ญาย : (วิ.) แนะนำ, สั่ง, ควร, สมควร, ถูก, ถูกต้อง, ชอบ, สมเหตุ, สมผล, ยุกติ (ควรชอบ).
ยุตฺต ยุตฺตก : (วิ.) ประกอบ, ควร, สมควร, ชอบ, ถูก, ถูกต้อง. ยุชฺ โยเค, โต ทฺวิตฺตํ, ชโลโป.
อปณฺณก : (วิ.) ไม่ผิด (ไม่ให้เกิดความเดือดร้อนใจเมื่อปลายมือ), ถูก, ชอบ, แน่แท้, แท้จริง.วิ.วิรุทฺธโวหาเรนนปณาเมตีติอปณฺณโกนปุพฺโพ, ปณฺวฺยวหารตฺถุตีสุ, ณฺวุ.
อวิรุทฺธ : (วิ.) ไม่ผิด, ไม่ขัดข้อง, สะดวก, ถูก, ชอบ. วิ. น วิรุชฺฌเตติอวิรุทฺโธ. น.วิ ปุพฺโพรุธิอาวรเณ, โต.ส.อวิรุทฺธ.
ถก : (ปุ.) การกั้น, การปิด, การขัง, การระวัง, การป้องกัน, การจุก (อุด ปิด) ถกฺ สํวรเณ, อ, ยุ.
กุสล : (วิ.) มีฝีมือ, ฉลาด, ชำนาญ, คล่อง, คล่องแคล่ว, มั่งคั่ง, งาม, ดี. เหมาะ, ควร, สมควร, ถูก (ไม่ผิด), ถูกต้อง, ไม่มีโทษ, ไม่มีโรค, สบาย. ส. กุศล.
นิชฺฌายติ : ก. ตรึกตรอง, คิด; หมดไป, สิ้นไป; ถูก (ความทุกข์) แผดเผา
ทฏฺฐ : กิต. (อันเขา) กัดแล้ว, ขบแล้ว, ถูก...กัดแล้ว
โยค : (วิ.) มั่นคง, แข็งแรง, ควร, สมควร, ชอบ, ถูก. ถูกต้อง. ยุชฺ สมาธิมฺหิ, โณ, ชสฺส โค.
อุจฺจาวจ : (วิ.) มาก, ต่าง ๆ, สูงและต่ำ, สูง หรือต่ำ, ผิด ๆ ถูก ๆ. วิ. อุจฺจํ จ ตํ อวจํ เจติ อุจฺจาวจํ. อุจฺโจ วา อวโจ วา อุจฺจาวโจ. ส. อุจฺจาวจ.
กตทณฺฑกมฺมสิสฺส : (ปุ.) ศิษย์ผู้มีทัณฑกรรม อันอาจารย์ทำแล้ว, ศิษย์ผู้ถูกอาจารย์ ลงโทษ.
กตสุกต : ค. ถูกสร้างขึ้นมาดี, ประกอบขึ้นดี
กปฺปิยกุฏิ : อิต. กัปปิยกุฏี, กุฎีนอกวิหารใช้เป็นที่เก็บของที่ถูกต้องตามพุทธานุญาต
กมฺมวาจก : (ปุ.) กรรมวาจก ชื่อวาจก ๑ ใน ๕ วาจกที่ยกกรรม คือสิ่งที่ถูกทำเป็นประธาน (กล่าวกรรมเป็นประธาน). ส. กรฺมวาจก.
กสานิวิฏฐ : ค. ถูกเฆี่ยนด้วยแส้, ถูกตีด้วยแส้
กาลวาณี : (ปุ.) คนพูดถูกเวลา, คนพูดถูกกาล เวลา.
