อา : (อัพ. อุปสรรค)ต้อง, ทั่ว, ถึง, พอถึง, จดถึงอุ. อา ปพฺพตา เขตฺตํ.ยิ่ง, ใกล้, มาใกล้, จนถึง, โดยยิ่ง, โดยรอบ, ก่อน, ออก, บน, ปรารถนา, ผูก, จาก, อยู่, เรียก, ถือ, ยาก, น้อย, กลับ, ไม่เลื่อมใส, รบ, ที่อาศัย, รวบรวม, ประมวลมา, เสมอ ๆ, อัศจรรย์, กลับความคือเมื่อนำธาตุแล้วจะกลับความเดิมของธาตุ.
อาทีนว : (ปุ.) โทษอันยังทุกข์ให้เป็นไปโดยยิ่ง, โทษเครื่องถึงทุกข์, โทษ.วิ.อา ภุโสทีนํวายติคมยตีตฺยาทีนโว.อาทีนปุพฺโพ, วิคมเน, อ.อาทีนํวาติอธิคจฺฉติเอเตนาติวาอาทีนโว.อาทีนปุพฺโพ, วาอาทาเน, อ.หรือตั้งอาปุพฺโพ, ทีนฺทุคฺคตภาเว, โว. ส.อาทีนว.
อากาส : (ปุ.) ช่องว่าง, ช่องว่างมีในกาย, กลางหาว, อากาศ, ฟ้า (ไถไม่ได้ ไม่อาจไถ เขียนไม่ได้), วิ. นกสฺสตีติอากาโส.กสิตุวิเลขิตุนสกฺโกตีติอตฺโถ.ภูสํกาสนฺเตทิปฺ-ปนฺเตปทตฺถาเอเตนาติวาอากาโส.อา-ปุพฺโพ, กสฺวิเลขเน, โณ.ส.อากาศ.
อาคนฺตุ : (ไตรลิงค์) แขก(คนผู้มาหา).วิ.อา-คจฺฉตีติอาคนฺตุ.อาปุพฺโพ, คมฺคมเน, ตุ.แปลงมฺเป็นนฺ.ส.อาคานฺตุ.
อาคุ : (นปุ.) ความชั่ว, บาป, วิ. อาคนฺตพฺพํคจฺฉติเอเตนาติอาคุ. อา ปีฬนํคจฉตีติ วาอาคุ. อาปุพฺโพคมฺคติยํ, ณุ, มฺโลโป. ความผิด, โทษ. วิ. อปคจฺฉติอเนนาติอาคุ.อปบทหน้าลบปทีฆะอเป็นอา.
อาขอาขนอาขาน : (ปุ.?)จอบ, เสียม. อาปุพฺ-โพ, ขณุขนุวาอวทารเณ, กวิ, อ, โณ.ส.อาขนอาขาน.
อาสีน : (วิ.) นั่ง, นั่งอยู่. อาสฺ อุปเวสเน, โต. ตสฺส อีโณ, ณสฺส โน.อาปุพฺโพ, สิ นิสฺสเย, อาโน, อานสฺส อีโน. สิทฺ คตฺยวสาเน วา, อ, ทสฺส โน, ทีโฆ.
อาคนฺตุก : (วิ.) ผู้จรมา, ผู้มาหา.อา+คมฺ+ตุก ปัจ.
อาภาน : (นปุ.) รัศมี, ฯลฯ.อา+ภา+ยุปัจ.
อายาม : (ปุ.) การชัก, การชักมา, ฯลฯ, ความยาว, ส่วนยาว.อาปุพฺโพ, ยา คติปาปุณเนสุโม.ยมุวาอุปรเม, อ. ส. อายาม.
อาลมฺพ : (ปุ.) อารมณ์.วิ.จิตฺตเจตสิเกหิอาลมฺพียเตติอาลมฺโพ.ลมฺพนฺติเอตฺถรูปาทีสูติวาอาลมฺโพ.อาปุพฺโพ, ลพิอวสํสเน, อ.
อาลสิย : (นปุ.) ความเป็นแห่งคนเกียจคร้าน, ฯลฯ. วิ. อลสสฺส ภาโว อาลสิยํ. ณฺย ปัจ. ความเกียจคร้าน. ณฺย ปัจ. สกัด เมื่อลบ อ ที่สุดศัพท์ แล้ว ลง อิ อาคม รูปฯ ๓๗๑ หรือ ลง ณิย ปัจ. ตามสัททนีติ.
