empire : (N) ; อาณาจักร ; Related:พระราชอาณาจักร, จักรวรรดิ ; Syn:kingdom, realm

czar : (N) ; จักรพรรดิ ; Syn:emperor

Kaiser : (N) ; จักรพรรดิซีซาร์ ; Related:อดีตจักรพรรดิเยอรมันและออสเตรีย ; Syn:Caesar

Caesar, Julius : (N) ; จักรพรรดิของอาณาจักรโรมันที่ปกครองในช่วง 100-44 ปีก่อนคริสตศักราช ; Syn:Caesar, Gaius Julius

mikado : (N) ; จักรพรรดิของประเทศญี่ปุ่น

imperial : (ADJ) ; แห่งจักรพรรดิ ; Related:เป็นของจักรพรรดิ, เกี่ยวกับจักรพรรดิ, เกี่ยวกับราชอาณาจักร ; Syn:sovereign

Napoleon : (N) ; นโปเลียนเป็นจักรพรรดิของฝรั่งเศส

empress : (N) ; พระราชินี ; Related:จักรพรรดินี ; Syn:queen

Julian : (N) ; จูเลียส ซีซาร์ ; Related:จักรพรรดิโรมันในยุค 361–363 ก่อนคริสตกาล

จักรวรรดิ : (N) ; empire ; Related:dominion ; Def:รัฐหรือสหภาพของรัฐต่างๆ ที่มีจักรพรรดิเป็นประมุข, อาณาเขตหรืออาณาจักรที่อยู่ภายใต้อำนาจอธิปไตยการปกครองอันเดียวกัน ; Samp:อินเดียเป็นเสมือนเพชรยอดมงกุฎของจักรวรรดิอังกฤษ

จักรพรรดิ : (N) ; emperor ; Related:ruler of empire ; Syn:พระราชาธิราช, จักรพัตราธิราช ; Def:ประมุขของจักรวรรดิ ; Samp:ประเทศญี่ปุ่นมีจักรพรรดิเป็นองค์ประมุขของประเทศ ; Unit:พระองค์

จักรพรรดินี : (N) ; empress ; Related:queen ; Syn:พระราชินี ; Def:พระมเหสีของจักรพรรดิผู้เป็นประมุขจักรวรรดิ ; Unit:พระองค์

พระมหาจักรพรรดิ : (N) ; emperor ; Def:ประมุขของจักรวรรดิที่มีความยิ่งใหญ่ ; Samp:พุทธศาสนาสอนให้บรรดานักรบ ขุนนาง ให้ความเสียสละกตัญญูรักหมู่คณะ เทิดทูนพระมหาจักรพรรดิ

ลัทธิจักรพรรดินิยม : (N) ; imperialism ; Syn:จักรพรรดินิยม ; Samp:กระแสของประชาชนกำลังต่อต้านระบบจักรพรรดินิยมมีมากขึ้น

ความเหนือกว่า : (N) ; superiority ; Def:การที่มีอำนาจหรืออยู่ในฐานะที่สูงกว่าสิ่งอื่น เมื่อมีการเปรียบเทียบกัน ; Samp:การขยายตัวของทั้งจักรวรรดิเศรษฐกิจญี่ปุ่นและเยอรมนีก็คือ การใช้ความเหนือกว่าทางพลังอำนาจรัฐ ทหาร ข่าวสารของตน

เทพเจ้า : (N) ; god ; Related:divinity, deity, supernatural being ; Syn:เทวดา ; Def:เทวดาผู้เป็นใหญ่ ; Samp:ญี่ปุ่นมีความเชื่อว่าสมเด็จพระจักรพรรดิของเขาสืบสายมาจากเทพเจ้าโดยตรง ; Unit:ตน, องค์

ปรัศว์ : (N) ; flanking royal houses ; Related:two wing-rooms of a palace ; Def:เรียกเรือนหลวงซึ่งอยู่ขนานทั้ง 2 ข้างของเรือนหลวงหรือพระที่นั่งที่เป็นประธาน ; Samp:มีการพบซอสามสายโบราณบนพระที่นั่งจักรพรรดิพิมานด้านปรัศว์ทิศตะวันออก

ฝ่ายขวา : (N) ; right ; Related:rightist ; Ant:ฝ่ายซ้าย ; Def:กลุ่มที่มีอุดมคติทางการเมือง การเศรษฐกิจโน้มไปทางอนุรักษ์นิยม ; Samp:ฝ่ายขวาในญี่ปุ่นอยากเห็นพระจักรพรรดิกลับมีฐานันดรเดิม เป็นเทพสูงสุดดังแต่ก่อน ; Unit:ฝ่าย

สืบสาย : (V) ; be descended from ; Related:originate ; Syn:สืบเชื้อสาย, สืบสกุล ; Def:สืบต่อวงศ์ตระกูล ; Samp:สมเด็จพระจักรพรรดิของเขาสืบสายมาจากเทพเจ้าโดยตรง

จักรวรรดิ : [-หฺวัด] น. รัฐหรือสหภาพของรัฐต่าง ๆ ที่มีจักรพรรดิเป็นประมุข เช่น จักรวรรดิโรมัน, อาณาเขตหรืออาณาจักรที่อยู่ภายใต้อํานาจอธิปไตยการ ปกครองอันเดียวกัน เช่น จักรวรรดิอังกฤษ. (ส.; อ. empire).