กิลมียติ : ก. (อัน....) ให้ลำบาก, ให้เหน็ดเหนื่อย, ถูกรบกวน, ถูกทรมาน
กีจก : (ปุ.) ไม้ไผ่อันลมถูกต้องแล้วย่อมบันลือ เสียง, ไม้ไผ่เหล่าใดโยคไหวด้วยลมย่อม บันลือเสียง เพราะมีรูอันสัตว์มีหนอน เป็นต้นทำแล้ว ไม้ไผ่เหล่านั้น ชื่อ กีจกะ วิ. อนิเลน ปกมฺปิตา เย เวณู กีฏาทีหิ กตรนฺธตาย นทนฺติ เต กีจกา. จกิ อามสเน, ณฺวุ, พฺยญฺชนานํ วิปริยาโย (เปลี่ยนพยัญชนะคือเอา ก ไว้หน้า จ). เป็น กิจก บ้าง. ส. กีจก ไม้ไผ่สีกันดัง ออดแอด.
กุตฺต : นป. สิ่งที่ถูกทำขึ้น; ความประพฤติ; อากัปกิริยา, กิริยาอาการที่มีเสน่ห์
กุถิต : ค. เดือด, เดือดพล่าน; (อาหาร)ที่ย่อยแล้ว; ซึ่งถูกทรมาน, ซึ่งระทมทุกข์
กูฏมาน : นป. เครื่องชั่งโกง, เครื่องตวงวัดที่ไม่ถูกต้อง
กูฏวินิจฺฉยิกถา : อิต. คำวินิจฉัยที่ไม่ถูกต้อง, ถ้อยคำเท็จ
โกฏฏ : ค. ถูกทุบ, ถูกฟาด, ซึ่งแตกออก
ขาทิตตฺต : นป. ความเป็นสิ่งอันเขาเคี้ยวกินแล้ว, การถูกเคี้ยวกินแล้ว
ขุรมุณฺฑ : ค. หัวโล้นเกลี้ยงเพราะถูกโกน
ฆมฺมาภิภูต, - ภิตตฺต : ค. อันความร้อนแผดเผาแล้ว, ถูกแผดเผาแล้ว
ฆานสมฺผสฺส : (ปุ.) การถูกต้องทางจมูก, ฆานสัมผัส.
จกฺขุสมฺผสฺส : (ปุ.) การถูกต้องพร้อมแห่งตา, การถูกต้องทางตา. จกฺขุสฺส (วิ) เกื้อกูลแก่จักษุ วิ.จกฺขุโน หิต จกฺขุสฺส สฺสปัจโมคฯ ณาทิกัณฑ์ ๗๑
จกิต : ค. ผู้ถูกรบกวน, ผู้สะดุ้ง, ผู้กลัว
จตฺตตฺต : นป. ความเป็นสิ่งที่ถูกสละ, ความเป็นสิ่งที่ถูกทอดทิ้ง, การบริจาค
จมุรุ : ป. สัตว์จำพวกกวางหรือชะมดชนิดหนึ่ง ซึ่งหนังของมันถูกนำมาใช้เป็นประโยชน์
จิตฺติต : ค. ซึ่งถูกทำให้วิจิตร, ซึ่งได้ทำไว้ให้มีลวดลาย, สวยงาม
จิปิฏ : ค. ซึ่งถูกกดให้เรียบ, ถูกทำให้แบน
เจโตสมฺผสฺส : ป. การสัมผัสทางใจ, การถูกต้องด้วยใจ
ฉนฺทามุนีต : ค. ซึ่งถูกความพอใจนำไปแล้ว
ฉายา : (อิต.) เค้า คือสิ่งที่เป็นเครื่องกำหนด หมายให้รู้ สิ่งที่ส่อแสดงให้รู้ว่ามีลักษณะ เหมือนสิ่งอื่น, ความไม่มีแดด, เงา, ร่ม (บริเวณที่ไม่ถูกแดดไม่ถูกฝน), รูป, รูป เปรียบ, แสงสว่าง, ฉายา คือ ชื่อที่พระ – อุปัชฌายะตั้งให้เป็นภาษามคธเมื่ออุปสม – บท. วิ. เฉติ สํสยนฺติ ฉายา. ฉา เฉทเน, โย. ฉินฺทติ ปริสฺสมนฺติ วา ฉายา. ไทยใช้ เรียกชื่อภาษาไทยที่ตั้งกันเล่นๆตามลักษ – ณะที่หมายรู้กันในหมู่คณะ เช่น เปี๊ยก ว่ามี ฉายาว่า นายเปี๊ยก นอกจากนี้ยังหมายถึง นางผู้โฉมงามหรือเมียอีกด้วย.
