จณฺฑ จณฺฑาล : (วิ.) หยาบช้า, เกรี้ยวกราด, ร้ายกาจ, ดุ, ร้าย, ดุร้าย, ขึ้งเคียด, ขึ้ง เคียดนัก, จัด, ฉุนเฉียว, โหด, เหี้ยม, โหดเหี้ยม, จฑิ จณฺฑนโกเปสุ. ศัพท์แรก อ ปัจ. กัจฯ และรูปฯ ลง ก ปัจ. ลบ ก ศัพท์หลังลง อล ปัจ.
ปฏิสาเมติ : ก. เก็บ, เอาไปเก็บ, จัด, จัดแจง, ตระเตรียม
วิกปฺเปติ : ก. กำหนด, ดำริ, จัด
อติ : (อัพ. นิบาต) ดี, ยิ่ง, จัด, แล.
กมิตุ : (วิ.) ผู้ใคร่, ผู้ใคร่จัด. กมุ อิจฺฉายํ, ริตุ.
กามน : (วิ.) ผู้ใคร่, ผู้ใคร่จัด. กมุ อิจฺฉายํ, ยุ. เป็น กมน กามิน บ้าง. ส. กามน กามินฺ
กิริยาจิตฺต : นป. จิตที่เป็นเพียงกิริยาคือไม่จัดลงไปแน่นอนว่า ดีหรือชั่ว, จิตที่ไม่มีผล
กุหนาวตฺถุ : นป. กุหนาวัตถุ, วัตถุเป็นที่ตั้งแห่งความหลอกลวง, เรื่องที่จัดว่าเป็นการหลอกลวง
ฆนารุณ : ค. แดงเข้ม, แดงจัด
จณฺฑาตป : (ปุ.) แดดร้อน, แดดจัด จณฺฑ+ อาตป.
จตุพฺยูห : ค. มีสี่กระบวน, มี่สี่กองทัพ, ซึ่งจัดเป็นสี่กระบวนทัพ
ฏีกา : (อิต.) วาจาเป็นเครื่องกำหนด, ฎีกา ชื่อ ของหนังสือที่อาจารย์แต่งแก้อรรถกถา บางทีแก้ทั้งบาลีด้วยจัดเป็นคัมภีร์ชั้นที่ สาม ชื่อของหนังสือที่เขียนนิมนต์พระสงฆ์ ชื่อของคำร้องทุกข์ที่ถวายพระเจ้า แผ่นดิน ชื่อของคำคัดค้านที่ยื่นต่อศาล สูงสุด ชื่อของศาลสำหรับตัดสินความชั้น สูงสุด. ฏิกฺ คติยํ, อ, อิตฺถิยํ อา.
ธุตงฺค ธูตงฺค : (นปุ.) องค์อันเป็นเครื่องกำจัด ซึ่งธรรมอันเป็นอกุศล, องค์เป็นเครื่องกำ จัดกิเลส, ธุดงค์ ชื่อวัตรปฏิบัติพิเศษของ ภิกษุมี ๑๓ ข้อ.
ธุรการ : (ปุ.) การทำซึ่งหน้าที่, การทำหน้าที่, ธุรการ ชื่อบุคคลผู้ทำงานฝ่ายปกครอง มีหน้าที่เป็นแม่บ้านของหน่วยงานนั้นๆ อีกอย่างหนึ่งเป็นชื่อของการจัดกิจการ โดยส่วนรวมของแต่ละหน่วย ซึ่งมิใช่งานฝ่ายวิชาการ.
ธุวภตฺต : นป. ธุวภัต, ภัตที่จัดไว้เป็นประจำ
ธูตวาท : (ปุ.) วาทะจัดจ้าน.
ปคิทฺธ : กิต. ติดแน่น, เกาะแน่น, จะกละ, ละโมบ, อยากจัด
ปตฺถรติ : ก. ปู, ลาด, จัดวาง, แผ่ออก
ปทุมวฺยูห : ป. ยุทธวิธีแบบหนึ่งซึ่งมีการจัดพลรบเป็นแนวป้องกันรูปวงกลมซ้อนกันเป็นชั้นๆ
ปพฺพนิย : ค. ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งหรือตอนหนึ่ง, ซึ่งประกอบด้วย, ซึ่งเนื่องใน, ซึ่งจัดอยู่ใน
ปริเฉท ปริจฺเฉท : (ปุ.) การกำหนด, ความกำหนด, ปริเฉท, บริเฉท ( ข้อความที่ กำหนดไว้เป็นตอนๆ ข้อความที่รวบรวมไว้ แล้วจัดเป็นตอนๆ ).
ปริณต ปรินต : (วิ.) น้อมไปโดยรอบ, แปรไป, เปลี่ยนแปลง, คร่ำคร่า, แก่, แก่จัด, แก่เฒ่า, ปริ+นมฺ+ต ปัจ. ลบที่สุดธาตุ ศัพท์ต้น แปลง น เป็น ณ.
