โคตฺต โคตฺร : (นปุ.) แซ่, เผ่า, พันธุ์, เหง้า, เหล่า, เหล่ากอ, เชื้อ, เชื้อสาย, สกุล, วงศ์, โคตร. วิ. โค วุจฺจติ อภิธานํ พุทฺธิ จ, เต ตายตีติ โคตฺตํ. ควํ สทฺทํ ตายตีติ วา โคตฺตํ. โคปุพฺโพ, ตา ปาลเน, อ, ตฺสํ โยโค. รูปฯ ๕๕๒ วิ. โคปตีติ โคตฺตํ. คุปฺ รกฺขเณ สํวรเณ วา, โต, ปสฺส โต. กัจฯ ๖๕๖ รูปฯ ๖๕๐ ลง ต, ตฺรณฺ ปัจ.
อินฺธน : (นปุ.) การจุดไฟ, เชื้อ, เชื้อไฟ, ไม้ สำหรับติดไฟ, ฟืน. วิ. เอธยเตติ อินฺธนํ. เอธฺ วุทฺธิยํ, ยุ, เอสฺส อิ (แปลง เอ เป็น อิ), พินฺทฺวาคโม (นิคคหิต อาคม). ส. อินธน.
อุปาทาน : (นปุ.) การถือมั่น การยึดมั่น (ในสิ่งนั้น ๆ), การยึดไว้, ความถือมั่น, ฯลฯ, ธรรมชาติเป็นเครื่องเข้าไปถือเอา, ของกำนัล ที่ส่งไปให้, เชื้อ, เชื้อไฟ, ฟืน. อุป อา ปุพฺโพ, ทา ทานอาทาเนสุ, ยุ. ส. อุปทาน. อุปาทานกฺขนฺธ
กาติยาน : (ปุ.) คนเป็นเหล่ากอแห่งกัจจะ, คนเป็นเชื้อวงศ์แห่งกัจจะ. แปลง กจฺจายน เป็น กาติยาน.
กาติยานี : (อิต.) หญิงผู้เป็นเหล่ากอแห่งกัจจะ, หญิงผู้เป็นเชื้อสายในวงศ์กัจจะ.
กาล (ปฺ) ปเวทน : นป. การบอกเวลา, การแพร่ข่าว, การตาย
โกรพฺย, - วฺย : ค., ป. ผู้เป็นเหล่ากอแห่งกุรุ, ผู้สืบเชื้อสายมาแต่เผ่ากุรุ; เป็นชาวแคว้นกุรุ; เหล่ากอแห่งกุรุ, ชาวแคว้นกุรุ
โกรว โกรพฺย : (ปุ.) เชื้อสายของเท้ากุรุ วิ. กุรุโน อปจฺจํ ปุตฺโต วา โกรโว โกรพฺย วา. ณ, ณฺย ปัจ.
โกล : (วิ.) เกิดในสกุล, เชื้อสายในสกุล, เกี่ยวใน สกุล. วิ. กุเล ชาโต โกลํ. กุเล นิยุตโต โกลํ, ณ ปัจ.
โคตฺตภู โคตฺรภู : (ปุ.) ธรรมอันครอบงำ โคตร ปุถุชนยังโคตรอริยะให้เกิด, ธรรม ( คือ อารมณ์ที่เกิดกับใจ ) อันยังเชื้อชาติแห่ง มหัคคตะหรือเชื้อชาติแห่งโลกุตตระให้ เจริญ วิ. มหคฺคตสฺส โลกุตฺตรสฺส วา โคตฺตํ ภาเวติ วุฑฺเฒตีติโคตฺตภู โคตฺรภู วา รูปฯ ๑๙๙ ว่า โคตฺตภู โคตฺรภู เป็น อูการันต์ นปุ. และรัสสะเป็น อุ เป็น โคตฺตภุ โคตฺรภุ เป็น อูการันต์ นปุ. และรัสสะเป็น อุ เป็น โคตฺตภุ โคตฺรภุ ได้ แปลว่า จิตอัน ครอบงำ โคตรปุถุชน ยังโคตรอริยะให้เกิด, จิตอัน ยังเชื้อชาติแห่งมหัคคตะหรือเชื้อชาติแห่ง โลกุตตระให้เกิด, ชวนจิตอันยัง...ให้เกิด.
