ส : อ. กับ, เป็นไปกับ, ของตน
อุสุม : (ปุ.) ไอ, ไอน้ำ, ไออุ่น, ไอชุ่ม, ไออบ, ความร้อน, ฤดูร้อน, อรสุม. เรียกพยัญชนะ ที่มีลมเสียดแทรกออกมาตามฟัน ว่ามีเสียง อรสุม ได้แก่เสียง ศ, ษ, ส. ส.อุษฺม อุษมนฺ.
ส.นาม. นามกร : (ปุ.) อันกระทำซึ่งชื่อ, การทำซึ่งชื่อ, ชื่อ, นามกร. ส.นามกรณ.
เกลาส : (ปุ.) เกลาสะ ไกลาส ชื่อภูเขา วิ. เก ชเล ลาโส ลสนํ ทิตฺติ อสฺสาติ เกลาโส. ลสฺ กนฺติยํ, โณ. ไทยเขียน ไกรลาส เพราะแทรก ร เข้ามา. ส. ไกลาส.
ทารุณ : (วิ.) หยาบ, หยาบช้า, ร้าย, ดุร้าย, โหดร้าย, น่าสะพรึงกลัว. วิ ทาเรติ วิทาเรตีติ ทารุโณ. ทรฺ วิทารเน, อุโณ, กุโน วา. ถ้าลง กุน ปัจ. สบ กฺ แปลง น เป็น ณ. ส. ทารุณ.
สมร : (ปุ. นปุ.) การรบ, การรบพุ่ง, การรบพุ่งกัน, สงคราม, การสงคราม. สํปุพฺโพ, อรฺ คมเน. อ. ไทย สมร(สะหมอน) ใช้ในความหมายว่านางในดวงใจ นางงาม นางซึ่งเป็นที่รัก สันสกฤตใช้เป็นคำเรียกกามเทพ แปลว่า ความรัก. ส. สมร.
สหสฺสเนตฺต : (ปุ.) เทวดาผู้มีพระเนตรพันหนึ่ง, เทวดาผู้มีพระเนตรพันหนึ่งเป็นประมาณ, เทวดาผู้มีพระเนตรหนึ่งพัน, ท้าวสหัสเนตร, ท้าวสหัสนัยน์, พระอินทร์. คำนี้ในหนังสือบางเล่ม เป็นท้าวหัสเนตร ท้าวหัสนัยน์ ตัด ส ตัวหน้าออก ความหมาย มิผิดหรือ? ส. สหสฺรากฺษ.
หสฺส : (นปุ.) การหัวเราะ, ฯลฯ, หัสสะ( ร่าเริงตลก) ชื่อ นาฎยรส อย่างที่ ๕ ใน ๙ อย่าง. หสฺ+ณฺย ปัจ. อิ อาคม. ส. หสิต.
องฺครกฺข : (ปุ.) บุคคลผู้ป้องกันองค์พระมหากษัตริย์, บุคคลผู้รักษาตัว (หมายถึงตัวของบุคคลอื่นที่ตนมีหน้าที่ไปรักษาป้องกัน).ส. องฺครกฺษ.
อุเปกฺขา : (อิต.) ความเพ่ง, ความเล็ง, ความหวัง, ความวางเฉย, ความวางใจเป็นกลาง, ความมีใจเฉยอยู่, ความเที่ยงธรรม (มีใจ มั่นอยู่ในกัมมัสสกตาญาณ.) วิ. ทฺวินฺนํ เวทนานํ สมีเป ปวตฺตา อิกฺขา อนุภวนฺนตีติ อุเปกฺขา. อุปตฺติโต อกฺขตีติ วา อุเปกฺขา. อุเปกฺขตีติ วา อุเปกฺขา. อุปปุพฺโพ, อิกฺขฺ ทสฺสนงฺเกสุ, อ. เป็น อุเปขา โดยลบ กฺ ก็มี. ส. อุเปกฺษา.
