กุฏ กุฏก : (วิ.) คด, โค้ง, โกง, งอ, บิด. กุฏฺ โกฏิลฺเล, อ. ตัด, เกี่ยว, พัน, แบ่ง. กุฏฺ เฉทเน, อ.
ปฏิจฺฉาเทติ : ก. ปกปิด, ปิดบัง, ซ่อนเร้น, อำพราง, นุ่งห่ม, พัน, ปิด, รักษา (แผล); กลบเกลื่อน, ทำให้สับสน, อำพราง (ปัญหา)
ปฬิเวเฐติ : ก. ห่อ, มัด, พัน
พนฺธติ : ก. ผูก, พัน, มัด, รัด, ประกอบ, จับไว้จองจำ
เวเฐติ : ก. โพก, พัน, ห่อ
สสิพฺพติ : ก. เย็บ, พัน
โอพนฺธติ : ก. ผูก, มัด, รัด, พัน
นหุต : (นปุ.) หมื่น (๑๐ พัน). นหฺ พนฺธเน, โต, อ อาคม เป็น นห แปลง อ ที่ ห เป็น อุ.
สหสฺส : (นปุ.) พัน (จำนวน ๑๐ ร้อย) วิ. สตสฺส ทสคุณิตํ สหสฺสํ. รูปฯ ๔๐๐. ทสสตํ สหสฺสํ. อภิฯ. ส. สหสฺร.
อาพนฺธน : (นปุ.) การพัน, การผูกการมัด, เครื่องผูก. อาปุพฺโพ, พนฺธฺพนฺธเนอ, ยุ.ส.อาพนฺธอาพนฺธน.
พนฺธนีย : ค. ควรผูก, ควรมัด, ควรรัด, ควรพัน
อาพทฺธ : (ปุ.) การพัน, การผูกการมัด, เครื่องผูก. อาปุพฺโพ, พนฺธฺพนฺธเนอ, ยุ.ส.อาพนฺธอาพนฺธน.
กณฺฐภูสา : อิต. ผ้าพันคอ, เครื่องประดับคอ
กพลิกา : อิต. ผ้าพันแผล
กิล : (ปุ.) การผูก, การพัน, การรัด, การสาน. กิลฺ พนฺธเน, อ, ยุ.
กิลน : (นปุ.) การผูก, การพัน, การรัด, การสาน. กิลฺ พนฺธเน, อ, ยุ.
กีล : (นปุ.) การผูก, การพัน, การมัด, การรัด, ความผูก, ฯลฯ, เครื่องผูก, ฯลฯ, หลัก, สลัก, หอก, ข้อศอก, ลิ่ม. กีลฺ พนฺธเน, อ. ส. กีล.
กุลตฺถ : (ปุ.) พืชที่ตั้งอยู่ในการพัน, พืชที่เลื้อย- พัน, ถั่วพู. กุล+ถ ซ้อน ตฺ ถ มาจาก ฐา ธาตุ แปลง ฐ เป็น ถ.
กูฏสหสฺส : (นปุ.) พันแห่งค้อนเหล็ก, ค้อนเหล็ก หนึ่งพันค้อน.
คพฺภสหสฺสปฏิมณฺฑิต : (วิ.) ประดับแล้วด้วย พันแห่งห้อง.
คีเวยฺย คีเวยฺยก : (นปุ.) เครื่องประดับคอ, ผ้า พันคอ. วิ. คีวายํ ภวํ คีเวยฺยํ. คีวาย อาภรณํ วา คีเวยฺยํ คีเวยฺยกํ วา. เอยฺย ปัจ ศัพท์หลัง ลง ก สกัด. โมคฯ ลง เณยฺย เณยฺยก ปัจ.
จตฺตาฬีสภิกฺขุสหสฺส : (นปุ.) พันแห่งภิกษุสี่สิบ (ภิกษุสี่หมื่นรูป).
จตุราสีติโยชนสหสฺสคมฺภีร : (วิ.) อันลึกสิ้นพ้น แห่งโยชน์แปดสิบสี่, มีพันแห่งโยชน์แปด สิบสี่เป็นส่วนลึก, ลึกแปดหมื่นสี่พันโยชน์. เป็น ฉ. ตุล มี ฉ.ตัป และ ส.ทิคู. เป็น ท้อง มีลึกมีพันแห่งโยชน์แปดสิบสี่เป็น ประมาณ ตั้ง วิ. เพิ่ม ฉ.ตุล ต่อจาก ส.ทิคุ อีก ๑ สมาส.
จตุราสีติสหสฺส : (นปุ.) พันแปดสิบสี่เป็นประ มาณ, พันแปดสิบสี่, แปดหมื่นสี่พัน.
ฉสหสฺส : นป. หกพัน
ติณวลฺลิปลิเวฐิต : (วิ.) ผู้อันเครือแห่งหญ้าพันแล้ว.