โคตถุล : (ปุ.) เชื้อชาติ, วงศ์ตระกูล. โคตฺถํ ลาตีติ โคตฺถุโล. โคตฺถุปุพฺโพ, ลา อาทาเน, อ. โคตฺถุ วํเส, อโล. รูปฯ ๖๕๙.
ตต : (วิ.) แผ่, แผ่ไป, ขยาย, กว้างขวาง., แพร่หลาย. ตนุ วิตฺถาเร, โต, นฺโลโป.
ตนน : (นปุ.) การแผ่, การแผ่ไป, การขยาย, การขยายไป, ความแพร่หลาย, ความกว้างขวาง. ตนุ วิตฺถาเร, ยุ.
นิมนฺต : (ปุ.) การเชื้อเชิญ, การเชิญ, นิมนต์ (เชิญพระเชิญนักบวช). นิปุพฺโพ, นมฺตฺ คุตฺตภาสเน, อ, ยุ, ส. นิมนฺตรณฺ.
นิมนฺตก : ค. ผู้นิมนต์, ผู้เชื้อเชิญ
นิมนฺตน : (นปุ.) การเชื้อเชิญ, การเชิญ, นิมนต์ (เชิญพระเชิญนักบวช). นิปุพฺโพ, นมฺตฺ คุตฺตภาสเน, อ, ยุ, ส. นิมนฺตรณฺ.
นิมนฺตนิก : ค. ผู้นิมนต์, ผู้เชื้อเชิญ
นิมนฺติต : ค. ซึ่งถูกนิมนต์, ซึ่งถูกเชื้อเชิญ
นิมนฺเตติ : ก. นิมนต์, เชื้อเชิญ
นิรินฺธน : (วิ.) มีเชื้อออกแล้ว, ไม่มีเชื้อ, หมด เชื้อ, สิ้นเชื้อ, ไร้เชื้อ, ปราศจากเชื้อ. นิ+อินฺธน รฺ อาคม.
นิลฺลจฺเฉติ : ก. ตอน, ทำให้หมดเชื้อ
นิลิจฺฉิต : ค. อันเขาตอนแล้ว, ซึ่งหมดเชื้อ
ปตายติ : ก. ออกไป, แผ่ไป, แพร่สะพัด
ปปญฺจ : (ปุ.) ความแพร่หลาย, ความยืดยาว, ความซึมซาบ, ความเนิ่นช้า, ความเยิ่นเย้อ, ความนาน, ความเนิ่นนาน, ความขัดข้อง, กาลช้า, กาลเนิ่นช้า, ความแพร่หลาย ฯลฯ, ธรรมเป็นเครื่องยังสัตว์ ให้เนิ่นช้า. วิ. ปปญฺจียเตติ ปปญฺโจ. ปปุพฺโพ, ปจิ วิตฺถาเร, อ, นิคฺคหิตาคโม.
ปปา : (อิต.) บ่อน้ำ, โรงไว้น้ำดื่ม, ประปา ชื่อของน้ำที่กรองและฆ่าเชื้อโรคแล้ว. วิ. ปํปิวนฺตฺยสฺส มิติ ปปา. ปสทฺทุปปทํ. ปา ปาเน, อ. ส. ปฺรปา.
ปวาเรติ : ก. ปวารณา, เชื้อเชิญ, ทำให้พอใจ, ให้โอกาส, ทำพิธีกรรมเกี่ยวกับปวารณา
ปเวณิ : อิต. ช้องผม, ผมที่ผูกไว้หรือมวยผม; เชื้อสาย, ประเวณี, ประเพณี ; เสื่อ, เครื่องลาด
ปุจฺฉติ : ก. ถาม, สอบสวน, เชื้อเชิญ
ปุจฺฉน : นป., ปุจฺฉา อิต. การถาม, การสอบสวน, การเชื้อเชิญ
ผิต ผีต : (วิ.) แผ่ไป, เผล็ต, บาน, แพร่หลาย, มั่งคั่ง, ผึ่งผาย, กว้าง, กว้างขวาง. ผิ คมเน, โต. ศัพท์หลังทีฆะ.
