กมติ : ก. ก้าวไป, ดำเนินไป; บรรลุ
นิคจฺฉติ : ก. เข้าไป, เข้าถึง, มาถึง, ผ่านไป, บรรลุ
ปฏิลภติ : ก. ได้เฉพาะ, ได้รับ, บรรลุ, กลับได้, ได้คืน
ปปฺโปติ : ก. ถึง, บรรลุ, ได้
ปาปุณาติ : ก. ถึง, บรรลุ, ได้รับ
ปาเปติ : ก. ทำให้เลวทราม; ทำให้ถึง, บรรลุ
ผสฺสติ : ก. ถูกต้อง, สัมผัส; ได้รับ; ถึง, บรรลุ
ผุสติ : ก. ถูกต้อง, สัมผัส, บรรลุ, ได้รับ; เป็นประกาย; โปรย, พรม
ลพฺภติ : ก. ได้รับ, บรรลุ
ลภติ : ก. ได้รับ, บรรลุ , สำเร็จ
สมฺปาปุณาติ : ก. ถึง, บรรลุ
อชฺชวตา : อิต. ได้มา, บรรลุ
อชฺฌุปคจฺฉติ : ก. ถึง, บรรลุ, ตกลง
อธิปชฺชติ : ก.ถึง,บรรลุ
อนฺวาคจฺฉติ : ก. ไปตาม, ติดตาม, เข้าถึง, บรรลุ
อนุปาปุณาติ : ก. ถึง, บรรลุ, สำเร็จ, ประสพ
อภิวินฺทติ : ก. ประสพ, บรรลุ, ได้รับ
อภิสมฺภิณาติ : ก. สามารถถึง, บรรลุ, ได้รับ, ตรัสรู้
อภิสมฺภู : ค. อันถึง, สำเร็จ, บรรลุ
อภิสเมจฺจ : กิต. เข้าถึง, บรรลุ, ตรัสรู้
อภิสเมติ : ก. ตรัสรู้, เข้าถึง, บรรลุ
อาปชฺชติ : ก. พบ, ประสบ, บรรลุ, ถึง; ต้องโทษ, ล่วงละเมิด
อุปาคจฺฉติ : ก. ถึง, บรรลุ, ได้รับ
เอติ : ก. มา, กลับมา, ถึง, บรรลุ
เอธติ : ก. ถึง, บรรลุ, สำเร็จ, รุ่งเรือง
โอรุนฺธติ : ก. ทำร้าย, ลงโทษ, บรรลุ
อวคต : (วิ.) รู้, ตรัสรู้.บรรลุ.วิ.อวคจฺฉตีติอวคตํ.อวปุพฺโพ, คมฺคติยํ, โต.
อวโพธน : (วิ.) รู้, ตรัสรู้, บรรลุ.อวปุพฺโพ, พุธฺญาเณ, ยุ.
กมน : นป. การก้าวไป, การดำเนินไป, การบรรลุ
กมฺมฎฐ าน : (นปุ.) การตั้งอยู่แห่งการงาน, ที่ตั้งแห่งการงาน, อารมณ์เป็นที่ตั้งแห่ง การงาน, การงานอันเป็นที่ตั้งแห่งการบรรลุคุณวิเศษ, กัมมัฏฐาน กรรมฐานชื่อ ของการทำงานทางใจ มี ๒ อย่าง คือ สมถกัมมัฏฐาน ๑ วิปัสสนากัมมัฏฐาน ๑. วิ. กมฺมสฺส ฐานํ กมฺมฏฺฐานํ. กมฺมํ คุณวิเสสคมนสฺส ฐานํ กมฺมฏฐานํ วา. ซ้อน ฏฺ.