อาวิล : (วิ.) ขุ่น, มัว, เศร้าหมอง, แตก, ทำลาย. อาปุพฺโพ, พิลฺ เภทเน, อ. แปลง พ เป็น ว. อภิฯ ลง ณ ปัจ. ส. อาวิล.
อาเวส : (ปุ.) ความไว้ตัว, ความคลุ้มคลั่ง. วิ. อาเวสนํ อาเวโส. อาปุพฺโพ, วิสฺ ปเวสเน, อ.
อาสงฺก : (ปุ.) ความรังเกียจ, ความระแวง. อาปุพฺโพ, สกิ สงฺกายํ, อ. ส. อาศงฺกา.
อาสิญฺจ อาสิญฺจน : (นปุ.) การรด, การหลั่ง, การประพรม, การโปรย. อาปุพฺโพ, สิจฺ ปคฺฆรเณ, อ. ยุ.
อากุล : (วิ.) วุ่นวาย, สับสน, ยุ่งเหยิง, คั่งค้าง, อากูล.อาปุพฺโพ, กุลฺ พนฺธุมฺหิ, อ.ส. อากุล
อาปทา : (อิต.) ธรรมชาติอันยัง สัตว์ให้ถึงซึ่งความลำบาก, อันตราย, จัญไร, ภัย, พิบัติ.วิ.อาปชฺชนํอาปทา.อฏฺฏํปีฬนํปชฺชตีติวาอาปทา.อาปุพฺโพ, ปทฺคติยํ, อ.อาอุปสรรคลงในอฏฺฏส. อาปทา.
อาปายิก : (ปุ.) ผู้เกิดในอบาย, วิ.อปาเยชาโตอาปายิโก.ผู้ไปในอบายวิ. อปาเยคจฺฉตีติอาปายิโก.ณิกปัจ.ตรัต๎ยาทิตัท.
อามนฺตน : (นปุ.) การเรียก, การร้องเรียก, การเชิญ, การเชื้อเชิญ, การบอกโดยการทำต่อหน้า, การบอกต่อหน้า.วิ.อภิมุขํกตฺวามนฺตนํอามนฺตนํ.ลบภิมุขเหลืออแล้วทีฆะ.
อารุปฺป : (นปุ.) อรูปฌาน. น+รูป+ณฺย ปัจ. แปลงนเป็นอทีฆะเป็นอารัสสะอูเป็นอุแปลงปฺยเป็นปฺป.
อาสนฺทิ : (อิต.) อาสันทิ ชื่อตั่งชนิดหนึ่ง, เก้าอี้สำหรับนั่งคนเดียว, เก้าอี้นอน. อาปุพฺโพ, สทฺ วิสรณคติอวสาเนสุ, อิ, พินฺทฺวาคโม.
อาสุ : (วิ.) คล่อง, พลัน, ฉับพลัน, เร็ว, ด่วน. วิ. อสติ สีฆภาเวน ปวตฺตตีติ อาสุ. อสฺ คติยํ, ณุ. ส. อาศุ.
อากาสคงฺคา : (อิต.) ลำน้ำในอากาศ, แม่น้ำในอากาศ. วิ.อากาเสสนฺทมานาคงฺคาอากาสคงฺคา.
อากาสานญฺจายตน : (นปุ.) อากาสานัญจายตนะชื่อของอรูปฌานที่๑วิ. อากาสานญฺจํอายตนํอากาสานญฺจายตนํ.อากาสานญฺจํอายตนํอสฺสาติวาอากาสานญฺจายตนํ.
อากาสานญฺจายตนภูมิ : (อิต.) อากาสานัญจาย-ตนภูมิชื่อภูมิของอรูปพรหมที่๑.
อากิรณ : นป. ความอาเกียรณ์, ความเรี่ยราด, ความกระจัดกระจาย
อากิรติ : ก. โปรย, กระจัดกระจาย, อาเกียรณ์
อากีรณ : (นปุ.) ความเกลื่อนกล่น, ความดาษดาความคลุกคลี, ความระคน, ความเรี่ยราย, อาเกียรณ์.อาปุพฺโพ, กิรฺวิกิรเณ, ยุ.ส. อากีรฺณ.
