ชรา : (อิต.) ความแก่, ฯลฯ. วิ. ชรณํ ชรา.
ชราปตฺต : ค. ซึ่งถึงความคร่ำคร่าหรือชรา, ชรา, แก่
ชราชชฺชร, - ชิณฺณ : ค. ซึ่งแก่หรือคร่ำคร่าเพราะชรา
ชราชชฺชริต : (วิ.) อันความชราให้คร่ำคร่าแล้ว.
ชราชิณฺณมหลฺลก : (วิ.) ผู้ถือเอาซึ่งความเป็น แห่งคนแก่อันความชราให้คร่ำคร่าแล้ว, ผู้ แก่เพราะอันความชราให้คร่ำคร่าแล้ว.
ชราชิณฺณมหลฺลกิตฺถีวณฺณ : (ปุ.) เพศแห่ง หญิงแก่อันความชราให้คร่ำคร่าแล้ว.
ชราทุกฺข : นป. ความทุกข์เพราะชรา
ชราพฺยาธิมรณมิสฺสตา : (อิต.) ความที่แห่ง ชาตินั้นเป็นชาติเจือด้วยชราและพยาธิและ มรณะ, ความที่แห่งชาตินั้นเป็นของมีชรา และพยาธิและมรณะเจือปน.
ชราภย : นป. ความกลัวแต่ความชราหรือความเสื่อมโทรม
ชราสิถิลชมฺม : (นปุ.) หนังย่นในเพราะชรา เป็นเหตุ.
ชราธมฺม : ค. มีความแก่หรือคร่ำคร่าเป็นธรรมดา
ชีรติ, ชิรยติ : ก. เก่า, แก่, ชรา, คร่ำคร่า, เสื่อม
อายติชาติชรามรณีย : (วิ.) อันเป็นที่ตั้งแห่งชาติและชราและมรณะต่อไป.เป็นฐานตัท.มีส. ทวันและวิเสสนบุพ.กัม. เป็นท้อง.
ชร : (วิ.) แก่, คร่ำคร่า, ชำรุด, ทรุดโทรม, เป็นไข้, เจ็บไข้, เป็นโรค. ชรฺ วโยหานิ – โรเคสุ, อ. รูปฯ ลง ณ ปัจ. ไม่ทีฆะ, ส. ชรณ, ชรินฺ.
เนรญฺชรา : อิต. ชื่อแม่น้ำ
ชรตา : (อิต.) ความแก่, ฯลฯ. วิ. ชิยฺยนฺติ วุทฺธา ภวนฺติ อสฺสนฺติ ชรา. ชรา เอว ชรตา. ตาปัจ. สกัด. ความเป็นแห่งคนแก่. ตาปัจ, ภาวตัท.
กุญฺชร : (ปุ.) ช้าง, ช้างพลาย. วิ. กุญฺโช หนุ ทนฺโต จ, ตํโยคา กุญฺชโร. ร ปัจ. กํ ปฐ วึ ตทภิฆาเตน ชราเปตีติ วา กุญฺชโร. กุปุพฺโพ, ชรฺ วโยหานิมฺหิ, อ, อลุตฺตสมาโส อถวา, กุญฺเช คิริกูเฏ รมติ, โกญฺจนาทํ นทนฺโต วา จรตีติ วา กุญฺชโร. อภิฯ. รูปฯ ๓๘๕ วิ. กุญฺชา หนุ เอตสฺส สนฺตีติ กุญฺชโร. รปัจ. กัจฯ ๓๖๘ วิ. กุญฺชา ยสฺส อตฺถิ ตสฺมึ วา วิชฺชตีติ กุญฺชโร. รปัจ. กัจฯ ๓๖๘ วิ. กุญฺชา ยสฺส อตฺถิ ตสฺมึ วา วิชฺชตีติ กุญฺชโร. ร ปัจ. รูปฯ ๕๗๐ วิ. กุญฺเช รมตีติ กุญฺชโร. กุญฺชปุพฺโพ, รมุ กีฬายํ, กฺวิ. ส. กุญฺชร.
ตชฺชารี : (อิต.) ตัชชารี ชื่อมาตรา นับเท่ากับ ๓๖ อณู. วิ. อณโว ฉตฺตึส ตชฺชารี นาม. ตํ ตํ อตฺตโน นิสฺสยํ มลินกรณวเสน ชราเปตีติ ตชฺชารี ชรฺ วโยหานิมฺหิ. ณี.