ปริตสฺสนา : (อิต.) ความอยากจัด, ความทะยานอยาก. ปริปุพฺโพ, ตสฺ ปิปาสายํ, ยุ. ลง ย ปัจ. ประจำหมวดธาตุ แปลง สฺย เป็น สฺส ยุ เป็น อน อาอิต. เป็น นปุ บ้าง.
ปริวิสติ : ก. อังคาส, คอยรับใช้จัดอาหาร
ปริเวสนา : อิต. การจัดอาหาร, การดูแลอาหารในขณะเลี้ยงกัน
ปุคฺคลปญฺญตฺติ : อิต. คัมภีร์บุคคลบัญญัติในพระอภิธรรม ว่าด้วยการจัดประเภทบุคคล
ปุรตฺถา : (อิต.) ทิศตะวันออก, ทิศบูรพา. ปุรปุพฺโพ, ภา คตินิวุตฺติยํ, อ, อิตฺถิยํ อา. อภิฯ จัดเป็น อัพ.นิบาต ลงในอรรถทิศตะวันออก.
พฺยตฺติ : (อิต.) ความฉลาด, ฯลฯ, ความจัดเจน, ความจัดจ้าน, ความประจักษ์แจ้ง, ความปรากฏ. วิปุพฺโพ, อทฺ คติยํ, ติ. แปลง ติ เป็น ตฺติ ลบ ทฺ หรือ คง ติ ไว้แปลง ทฺ เป็น ตฺ ก็ได้.
ภตฺตาหาร : (ปุ.) อาหารคือข้าว, ข้าวและอาหาร, ภัตาหาร คือ อาหารต่างๆ ที่จัดไว้สำหรับถวายพระ.
ภทฺทกปฺป : (ปุ.) กัปอันเจริญ, คือ กัปปัจจุบันนี้ ที่จัดเป็นภัทรกัป เพราะมีพระโพธิสัตว์มาตรัสรู้ถึง ๕ พระองค์
ภาณวาร : ป. ข้อธรรมที่จัดไว้สำหรับสวด, หมวดหนึ่งมี ๘,๐๐๐ อักษร
มาร : (ปุ.) สภาพผู้ฆ่า, สภาพผู้ทำลาย (ความดี), มาร, มารคือกามเทพ. วิ. สตฺตานํ กุสลํ มาเรตีติ มาโร (ยังความดีของสัตว์ให้ตาย). กุสลธมฺเม มาเรตีติ วา มาโร (ยังกุศลธรรมให้ตาย). มรฺ ปาณจาเค, โณ. ทางศาสนาจัด กิเลสกาม เป็นมารวัตถุกาม เป็นบ่วงแห่งมาร.
ยถาวิหิต : ค. ตามที่ได้กำหนดหรือจัดไว้แล้ว
วคฺคพนฺธน : นป. การรวมกลุ่ม, การจัดตั้งพรรค
ววตฺถเปติ : ก. กำหนด, จัดระเบียบ
สณฺฐปน : นป. การจัดให้เข้ารูป, การตั้งขึ้น
สณฺฐเปติ : ก. จัดระเบียบ, ให้ตั้งขึ้น
สินฺธว : (ปุ.) ม้าตัวผู้, ม้าที่มีในสินธูชนบท. วิ. สินฺธุมฺหิ ภโว สินฺธโว. ณ ปัจ. ม้าสินธพนี้แต่ก่อนจัดเป็นม้าพิเศษ.
สุรงฺค : (ปุ.) สีงาม, สีดี, สีงามเรืองรอง, สีฉูดฉาด, สุรงค์, สุหรง (สีงาม สีจัด สีฉูดฉาด). สุนฺทร+รงฺค. ส. สุรงฺค.
สุวิภตฺต : (วิ.) จัดไว้ดีแล้ว, จัดได้ดี.
เสนาพยุห : (ปุ.) กระบวนแห่งกองทัพ, กระบวนทัพ, ขบวนทัพ (การจัดกองทัพ ออกเป็นหมวด ๆ).
เสนาสนปญฺญาปก : ป. ผู้จัดเสนาสนะ
อจฺจนฺตโกธน : ค. โกรธจัด
อจฺจุณฺณ : ๑. ป. ความร้อนจัด ;
๒. ค. ร้อนจัด, เดือดพล่าน
อชฺฌาย : (ปุ.) บริจเฉทปริเฉท(ข้อความที่รวบรวมเอามาจัดเป็นตอนๆ).อธิปุพฺโพ, อิคมเน, โณ.
อติกโกธ : (ปุ.) ความโกรธจัด, โกรธจัด.
อติจฺฉา : อิต. ความโลภมาก, ความอยากจัด
อติโลณ : (วิ.) เค็มจัด, เค็มมาก.
อติอมฺพิล : ค. เปรี้ยวจัด
อนึก : (ปุ.) กองทัพ, กองทัพที่จัดเป็นขบวน, กองทัพบก.เป็น นปุ. ก็มี. ส.อนึก.