแห่งพระอริยเจ้า, ภูมิมิใช่เป็นที่ไปแห่งท่านผู้รู้, กิริยาที่ไม่ควรถึง, กิริยาที่ไม่ควรประพฤติ, คติไม่ควร.นปุพฺโพ, คมฺ คติยํ, ติ, มฺโลโป.ความลำเอียง. อคฺ กุฏิลคติยั, ติ. ส. อคติ.
ทุกฺกต, - กฏ : ค. ซึ่งทำไว้ไม่ดี, ซึ่งทำไว้ชั่ว
กฏโกล : ป. กระโถน
กฏสาร : ป. เสื่อกก, เสื่อหยาบ, เสื่อลำแพน
กุฏีการ : ป. การสร้างกุฎี
กุฏีทุสก : ค. ผู้ทำลายกระท่อมหรือรัง
กุฏีปุริส : ป. คนอยู่กระท่อม, ชาวนา
คนฺธกุฏี : (อิต.) กุฏีอบแล้วด้วยของหอมอันเป็น ทิพย์ วิ. ทิพฺพคนฺเธหิ ปริภาวิตา กุฏี คนฺธกุฏี. พระคันธกุฎี กุฎิที่พระพุทธเจ้า ประทับ วิ. ชินสฺส วาสภูตํ ภวนํ คนฺธกุฎี นาม.
กฏิ : (อิต.) เอว, สะเอว, กะเอว, ตะโพก, สะโพก, ก้น, แท่ง. วิ. กฏฺยเต วตฺถาทีหี ติ กฏิ. กฏฺ สํวรเณ, อิ. ส. กฏิ.
กฏุ กฏก : (วิ.) เผ็ด, เผ็ดร้อน, หยาบ, หยาบคาย, ดุ, ดุร้าย, ผิด, ไม่ควร, ไม่ สมควร. กฏฺ คติยํ, อุ. ศัพท์ หลัง ก สกัด แต่อภิฯ และฎีกาอภิฯ ลง ณฺวุ ปัจ แปลง ณวุ เป็น อก แล้ว ฏฺ อาศัย อ แปลง อ ที่ ฏ เป็น อุ. ส. กฏุ. กฏุ
กีฏ : (ปุ.) หนอน, แมลง, แมลงสาบ, แมลง ต่าง ๆ, บุ้ง, ตั๊กแตน, กิฏฺ พนฺธนคมเนสุ, อ, ทีโฆ. ส. กีฏ.
กุฏ : (ปุ.) ยอด, จะงอย (ปลายที่สุด). กุฏฺ โกฏิลฺเล, อ.
กุฏ กุฏก : (วิ.) คด, โค้ง, โกง, งอ, บิด. กุฏฺ โกฏิลฺเล, อ. ตัด, เกี่ยว, พัน, แบ่ง. กุฏฺ เฉทเน, อ.
กูฏ ( : (ปุ. นปุ.) ค้อน (เครื่องมือสำหรับ เคาะ ตอก ตี ทุบ), พะเนินเหล็ก (ค้อนใหญ่). กุฏฺ หึสาเฉทเนสุ, โณ, อ วา. ส. กูฏ
โกฏิ : (อิต.) คม, ปลาย, มุม, ที่สุด, หาง, ส่วน, เงื่อน. กุฏฺ โกฏิลฺย, อิ, อิณฺ วา.
กกฏ กงฺกฏ : (ปุ.) เกราะ, เสื้อเกราะ. กํก คมเน, อโฏ. ส. กงฺกฏ.
กฏุ : ค. แหลมคม, เข้มงวด, เผ็ดร้อน, รุนแรง, เจ็บแสบ