อรญฺชร : (ปุ.) อ่าง, กระถาง, ไห, ขวด, ตุ่มใหญ่.วิ. อรํสีฆํชราอสฺเสติอรญฺชโร.
กาเวรี : (อิต.) กาเวรี กเวรี ชื่อแม่น้ำสาย ๑ ใน ๕ สายของอินเดีย วิ. นานาคาหา กุลีภูตตาย กุจฺฉิตํ เวร มสฺสาติ กาเวรี. แม่น้ำ ๕ สายคือ จันทราคา สวัสวดี เนรัญชรา กาเวรี และนัมมทา แม่น้ำ ๕ สายอีกอย่าง ๑ ดู อจิรวตี.
ชลาพุ : (ปุ.) มดลูก (อวัยวะภายในของสตรี อันเป็นที่ตั้งครรภ์) วิ. ชรํ เอตีติ ชลาพุ. ชราปุพฺโพ, อิ คติยํ, อุ แปลง รา เป็น ลา อิ เป็น เอ เอ เป็น อย ย เป็น พ.
ชาติชรูปค : (วิ.) ผู้เข้าถึงชาติและชรา.
ชิณฺณ, ชิณฺณก : ค. ชรา, แก่, คร่ำคร่า, เก่า
ชิณฺณตา : อิต. ความชรา, ความแก่, ความทุพพลภาพ
ชีรณตา : อิต. ความเป็นคืออันชรา, ความชรา, ความเก่าแก่, ความคร่ำคร่า, ความเสื่อม, ความทุพพลภาพ
เถรี, - เถริกา : อิต. พระเถรี, ภิกษุณีผู้ใหญ่; หญิงแก่, หญิงชรา
ปฏิจฺจสมุปฺปาท : ป., ปฏิจจสมุปบาท, การที่ธรรมทั้งหลายอาศัยกันและกันเกิดขึ้นร่วมกัน, กฏแห่งธรรมที่ต้องอาศัยกันและกันเกิดขึ้น ซึ่งมีอยู่ ๑๒ ประการ คือ
๑. เพราะอวิชชาเป็นปัจจัย จึงมีสังขาร
๒. เพราะสังขารเป็นปัจจัย จึงมีวิญญาณ
๓. เพราะวิญญาณเป็นปัจจัย จึงมีนามรูป
๔. เพราะนามรูปเป็นปัจจัย จึงมีสฬายตนะ
๕. เพราะสฬายตนะเป็นปัจจัย จึงมีผัสสะ
๖. เพราะผัสสะเป็นปัจจัย จึงมีเวทนา
๗. เพราะเวทนาเป็นปัจจัย จึงมีตัณหา
๘. เพราะตัณหาเป็นปัจจัย จึงมีอุปาทาน
๙. เพราะอุปาทานเป็นปัจจัย จึงมีภพ
๑๐. เพราะภพเป็นปัจจัย จึงมีชาติ
๑๑.- ๑๒. เพราะชาติ จึงมีชรา มรณะ โสกะ ปริเทวะ ทุกข์โทมนัส อุปายาส
อเชยฺย : ค. ไม่พึงเอาชนะ, เอาชนะไม่ได้, ไม่แก่, ไม่ชรา
อตฺต อตฺร : (ปุ.) กาย, ร่างกาย, ตน, ตู(ตัว), ตัว, ตัวเอง, ตัวตน (ร่างกายและใจ). วิ. ทุกฺขํ อตติสตตํ คจฺฉตีติ อตฺตา (ถึงทุกข์เสมอ).อาหิโตอหํมาโน เอตฺถาติวา อตฺตา (เป็นที่ตั้งของมานะ).สุขทุกฺขํ อทติ ภกฺขติ อนุภาวตีติวาอตฺตา(เสวยสุขทุกข์).ชาติชรามรณาทีหิอาทียเต ภกฺขียเตติวา อตฺตา (อันชาติชราและมรณะเป็นต้น เคี้ยวกิน).ภววภวํธาวนฺโตชาติชรามรณาทิเภทํ อเนกวิหิตํสํสารทุกขํอตติสตตํคจฺฉติปาปุณาติอธิคจฺฉตีติวาอตฺตา.อตฺหรืออทฺธาตุตปัจ.