จักรพรรดิ : น. พระราชาธิราช, ประมุขของจักรวรรดิ, โบราณเขียนว่า จักรพัตราธิราช ก็มี. (ส. จกฺรวรฺตินฺ; ป. จกฺกวตฺติ).

วรมหาวิหาร : [วอระ] น. เรียกพระอารามหลวงชั้นเอกชนิดตํ่าสุด ว่าชั้นเอกชนิดวรมหาวิหาร เช่น วัดพระศรีมหาธาตุ วัดพระธาตุพนม, เรียกพระอารามหลวงชั้นโทชนิดหนึ่ง มีฐานะตํ่ากว่าชนิด ราชวรวิหาร ว่า ชั้นโทชนิดวรมหาวิหาร เช่น วัดจักรวรรดิ วัดระฆัง.

จาว ๑ : น. สิ่งที่งอกอยู่ภายในผลไม้บางอย่าง เช่น จาวมะพร้าว จาวตาล, (กลอน) โดยปริยายหมายถึงนมผู้หญิง เช่น พวงจาวเจิดแจ่มแก้ว จักรพรรดิ พี่เอย. (นิ. นรินทร์), ดวงจาววนิภาคย์พ้น เสาวบุษป์. (ทวาทศมาส).

บริณายกรัตน์ : [บอรินายะกะ-] น. ขุนพลแก้ว, เป็นสมบัติ ประการ ๑ ในสมบัติ ๗ ประการของพระเจ้าจักรพรรดิ.

รัตน–, รัตน์, รัตนะ : [รัดตะนะ–, รัด, รัดตะ–] น. แก้วที่ถือว่ามีค่ายิ่ง เช่น อิตถีรัตนะ คือ นางแก้ว หัตถิรัตนะ คือ ช้างแก้ว; คน สัตว์ หรือสิ่งของที่ถือว่าวิเศษ และมีค่ามาก เช่น รัตนะ ๗ ของพระเจ้าจักรพรรดิ ได้แก่ ๑. จักรรัตนะ –จักรแก้ว ๒. หัตถิรัตนะ–ช้างแก้ว ๓. อัสสรัตนะ–ม้าแก้ว ๔. มณิรัตนะ –มณีแก้ว ๕. อิตถีรัตนะ–นางแก้ว ๖. คหปติรัตนะ–ขุนคลังแก้ว ๗. ปริณายกรัตนะ–ขุนพลแก้ว; ของประเสริฐสุด, ของยอดเยี่ยม, เช่น รัตนะ ๓ คือ พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ เป็นแก้วอันประเสริฐสุด ของพุทธศาสนิกชน; ใช้ประกอบคําอื่นหมายถึงยอดเยี่ยมในพวกนั้น ๆ เช่น บุรุษรัตน์ นารีรัตน์ รัตนกวี. (ป. รตน; ส. รตฺน).

จักรวรรดิวัตร ๑๒ : ๑.อนฺโตชนสฺมึ พลกายสฺมึ คุ้มครองสงเคราะห์แก่ชนในพระราชฐานและพยุหเสนา ๒.ขตฺติเยสุ แก่กษัตริย์เมืองขึ้นหรือผู้ครองนครภายใต้พระบรมเดชานุภาพ ๓.อนุยนฺเตสุ แก่กษัตริย์ที่ตามเสด็จคือ เหล่าเชื้อพระวงศ์ผู้เป็นราชบริพาร ๔.พฺราหฺมณคหปติเกสุ แก่พราหมณ์และคฤหบดีทั้งหลาย ๕.เนคมชานปเทสุ แก่ชาวนิคมและชาวชนบทคือ ราษฎรพื้นเมืองทั้งเหล่าย ๖.สมณพฺราหฺมเณสุ แก่เหล่าสมณพราหมณ์ ๗.มิคปกฺขีสุ แก่เหล่าเนื้อนกอันพึงบำรุงไว้ให้มีสืบพันธุ์ ๘.อธมฺมการปฏิกฺเขโป ห้ามปรามมิให้มีความประพฤติการอันไม่เป็นธรรม ๙.อธนานํ ธนานุปฺปทานํ เจือจานทรัพย์ทำนุบำรุงแก่ผู้ขัดสนไร้ทรัพย์ ๑๐.สมณพฺราหฺมเณ อุปสงฺกมิตฺวา ปญฺหาปุจฺฉนํ ไปสู่หาพราหมณ์ไต่ถามอรรถปฤษณา ๑๑.อธมฺมราคสฺส ปหานํ เว้นความกำหนัดในกามโดยอาการไม่เป็นธรรม ๑๒.วิสมโลภสฺส ปหานํ เว้นโลภกล้า ไม่เลือกควรไม่ควร