อาโกฏนอาโกฏฺฏน : (วิ.) ตี, ทุบ, อัด, ตอก, เคาะ.อาปุพฺโพ, กุฏฺอาโกฏนาทีสุ, ยุ.ศัพท์หลังซ้อนฏฺ.
อาขยายิกา : อิต. อาขยายิกศาสตร์, เรื่องราว, นิทาน, ประวัติ
อาคาริก : (ปุ.) คนผู้ประกอบในเรือน, คนอยู่ในเรือน, คนครองเรือน, คฤหัสถ์. อคาร+ณิกปัจ.แปลงกเป็นยเป็นอาคาริยบ้าง.
อาฆาตน : (นปุ.) ที่เป็นที่นำมาฆ่า, สถานที่ฆ่า, สถานที่สำหรับฆ่า, ตะและแกง (ที่เป็นที่นำมาฆ่าที่สำหรับฆ่านักโทษ)วิ.อาคนฺตวาฆาเตนฺติยสฺมึตํอาฆาตนํ.อาโกธวเสนสตฺเตฆาเตติเอตฺถาติอาฆาตนํ.อาอักษรเป็นไปในความโกรธ.ส.อาฆาตน.
อาฆาตุก : (วิ.) ผู้ฆ่าโดยปกติวิ. อาหนติสีเลนาติอาฆาตุโก.ผู้มีการฆ่าเป็นปกติวิ.อาหนิตุสีลมสฺสาติอาฆาตุโก.อาหนนสีโลอาฆาตุโก.ณุกปัจ.
อาจิณฺณอาจิณฺณกมฺม : (นปุ.) อาจิณณกรรมคือกรรมที่ทำเสมอ ๆ เนือง ๆ บ่อย ๆ. วิ.อาจียติ ปุนปฺปุนํกรียตีติอาจิณฺณํ. อาปุพฺโพจิจเย, โต.แปลงตเป็น อิณฺณไทยใช้อาจิณเป็นวิเศษในความว่าเป็นปกติเนือง ๆบ่อย ๆ เสมอ.
อาเจร : (ปุ.) อาจารย์.แปลงอาจริยเป็น อาเจร.รูปฯ ๖๓๘.
อาชิ : (อิต.) สงคราม. วิ.อชติ เอเตนนาสนฺติอาชิ.อชฺคมเน, ณิ.ส.อาชิ.
อาชีวิกา : (อิต.) อาชีวิกานับบวชหญิงนอกพุทธศาสนานิกายหนึ่ง.
อาตาป : (ปุ.) ความเพียรเป็นเครื่องยังกิเลสให้เร่าร้อน, ความร้อน, ความยังกิเลสให้ร้อน, ความเพียรเผากิเลส, ความขยัน, ความเข้มแข็ง, ความเพียร. วิ.อาสมนฺตโตตาเปตีติอาตาโป.
อาติ : (ปุ.) นก.อิคติยํ, ติแปลงอิเป็นอา.ส. อาติ.
อาตุ : (ปุ.) แพ, แพไม้.อตฺสาตจฺจคมเน, ณุ.ส. อาตุ.
อาโตชฺช : (นปุ.) ดนตรีที่ดีดสีตีเป่า.อาสมนฺตโตตุชฺชเตตาฬียเตติอาโตชฺชํ.
อาทาส : (ปุ.) แว่น, กระจก, กระจกเงา, กระจกส่องหน้า. คันฉ่องชื่อเครื่องส่องหน้าหรือกระจกเงา มีกรอบสองชั้นเอนเข้าเอนออกได้ตั้งอยู่บนโต๊ะเครื่องแป้ง.วิ.อาทิสฺสเตอสฺมินฺติอาทาโส.อาปุพฺโพ, ทิสฺเปกฺขเณ, โณ.ส. อาทรฺศน.
อาทิตฺตปริยายสุตฺต : นป. อาทิตตปริยายสูตร, พระสูตรที่ตรัสเปรียบราคะ, โทสะ, โมหะว่าเป็นของร้อน
อาเทยฺย : (วิ.) อัน...พึงเชื่อ, อัน...พึงเชื่อถือ.อาปุพฺโพ, ทาอาทาเน, โณฺย.แปลงณฺยกับอาเป็นเอยฺย.
อานาย : (ปุ.) ข่าย, แห.วิ.อานยนฺเตอเนนาติอานาโย.อาปุพฺโพ, นีปาปุณเน, โณ.แปลงอีเป็นอาย.เป็นอนยบ้าง.ส. อานาย.