ถ้าตั้งอทฺ ธาตุ แปลงทเป็น ต หรือ แปลง ต เป็น ตฺต ลบ ทฺศัพท์หลัง แปลง ต เป็น ตฺรลบที่สุดธาตุอตฺตศัพท์นี้ตามหลักบาลีไวยากรณ์เป็นเอก.อย่างเดียว ถ้าจะใช้เป็นพหุ. ต้องแปลซั้าสองหน หรือเขียนควบสองหนเช่น อตฺตโนอตฺตโนแต่คัมภีร์รูปสิทธิเป็นต้น แจกเป็นพหุ. ได้.แปลว่า จิตใจ สภาวะ และ กุสลธัมได้อีกอุ. อตฺตา หิกิรทุทฺทโมได้ยินว่าจิตแล(ใจแล) เป็นสภาพรักษาได้ยาก.แปลว่า หัวใจ อุ.ตถตฺตมีหัวใจเป็นอย่างนั้นมีพระทัยเป็นอย่างนั้น. แปลว่าปรมัตตะ หรือปรมาตมันตามที่ชาวอินเดียโบราณถือว่าเป็นสิ่งไม่ตาย รูปฯ๖๓๖ ลง มนฺ ปัจ. ลบ น.แปลง ม เป็น ต สูตรที่ ๖๕๖ ลง ต ตฺรณฺ ปัจ.ที่ลง ตฺรณฺปัจ.ลบที่สุดธาตุ แล้วลบณฺสฺอาตฺมนฺอาตฺมา.
นิชฺชร : (ปุ.) นิชชระ ชื่อของเทวดา, เทวดา (ผู้ไม่แก่). ส. นิรฺชร.
ชรกาล : (ปุ.) กาลแห่ง...เป็นคนแก่, ฯลฯ.
ชรติ : ก. แก่, คร่ำคร่า, เสื่อมคลาย
ชรสกฺก : ป. ท้าวสักกะแก่
ชชฺชร : (วิ.) แก่มาก, เก่ามาก, คร่ำคร่า, ชำรุด, ทรุดโทรม. ชรฺ วโยนิมฺหิ, อ. เท๎วภาวะ ช ซ้อน ชฺ
ชิร ชีร : (วิ.) แก่, คร่ำคร่า, แก่คร่ำคร่า, ชำรุด, ทรุดโทรม, ยุ่ย, ย่อย. ชรฺ ธาตุ อ ปัจ.แปลง อ ที่ ช เป็น อี ศัพท์ต้นรัสสะ หรือตั้ง ชีรฺ พฺรูหเณ, อ.
กปิญฺชร กปิญฺชล : (ปุ.) นกเอี้ยง, นกคับแค.
กุญฺชรสาลา : อิต. โรงช้าง
จาฏิปญฺชร : ป. กรงมีรูปดุจตุ่ม, กรงที่ทำคล้ายตุ่ม
ชีร : (นปุ.) มีดสำหรับใช้เครื่องบูชา, เมล็ด ผักชี, เมล็ดยี่หร่า. ส. ชีร.
ทุชชร : (ปุ.) ความคร่ำคร่ายาก, ฯลฯ.
ทุชฺชร : (วิ.) คราคร่ายาก, ให้คร่ำคร่ายาก.
เทวกุญฺชร : ค., ป. ผู้เป็นดุจกุญชรในหมู่เทพ, ผู้ประเสริฐในหมู่เทวดา; พระอินทร์
ปชฺชร : ป. ประชวร
ปญฺชร : ป. กรง
ปิญฺชร : ค. สีแดงเรื่อๆ , สีน้ำตาลปนเหลือง
ปุปฺผปญฺชร : ป. บัญชรดอกไม้, หน้าต่างที่ประดับดอกไม้
มญฺชร : ป. เครื่องประดับเท้า
มุนิกุญฺชร : (ปุ.) พระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐสุด, มุนิกุญชระ พระนามของพระพุทธเจ้า.
รถปญฺชร : ป. ตัวรถ, เรือนรถ
สีหปญฺชร : (นปุ.) หน้าต่างมีสันฐานดังกรงแห่ง สีหะ, หน้าต่าง, ช่องลม, สีหบัญชร. วิ. สีหรูปยุตฺตํ ปญฺชรํ สีหปญฺชรํ.