ฉฑฺเฑติ : ก. ทิ้ง,ขว้าง, ซัดไป, สละ
อภิปาเตติ : ก. ให้ตกไป, ขว้าง, ปา
อีริต : (วิ.) ขว้าง. ซัด, โยน, พรุ่ง, ยิง, ไหว, เคลื่อนไหว, สั่น. อีรฺ คติกมฺปนเขเปสุ อิโต, โต วา.
ติริย : (อัพ. นิบาต) ภายนอก, ขวาง, ปิด, โดยขว้าง, โดยกว้าง, โดยเบื้องขวาง, ใน เบื้องขวาง. รูปฯนามกัณฑ์ว่าเป็น สัตตมิยัตถนิบาต.
กุจฺฉา : (อิต.) การคว่ำลง, การขว้างลง, การรวมลง. กุจฺฉฺ อวกฺเขเป, อ.
ขิตฺต : กิต. ขว้างแล้ว, ซัดแล้ว, พุ่งแล้ว
ขิปติ : ก. ซัดไป, ขว้างไป, จาม
ขิปน : นป. การซัดไป, การขว้างปา
ขิปีต : ๑. นป. การจาม, การแสดงการดูถูกโดยวิธีย่นจมูก;
๒. กิต. ขว้างไปแล้ว
เขป เขปน : (นปุ.) การทิ้ง, การขว้าง. การขว้างไป, การโยนไป, ฯลฯ. ขิปฺ ฉฑฺฑนาทีสุ, อ, ยุ.
โคณุส : (ปุ.) งูเห่า, งูขว้างค้อน.
โคนส : (ปุ.) งูขว้างค้อน, งูเห่า. วิ. ควสฺเสว นาสา อสฺเสติ โคนโส. สญฺญายํ นาสา- สทฺทสฺส นโส กโต.
ฉฑฺฑาเปติ : ก. ให้ทิ้ง, ให้ขว้าง, ให้ซัดไป
ฉฑฺฑียติ : ก. อันเขาทิ้งไป, อันเขาขว้าง
ติลิจฺฉ : (ปุ.) งูขว้างค้อน วิ. ติล มิจฺฉตีติ ติลิจฺโฉ. ติลปุพฺโพ, อิสุ อิจฺฉายํ, อ. แปลง ส เป็น จฺฉ. อถวา, ติริยํ อญฺฉตีติ ติลิจฺโฉ. ติริยปุพฺโพ, อฉิ อายาเม, อ. ลบ ย ที่บท หน้าแปลง ริ เป็น ลิ แปลง ฉ ที่สุดธาตุ เป็น จฺฉ. งูเห่า ก็แปล.
นิพฺพชฺเชติ : ก. ขว้างทิ้ง, ละ, หลีกเลี่ยง
ปวิชฺฌติ : ก. ขว้าง, ปา, แทง, ยิง
ปวิชฺฌน : นป. การขว้าง, การปา, การแทง, การยิง
ปวิทฺธ : ค. ขว้างไป, ซัดไป, เลิก, ละทิ้ง
ปาตี :
๑. อิต. ดู ปาติ๒. ค. ผู้ทำให้ตกไป, ผู้ขว้าง, ผู้ปา, ผู้ยิง อกฺขิตตฺ : ๑. ค. ซึ่งไม่ถูกกระทบ, ซึ่งไม่ถูกขว้าง ;
๒. ค. ซึ่งไม่ถูกดูถูก
อนุกฺขิปติ : ก. ซัดไป, ปาไป, ขว้างไป
อนุกฺเขป : ป. การซัดไป, การขว้างไป
อปกโรติ : ก. ทำร้าย, ทำผิด, ละเมิด, ขว้างทิ้ง
อปกสฺสนา : อิต. การฉุดไป, การขว้างไป
อปตฺถ : ค. ขว้าง, ปาทิ้งแล้ว, ไม่มีประโยชน์
อปวหติ : ก. นำไปปราศ, ขับไป, ถูกขว้างไป, ถูกปฏิเสธ
อปวิทฺธ : กิต. ถูกขว้างไป, ถูกปฏิเสธ
อวกฺขิตฺต, (โอกฺขิตฺต) : กิต. ถูกขว้างลงแล้ว, ถูกขว้างทิ้งแล้ว
อวกฺขิปติ, (โอกฺขิปติ) : ก. โยนลง, ขว้างลง, สำรวม, คุ้มครอง
อวกฺขิปน : นป. การขว้างลง, การใส่ลง, การบรรจุลง
อวกฺเขป : (วิ.) ขว้างลง, ขว้างลงไป, โยนลง, โยนลงไป, ซัดลง, ซัดลงไป.อวปุพฺโพ, ขิปฺเขปเน, อ.