ทณฺฑสิกฺกา : อิต. เชือกพันปลายไม้เท้า, ไม้เท้าและสาแหรก
ทฺวิสหสฺส : นป. สองพัน
ทสสต : นป. สิบร้อย, หนึ่งพัน
ทสสตนยน : (ปุ.) เทพผู้มีนัยน์ตาร้อยสิบหน, เทวดาผู้มีนัยนืตาพันหนึ่ง, เทวดาผู้มี นัยน์ตาหนึ่งพัน, ท้าวสหัสนัยน์ ชื่อพระอินทร์ชื่อ ๑ ใน ๑๐ ชื่อ, พระอินทร์, วิ. ทสสตานิ นยนานิ ยสฺส โส ทสสตนยโน.
ทสสหสฺส : (นปุ.) พันสิบ, พันสิบหน, สิบพัน, หมื่น. วิ. สหสฺสสฺส ทสคุณิตํ ทสสหสฺสํ.
ทสสหสฺสจกฺกวาฬเทวตา : (อิต.) เทวดาในจักรวาฬมีพันสิบหนเป็นประมาณ (เทวดา ในหมื่นจักรวาล) มี วิ. ดังนี้. – ส. ทิคุ. ทส สหสฺสานิ ทสสหสฺสํ. ฉ. ตุล. ทสสหสส ปมาณ เยส ตานิ ทสสหสฺสปมาณานิ (จกฺกวาฬานิ). ส. ตัป. ทสสหสฺสจกฺกวาเฬสุ เทวตา ทลสหสฺสจกฺกวาฬเทวตา.
ทสิกสุตฺต : นป. เส้นด้ายที่เหลือพันชายผ้า, ด้ายขอบผ้า
ทิยฑฺฒสหสฺสนาฏกิตฺถีปริวาร : (วิ.) มีหญิง ฟ้อนมีพันที่สองทั้งกึ่งเป็นประมาณเป็นบริวาร. เป็น ฉ. ตัป. มี วิเสสนบุพ. กัม., วิเสสนบุพ. กัม., ฉ. ตุล., และ วิเสสนบุพ. กัม. เป็นภายใน.
ทิยฑฺฒสหสฺสปริจาริกา : (อิต.) นางบำเรอมี พันที่สองทั้งกึ่งเป็นประมาณ, นางบำเรอหนึ่งพันห้าร้อยนาง.
เทฺวอสีติญาติกุลสหสฺส : (นปุ.) พันแห่งตระกูลแห่งพระญาติแปดสิบสองหน (แสนหกหมื่นตระกูล). เป็น อ. ทิคุ มี ฉ. ตัป., ฉ. ตัป. ผละ อ. ทิคุ เป็น ภายใน.
นาห : (ปุ.) เครื่องผูก, เครื่องดักสัตว์, แร้ว, การผูก, การพัน, การมัด, การรัด, นหฺ พรฺธเน, โณ. ส. นาห.
นิพฺเพฐน : (นปุ.) การพัน, การผูก, การโพก. นิปุพฺโพ, เวฐ เวฐเน, ยุ.
นิยุต : นป. จำนวนหมื่น, หนึ่งหมื่น, สิบพัน
ปญฺจสหสฺส : นป. ห้าพัน
ปฏฏ : นป., ค. แผ่น, ผืน, ท่อน; แผ่นผ้า, ผ้าไหม, ผ้าโพกหัว, ผ้าพันแผล; ซึ่งทำด้วยไหม
ปฏฺฏก : นป., ค. แผ่นผ้า, ท่อน, ชิ้นยาว, ผ้าพันแผล; ซึ่งทำด้วยแผ่นผ้า
ปฏฺฏิกา : อิต. แผ่นผ้า, ผ้าพันแผล, ผ้ารัดเอว, ประคดแผ่นผ้า
ปฏิเวลฺลติ : ก. ผูกมัด, รัดรึง, ตรึงติด, เกี่ยวพัน, หุ้มห่อ
ปณ : ป. ของตั้งพนัน, เงินเดิมพัน; เงิน, ทรัพย์สมบัติ, ค่าจ้าง, บำเหน็จ, การค้าขาย
ปณิตก : ค., นป. ซึ่งพนันกันแล้ว, ซึ่งวางเดิมพันแล้ว; ของพนัน, เงินเดิมพัน
ปโรสหสฺส : ค. มากกว่าพัน
ปฬิเวฐน : นป. การห่อ, การมัด, การพัน
ปฬิเวฐิต : ค. อันเขาห่อแล้ว, อันเขามัดแล้ว, อันเขาผูกหรือพันแล้ว
มคฺคุร : (ปุ.) ปลาลำพัน ชื่อปลาชนิดหนึ่ง มีครีบหลังและครีบก้นไปรวมกับครีบหาง. ปลาดุกลำพัน ก็เรียก.