วชิร : นป. อาวุธพระอินทร์, รัตนะ, เครื่องมือจาระไนแก้ว, เพชร
รตน : (วิ.) ประเสริฐสุด.
ยฏฺฐิ : อิต. ไม้เท้า, ไม่ถือ, หลักเสา; มาตราวัดเท่ากับ ๗ รัตนะ
ทุสฺสรตน : นป. รัตนะคือผ้า, ผ้าเนื้อดี, ผ้าชนิดพิเศษ
กฏฐิสฺส : นป. ผ้าไหมที่ถักด้วยรัตนะ, เครื่องลาดด้วยแถบไหมติดด้วยรัตนะ
อาสาฬฺหปูชา : (อิต.) การบูชาในเดือนแปด วิ. อาสาฬฺหสฺมึ ปูชา อาสาฬฺหปูชา. การบูชาในวันกลางเดือนแปด วิ. อาสาฬฺห- ปุณฺณมาย ปูชา อาสาฬฺหปูชา. การบูชาเพื่อระลึกถึงเหตุพิเศษ (สำคัญ) ของ พระพุทธศาสนาอันเกิดขึ้นในวันกลาง เดือนแปด. วิ. อาสาฬฺหปุณฺณมาย อุปฺปนฺนสฺส พุทฺธสาสนวิเสสการณสฺส อนุสฺสรณสฺส ปูชา อาสาฬฺหปูชา. วัน อาสาฬหบูชา เป็นวันสำคัญของชาวพุทธ มีการทำบุญตักบาตร ฟังเทศน์และเวียน เทียน เดินปทักษิณปูชนียวัตถุ ปูชนียสถาน สามรอบ ตรงกับวันกลางเดือน ๘ ถ้าปีใด มีอธิกามาส ก็ตรงกับวันกลางเดือน ๘ หลัง มีความสำคัญคือ เป็นวันที่พระพุทธองค์ ทรงแสดงปฐมเทศนา คือธัมมจักกัปป- วัตตนสูตร โปรดพระปัญจวัคคีย์ ที่ป่าอิสิป ตนมฤคทายวัน แขวงเมืองพาราณสี นับ แต่ตรัสรู้แล้วได้ ๖๐ วัน เป็นวันที่จักร (ล้อ) คือธรรมได้หมุนไปในโลก เป็นวันที่ พระอริยสงฆ์เกิดขึ้นเป็นองค์แรกเป็นวันที่ รัตนะมีครบ ๓ เป็นพระรัตนตรัย.
รตนตฺตย : (นปุ.) หมวดสามแห่งรตนะ, รัตนตรัย, พระรัตนตรัย.
รตนตฺตยคุณ : (ปุ.) คุณแห่งพระรัตนตรัย.
รตนมกุล : (วิ.) มีศอกตูมเป็นประมาณ.
รตนากร : (ปุ.) บ่อเกิดแห่งรตนะ, ทะเล.
ติรตน : (นปุ.) รตนสาม, พระไตรรัตน์, พระ รัตนตรัย. วิ. ตีณิ รตนานิ ติรตนํ.
กุมารีรตน : (นปุ.) รตนะคือนาง, นางแก้ว.
ฐปิตมณิรตน : (นปุ.) แก้วคือแก้วมณีอันบุคคล ตั้งไว้.
นวรตน : (นปุ.) แก้วเก้าอย่าง, แก้วเก้าชนิด, แก้วเก้าประการ, นพรัตน์, เนาวรัตน์. แก้วเก้าอย่าง คือ เพชร ทับทิม มรกต บุษราคัม โกเมน นิล มุกดา เพทาย และ ไพฑูรย์. ส. นวรตฺน.
มกุฬรตน : (นปุ.) กำมา คือศอกที่กำนิ้วมือ.
มณิรตน : (นปุ.) แก้วคือแก้วมณี, แก้วเพชร.
อสฺสรตน : นป. ม้าแก้ว
อิตฺถีรตน : (นปุ.) รตนะคือหญิง (หญิงแก้ว นางแก้ว).
กิรีฏ : (ปุ. นปุ.) มงกุฎ, ชฎา, เทริด. วิ. โสเภตุ เมตฺถ รตนานิ วิกิรียนฺตีติ กิรีฏํ. กิรฺ วิกิรเณ, อโฏ. กิเรรี
จกฺกรตน : นป. จักรรัตน, รัตนคือจักร, จักรแก้ว (ของพระเจ้าจักรพรรดิ)
อุปาสก : (ปุ.) ชนผู้นั่งใกล้พระรัตนตรัย, ชน ผู้นับถือพระรัตนตรัยเป็นสรณะ, อุบาสก (คนผู้ชายผู้นับถือพระพุทธศาสนา). วิ. รตนตฺตยํ อุปาสตีติ อุปาสโก. อุปปุพฺโพ, อาสฺ อุปเวสเน, ณฺวุ. ส. อุปาสก.