อีรณ : (วิ.) ขว้าง, ซัด, โยน, เคลื่อนไหว. อีรฺ เขปเน, ยุ.
อุกฺขิปติ : ก. ยกขึ้น, เพิกขึ้น, ขว้างทิ้ง, ยกวัตร, ยักคิ้ว
อุกฺขิปน : นป. การยกขึ้น, การเพิกขึ้น, การขว้างทิ้ง, การยกภิกษุผู้มีอธิกรณ์ออกจากหมู่
อุปจฺฉูภติ : ก. ขว้าง, ปา, เหวี่ยง, โยน
อุปาต : กิต. ขว้างขึ้นแล้ว, ฟุ้งแล้ว
โอกฺขิปติ : ก. ขว้างไป, เหวี่ยงไป
ติโร : (อัพ. นิบาต) ภายนอก, ขวาง, ปิด, โดยขวาง, ในเบื้องขวาง, ในภายนอก. รูปฯ นามกัณฑ์ว่าลงในอรรถสัตมี.
อุปรุนฺธติ : ก. เข้าไปปิดไว้, กั้น, ขวาง, ห้าม
ขมฺเภติ : ก. ยัน, ค้ำ, สนับสนุน; ขัดขวาง, ดับ
ตต : (วิ.) แผ่, แผ่ไป, ขยาย, กว้างขวาง., แพร่หลาย. ตนุ วิตฺถาเร, โต, นฺโลโป.
ตนน : (นปุ.) การแผ่, การแผ่ไป, การขยาย, การขยายไป, ความแพร่หลาย, ความกว้างขวาง. ตนุ วิตฺถาเร, ยุ.
ติรจฺฉ : ก. วิ. ขวาง, ไปผิดๆ , ไปขวางๆ
ติรจฺฉาน : ป. ผู้ไปขวาง, สัตว์เดียรฉาน
ติรจฺฉานวิชฺชา : (อิต.) วิชาขวาง, วิชาขวาง ทางไปนิพพาน, ติรัจฉานวิชา คือความรู้ที่ไร้สาระ ความรู้ที่ไม่เป็นประโยชน์ วิชาที่ไม่ทำตนให้พ้นจากทุกข์ซึ่งพระพุทธเจ้า ทรงห้ามมิให้ภิกษุ - สามเณรศึกษา เช่น วิชาทำเสน่ห์ยาแฝดเป็นต้น.
ติริย : (วิ.) ขวาง, กว้าง. ติรฺ อโธคติยํ, อิโย.
นิรคฺคล : ค. ซึ่งไม่ขัดขวาง, ซึ่งไม่เบียดเบียน, อันปราศจากลิ่มหรือกลอน
นิรคฺคล นิรคฺคฬ : (วิ.) มีลิ่มออกแล้ว, ไม่ห้าม, ไม่เบียน, ไม่ขัดข้อง, ไม่ขัดขวาง, ไม่ติด ขัด, ปลอดอุปสรรค.
นิวรณ : (ปุ.) การห้าม, การกั้น, การขัดขวาง, เครื่องห้าม, เครื่องกั้น, เครื่องขัดขวาง, กิเลสอันกั้นจิตไม่ให้บรรจุความดี, ธรรม อันกั้นจิตไม่ให้บรรลุความดี, นิวรณ์, นีวรณ์. นิยยานวรณฏฺเฐน นิวารณา นีวารณา วา. ชื่อว่า นิวรณ์ เพราะอรรถ ว่าเป็นเครื่องกั้นธรรมเครื่องนำออก. ไตร. เป็น นปุ. บ้าง. ฌานาทิกํ ทิวาเรนฺตีติ นิวารณาทิ.