อุยฺยาน : (นปุ.) สวนเป็นที่แลดูในเบื้องบนไป, สวนเป็นที่แหงนดูเดินไปพลาง, สวนเป็น ที่รื่นรมย์, สวน, สะตาหมัน (สวน), ป่า, ป่าของพระราชา (ใช้ได้ทั่วไป), อุทยาน, พระราชอุทยาน, สวนหลวง. วิ. สมฺปนฺน- ทสฺสนียปุปฺผผลาทิตาย อุลฺโลเกนฺตา ยนฺติ ชนา เอตสฺมินฺติ อุยฺยานํ. ส. อุทฺยาน.
โอกาส : (ปุ.) ช่อง, ช่องเป็นที่ไถลง, ที่แจ้ง, ที่ว่าง, เหตุ, การณะ, เวลา, สถานที่, เทสะ, เอกเทศ, ทาง, ทนทาง. อวปุพฺโพ, กสฺ วิเลขเน, โณ. ไทย โอกาส (โอกาด) ใช้ ในความหมายว่า เวลาที่เหมาะสม เวลาที่เหมาะ ช่องที่เหมาะ อุ. ได้โอกาส การอนุญาต อุ. ให้โอกาส. ส. อวกาศ.
สปติ : (ปุ.) เจ้าของแห่งทรัพย์. ส+ปติ.
สรสี : (อิต.) สระ, บึง. สรฺ คติยํ, อโส, อิตฺถิยํ อี. ส. สรสี.
สรูป : (นปุ.) รูปแห่งตน, รูปของตน. ส+รูป. รูปเหมือนกัน. สม+รูป. รูปอันมีอยู่, รูปมีอยู่. สภาวะ, ธรรมชาติ. สนฺต+รูป. แปลง สนฺต เป็น ส. ความสมควรแก่ภาวะของตน วิ. รูปสฺส ยถา สรูปํ. ส แทน ยถา. ไทย สรุป สรูป ใช้เป็นกริยาว่า รวมความมาย่อเอาแต่ประเด็นของเรื่อง ใช้เป็นนามในความว่า ประเด็นย่อ ๆ ของเรื่อง.
สโรรุห : (นปุ.) พืชที่งอกในสระ, บัว, ดอกบัว. วิ. สรสิ รุหตีติ สโรรุหํ. ส. สโรรุห.
สเหตุ : (วิ.) เป็นไปกับด้วยเหตุ. วิ. สห เหตุนา โย วตฺตตีติ สเหตุ. แปลง สห เป็น ส ลง ก สกัด เป็นสเหตุก และใช้ศัพท์นี้โดยมาก.
อธิโมกฺข : (ปุ.) ความรู้สึกหนักแน่น, ความรู้สึกตระหนักแน่น, ความหนักแน่น, ความแน่ใจ, ความน้อมลง, ความน้อมใจเชื่อ, ศรัทธา.วิ.อธิมุจฺจนํอธิโมกฺโขอถ วา, อธิมุจฺจนํ อารมฺมณนิจฺฉนํ อธิโมกโข.อธิ-ปุพฺโพ, มุจฺ โมจนนิจฺฉเยสุ, โข, จสฺสโก, อุสฺโส (แปลง จ เป็น ก แปลง อุ เป็น โอ)ส.อธิโมกฺษ.
อนุรกฺข : (ไตรลิงค์) การถนอมตาม, การตามถนอม, การตามระวัง, การตามรักษา.ส.อนุรุกฺษ.
อภิลาส : (ปุ.) อภิลาสะชื่อของตัณหา, ตัณหา, ความโลภยิ่ง, ความปรารถนา, ความยินดี, ความเพลิดเพลิน.อภิปุพฺโพ, ลสฺกนฺติยํ, โณ.ส.อภิลาษ.อภิลาส.
อาจมน : (นปุ.) การล้าง, การชำระ, น้ำสำหรับล้าง, น้ำสำหรับชำระ, น้ำสำหรับทำให้สะ-อาด, น้ำชำระ.ส.อาจมน.