พฺยาธิ : (ปุ.) ภาวะอันเสียดแทง, ภาวะที่เบียดเบียน, ภาวะอันบีบคั้นใจ, ภาวะอันทำลาย, ความบีบคั้น, ความเจ็บไข้, โรค, พยาธิ. วิ. วิชฺฌตีติ วฺยาธิ วา. วิธฺ วิชฺฌนาพาธเนสุ, อิ. แปลง อิ ที่ วิ เป็น ย ลง อา อาคม. อภิฯ. คำ พยาธิ ในพจนาฯ ให้อ่านว่า พะยาด และให้ความหมายว่า ได้แก่ตัวเชื้อโรคชนิดหนึ่งที่เกิดในกายและเชื้อโรคอย่างหนึ่ง ที่เกิดจากผิวหนัง ผู้เขียนพจนาฯ มคธ นี้ ว่า ที่เป็นชื่อของโรคผิวหนัง อ่านเรียงพยางค์ว่า พะ-ยา-ธิ เหมาะกว่า.
พฺยาป : (วิ.) ซ่านไป, ซาบซ่าน, ซึม, ซามซึม, เอิบอาบ, แทรก, แผ่ไป, แพร่หลาย. วิปุพฺโพ, อาปฺ พฺยาปเน, อ.
พฺยาส : (ปุ.) ความแพร่หลาย, ความพิสดาร, ความยืดยาว, ความเนิ่นช้า, ความเนิ่นนาน, ความซึมซาบ. วิ ปพฺโพ, อสุ เขปเน, โณ.
พฺรหฺมนิมนฺตนิก : ค. ผู้เชื้อเชิญพรหม
พีชก : ป. หน่อ, ตาต้นไม้, เชื้อแถว, เด็กเล็กๆ
พุทฺธสุขุมาล : ป. พระพุทธเจ้าผู้ละเอียดอ่อน, ผู้มีเชื้อชาติดี, ผู้ละเมียดละไม
วิปฺผาร : ป. การแผ่ไป, การเผยแพร่
วิสฏ : กิต. แพร่หลายแล้ว, หลั่งไหลแล้ว
สกิย : (ปุ.) เจ้าศากยะ (ชนชาติผู้ร่วมเชื้อพระวงศ์กับพระพุทธเจ้า) วิ. สเ กฺย ภโว สากิโย, อิโย, ยโลโป, ทีโฆ จ.
สมิธา : (อิต.) เชื้อไฟ, ฟืน. วิ. สนฺต มคฺคึ เอธยติ อทฺธยตีติ สมิธา. สนฺตปุพฺโพ, อิธฺ วุฑฒิยํ, อ. แปลง สนฺต เป็น ส มฺ อาคม อา อิต. ส. สมิธ.
ห โห : (อัพ. นิบาต) โอ แสดงการเชื้อเชิญร้อยเรียก.
หุต : (นปุ.) เครื่องเซ่น, เครื่องสังเวย, เครื่องบูชา. หุ หพฺยปฺปทาเน, โต. เชื้ออันบุคคลให้. หุ ทาเน.
องฺกุร : (ปุ.) หน่อ, หน่อไม้, เชื้อสาย. องฺกฺลกฺขเณ, โร, อสฺส อุตฺตํ (แปลง อ เป็น อุ).ส. องฺกุร.
องฺคุร : (ปุ.) หน่อ, หน่อไม้, เชื้อสาย.องฺกุรศัพท์ แปลง กุ เป็น คุ.
อชฺฌิฏฺฐ : กิต. อาราธนาแล้ว, เชื้อเชิญแล้ว
อชฺเฌน : (นปุ.) การเชื้อเชิญ, การเรียน, การเล่าเรียน, การท่อง, การสวด, การศึกษา.อธิ+อ+ยุแปลงอธิเป็นอชฺฌอิเป็นเอยุเป็นอน.
อชฺเฌสนฺติ : ก. เชื้อเชิญ
อชฺเฌสนา : (อิต.) วาจาเป็นเครื่องเชื้อเชิญ, การเชื้อเชิญ, การอาราธนา, การแสวงหาอธิปุพฺโพ, อิสฺ เอสฺ วา คเวสเน, ยุ, อิตฺถิยํอา.
อนฺวย : (ปุ.) การเป็นไปตาม, การอนุโลมตาม, ความเป็นไปตาม, ความอนุโลมตาม, การสืบสาย, เชื้อสาย, วงศ์.อนุปุพฺโพ, อิ คติยํ, อ.ส. อนฺวย.
อนสฺสาวี : ค. ๑. ซึ่งไม่มีอาสวะ, อันหาเชื้อมิได้;
๒.ไม่ชอบใจ