จักรพรรดิ : พระราชาธิราช หมายถึงพระราชาผู้ยิ่งใหญ่ มีราชอาณาเขตปกครองขว้างขวางมาก บ้านเมืองในปกครองมีความร่มเย็นเป็นสุข ปราบข้าศึกศตรูด้วยธรรม ไม่ต้องใช้อาชญาและศัสตรา มีรัตนะ ๗ ประการประจำพระองค์ คือ ช้างแก้ว ม้าแก้ว นางแก้ว ขุนคลังแก้ว ขุนพลแก้ว จักรแก้ว แก้วมณี

จักกวัตติสูตร : ชื่อสูตรที่ ๓ แห่งทีฆนิกาย ปาฏิกวรรค พระสุตตันตปิฎก พระพุทธเจ้าตรัสสอนภิกษุทั้งหลายให้พึ่งตน คือพึ่งธรรม ด้วยการเจริญสติปัฏฐาน ๔ ซึ่งจะทำให้ได้ชื่อว่าเป็นผู้ดำเนินอยู่ในแดนของตนเองที่สืบมาแต่บิดา จะมีแต่ความดีงามเจริญขึ้นไม่เปิดช่องให้แก่มาร เช่นเดียวกับพระเจ้าจักรพรรดิที่ทรงประพฤติตามหลักจักรวรรดิวัตร อันสืบกันมาแต่บรรพชนของพระองค์ ย่อมทำให้จักรรัตนะบังเกิดขึ้นมาเอง, จักรวรรดิวัตร นั้นมี ๔ ข้อใหญ่ ใจความว่า ๑.พระเจ้าจักรพรรดิเป็นธรรมาธิปไตย และจัดการคุ้มครองป้องกันโดยชอบธรรม แก่ชนทุกหมู่เหล่าในแผ่นดิน ตลอดไปถึงสัตว์ที่ควรสงวนพันธุ์ทั้งหลาย ๒.มิให้มีการอันอธรรมเกิดขึ้นในแผ่นดิน ๓.ปันทรัพย์เฉลี่ยให้แก่ผู้ไร้ทรัพย์ ๔.ปรึกษาสอบถามการดีชั่ว ข้อควรและไม่ควรประพฤติ กะสมณพราหมณ์ ผู้ประพฤติดี ปฏิบัติชอบ อยู่เสมอ; จักรวรรดิวัตร ๔ ข้อนี้ บางทีจัดเป็น ๕ โดยแยกข้อ ๑.เป็น ๒ ข้อ คือ เป็นธรรมาธิปไตย ถือธรรมเป็นใหญ่อย่างหนึ่ง กับจัดการคุ้มครองป้องกันอันชอบธรรม อย่างหนึ่ง, นอกจากนั้น สมัยต่อมา อรรถกถาจัดแบ่งซอยออกไป และเพิ่มเข้ามาอีก รวมเป็น ๑๒ ข้อ เรียกว่า จักรวรรดิวัตร ๑๒ ; พระสูตรนี้ถือว่าเป็นคำสอนแสดงหลักวิวัฒนาการของสังคมตามแนวจริยธรรม กล่าวถึงหลักการปกครอง และหลักความสัมพันธ์ระหว่างเศรษฐกิจกับจริยธรรม; เรื่องพระศรีอารยเมตไตรย ก็มีต้นเค้ามาจากพระสูตรนี้

จักรพรรดิราชสมบัติ : สมบัติ คือความเป็นพระเจ้าจักรพรรดิ, ความพรั่งพร้อมสมบูรณ์แห่งพระเจ้าจักรพรรดิ

กุสาวดี : ชื่อเก่าของเมืองกุสินารา นครหลวงของแคว้นมัลละ เมื่อครั้งเป็นราชธานีของพระเจ้ามหาสุทัศน์ จักรพรรดิครั้งโบราณ

จกฺกวตฺติ จกฺกวตฺติราช : (ปุ.) พระราชา จักรพรรดิ, พระเจ้าจักรพรรดิ, จักรพรรดิ- ราช.

จกฺกรตน : นป. จักรรัตน, รัตนคือจักร, จักรแก้ว (ของพระเจ้าจักรพรรดิ)

จกฺกวตฺติ, - ตี : ป. พระเจ้าจักรพรรดิ

ถูปารหปุคคล : (ปุ.) บุคคลผู้ควรแก่สถูป, บุคคล ที่ควรนำอัฐิบรรจุสถูป. บุคคลที่ ควรนำอัฐิมาบรรจุสถูป มี ๔ ประเภท คือ พระพุทธเจ้า ๑ พระปัจเจกพุทธเจ้า ๑ พระอรหันตสาวก ๑ พระเจ้าจักรพรรดิ ๑.

ผุสฺสรถ : ป. รถที่เทียมด้วยม้าขาวของพระเจ้าจักรพรรดิ ซึ่งถูกปล่อยไปเพื่อแสดงแสนยานุภาพ, รถประจำแคว้น

สพฺพภมฺม : (ปุ.) จักรพรรดิราช, พระเจ้าจักรพรรดิ. วิ. สพฺพภูมิยา อิสฺสโร สพฺพภุมฺโม. ณฺย ปัจ. ชาตาทิตัท.