สปริวาร : (วิ.) เป็นไปกับด้วยบริวาร, มีบริวาร, มีผู้แวดล้อม, มีผู้ห้อมล้อม. วิ.สห ปริวาเรหิ วตฺตตีติ สปริวาโร.
สยมฺภู : (ปุ.) พระผู้เป็นเอง ( เป็นด้วยพระองค์เอง), พระสยัมภู พระสยมภู (สะหยมภู) พระนามของพระพุทธเจ้าทั้งปวง. วิ. สยํ อภวีติ สยมฺภู. อภิฯ. สย เมว สมฺมาสมฺพุทฺโธ ภวตีติสยมฺภู. ฎีกาอภิฯ สยํปุพฺโพ, ภู สตฺตายํ, กฺวิ.
สรพฺย สรวฺย : (นปุ.) ที่หมาย, เป้า. วิ. สโร วยติ อสฺมินฺติ สรพฺยํ สรวฺยํ วา. วยฺ คติยํ, อ, วสฺสาการโลโป (ลบ อ อักษรแห่ง ว).
สรพู : (อิต.) จิ้งจก, ตุ๊กแก, ตุ๊ดตู่. วิ. สรติ คจฺฉตีติ สรพู. สรฺ คติยํ, อู, อพนฺโต (ลง อพ ที่สุดธาตุ).
สรสฺวตี : (อิต.) สรัสวดี ชื่อแม่น้ำ.
สราภฺยาส : (ปุ.) การฝึกยิง วิ. นิจฺจํ สรานํ อภฺยสนํ วสีกรณํ สรภฺยาโส. อสุ เขปเน, โณ.
สราว : (ปุ.) ชาม, ฝาหม้อ, ฝาละมี. วิ. สรติ วุทฺธึ คจฺฉตีติ สราโว. สรฺ คติยํ, อโว.
สราสน : (นปุ.) ธนู, ศร. วิ. สรํ อสตีติ สราสนํ. อสุ เขปเน, ยุ.
สริกฺข สริกฺขก : (วิ.) อัน...เห็นเสมอ, อัน...เห็นสม, อัน...พึงเห็นเสมอ. วิ. สมานมิว มํ ปสสิตพฺโพติ สริกฺโข สริกฺขโก วา. คล้าย, คล้ายกัน, เช่นกัน, เหมือนกัน. วิ. สมาน มิว นํ ปสฺสตีติ สริกฺโข สริกฺขโก วา. สมานสฺส โส, ทิสฺธาตุยา ริกฺโข. ศัพท์หลัง ก สกัด.
สสุร สสฺสุร : (ปุ.) แม่ผัวและพ่อผัว, แม่ยายและพ่อตา. วิ. สสฺสุ จ สสุโร จ สสุรา สสฺสุรา วา.
ส : อ. พร้อม, กับ, ดี
สขาทิผลุ : (นปุ.) ข้อแห่งภูตคาม มีก้านเป็นต้น, ปล้องแห่งภูตคามมีกิ่งเป็นต้น.
สคารว : ค. มีความเคารพ
สคาห : ค. เต็มไปด้วยสัตว์ร้าย
สโคตฺต : ค. ร่วมโคตร
สจิตฺต : นป. จิตของตน
สจิตฺตก : ค. มีเจตนา, มีความตั้งใจ
สเจตน : ค. มีความตั้งใจ
สชาติก : ค. มีชาติเสมอกัน
สชีว : ค. ร่วมชีพ
สโชติภูต : ค. เป็นเปลว, เป็นประกาย
สตมูลี : อิต. ต้นสามสิบ
สตวงฺก : ป. กิ้งกือ
สเตกิจฺฉา : ค. พอจะเยียวยาได้
สเตรตา : อิต. สายฟ้าแลบ
สทาตน : ก. วิ. ชั่วนิรันดร
สทาร : ป. ภรรยาของตน
สปทาน : (วิ.) ไม่แหว่ง.
สปาก : (ปุ.) แปลและวิเคราะห์เหมือน สปจ. แปลกแต่ลง ณ ปัจ. ทีฆะแปลง จ เป็น ก.