ฉุป : (ปุ.?) การถูก, การต้อง, การถูกต้อง, การรบกัน, สงคราม, เถาวัลย์, ลม. ฉุปฺ สมฺผลฺเส, อ. ส. ฉุป.
ฉุปน : (นปุ.) การถูก, ฯลฯ. ยุปัจ.
เฉชฺช : ๑. นป. การทำโทษด้วยการตัดอวัยวะ;
๒. ค. ควรถูกตัดทิ้ง
เฉทนก : ๑. นป. สิ่งที่ต้องตัดให้ถูกต้องตามวินัยกรรม, วิธีการตัดให้ถูกต้องตามวินัยกรรม ;
๒. ผู้ตัด, ผู้บั่น, ผู้ทอน, ผู้ฉีก
ชหิติกา : อิต. หญิงผู้ซึ่งถูกทอดทิ้ง
ชาติมย : ค. สำเร็จแต่ชาติ, เกิดมาถูกต้องโดยสัญชาติ
ญาณผุสนา : (อิต.) ธรรมชาติอันบุคคลพึงถูก ต้องคือญาณ, ความถูกต้องคือญาณ,ความถูกต้องด้วยญาณ.
ฑฏฺฐ : กิต. อัน...กัดแล้ว, อัน... ต่อยแล้ว, ถูกกัดแล้ว, ถูกต่อยแล้ว
ฑยฺหติ : ก. อัน...ไหม้, อัน...เผา, ถูกเผา, ถูกไหม้
ตถ : (วิ.) จริง, แท้, เที่ยง, ตรง, ถูกต้อง.
ตถาคต : (ปุ.) ท่านผู้ไปแล้วอย่างนั้น คือไปตรงต่อความจริง, พระตถาคต เป็นพระนามของพระพุทธเจ้าทั้งปวง. วิ. ตโถ อาคโท เอตสฺสาติ ตถาโต (มีโวหารถูก ต้องหรือตรัสจริง) ตถ+อาคท แปลง ท เป็น ต หรือ ตถ แล อา+คมฺ+ต ปัจ. ลบ ที่สุดแห่งธาตุ. อภิฯ วิ. ยถา ปุริมกา สมฺพุทฺธา คตา ตถาคโตติ ตถาคโต. และ ชื่อว่า พระตถาคต เพราะเหตุ ๘ ประการ คือ : ๑. ตถา อาคโตติ ตถาคโต. ๒. ตถา คโตติ ตถาคโต. ๓. ตถลกฺขณํ อาคโตติ ตถาคโต. ๔. ตถธมฺเมยาถาวโต อภิสมฺพุทฺโธติ คถาคโต. ๕. ตถทสฺสิตาย ตถาคโต. ๖. ตถวาทิตาย ตถาคโต. ๗. ตถาการิตาย ตถาคโต. ๘. อภิภวนฏฺเฐน ตถาคโต.
ตปฺปติ : ก. เผา, ไหม้, ส่องแสง, เดือดร้อน, ถูกทรมาน; อิ่มใจ, ยินดี
ตม (โม) นทฺธ, ตมนิวุต : ค. อันความมืดหุ้มห่อไว้, ถูกความมืดปกคลุมไว้, อันตกอยู่ในความมืด
ตุชฺชติ : ก. อัน...แทง, อัน...ตำ, อัน...เจาะ, ถูกแทง, ถูกตำ, ถูกเจาะ