กายสกฺขี : ค. ผู้มีตนเป็นพยาน, ผู้ยกตนขึ้นเป็นพยาน; ผู้บรรลุธรรมโดยยึดร่างกายเป็นเหตุ
โกฏิคต : ค. ผู้ถึงที่สุด, ผู้บรรลุพระนิพพาน
โกลงฺโกล : ค. ผู้ไปจากตระกูลสู่ตระกูล (พระโสดาบัน) ผู้ยังต้องเกิดอยู่ในภพอีก ๒ ภพบ้าง ๓ภพบ้าง จึงจะได้บรรลุพระอรหันต์
คตทฺธ, คตทฺธี : ค. ผู้บรรลุแล้ว, ผู้ถึงทับแล้ว, ผู้มีทางไกลอันถึงแล้ว
คติ. : (อิต.) ภพเป็นที่ไปของสัตว์ (มีกามภพ เป็นต้น), ภูมิอันสัตว์พึงไป, ภูมิเป็นที่ไป ของสัตว์. วิ. สุกตทุกฺกตกมฺมวเสน คนฺตพฺ- พาติ คติ. ความหมดจด, ความสละสลวย, ความเป็นอยู่, ความรู้, ความสำเร็จ, ความตกลง(ลงเอย), ที่เป็นที่อยู่, ที่อาศัยแบบ, แบบอย่าง, ลักษณะ, กำเนิด, ความเกิด, คดี (เรื่อง ความที่ฟ้องร้องกันในโรงศาล), การส่ง, การไป, การเป็นไป, การดำเนิน, การดำเนินไป, การไป, การเคลื่อน, การถึง, การบรรลุ, ทาง, ทางไป, ทางดำเนิน, ทาง ดำเนินไป, อัชฌาสัย. วิ. คมนํ คติ. ส. คติ.
จกฺขุภูต : (วิ.) (พระพุทธเจ้า) ทรงเป็นเพียงดัง จักษุเป็นแล้วเพราะบรรลุพระปรมัตถธรรม วิ. จกฺขุ อิว ภูโต อยํ ปรมตฺถทสฺสนโตติ จกฺขุภูโต เป็นปฐมอุปมานบุพพบทพหุพ. รูปฯ ๓๔๑.
จร : (วิ.) บรรลุ, ไป, เที่ยวไป, เคลื่อนที่ไป, เคลื่อนที่ได้. จรฺ คติยํ, อ. สั่งสม, สะสม, รวบรวม. จรฺ สญฺจเย, อ. ประพฤติ จรฺ จรเณ, อ. สละ, ละ, ทิ้ง. จรฺ จชเน, อ. กิน, บริโภค. จรฺ ภกฺขเณ, อ. ยกขึ้น, สั่น, ส่าย, กลับกลอก, คลอนแคลน. จรฺ อุกฺขิปเน, อ.
จรญฺญ : (วิ.) ผู้มีธรรมเป็นเครื่องบรรลุ (วิชชา), จรณ ศัพท์ ณฺย ปัจ.
เจโตวิมุตฺติ : (อิต.) ความหลุดพ้นด้วยอำนาจ แห่งใจ. ความหลุดพ้นที่มีสมาธิเป็น ปทัฏฐาน คือได้บรรลุฌานมาก่อนแล้วจึง บำเพ็ญวิปัสสนาต่อจนละกิเลสาสวะได้ เรียกว่า เจโตวิมุติ. ลำพังฌาน ไม่สามารถ ละกิเลสาสวะได้เด็ดขาด เป็นแต่สะกดไว้ อย่าเข้าใจผิด.
ฌานิก : ค. ผู้บรรลุฌาน, ผู้ได้ฌาน
ญาณูปปนฺน : ค. ผู้เข้าถึงญาณ, ผู้บรรลุญาณ, ผู้ประกอบด้วยความรู้
ติณฺณ : กิต. ข้ามแล้ว, พ้นแล้ว, ผู้ถึงที่สุดทุกข์, ผู้บรรลุนิพพาน
ทพฺพ. : (ปุ.) บุคคลผู้ควรหลุดพ้น, บุคคลผู้ควรบรรลุมรรคผล. บัณฑิต. ทุ วุฒิยํ, อพฺโพ.
ทิฏฺฐปฺปตฺต : ค. ผู้บรรลุแล้วซึ่งทิฏฐธรรม, ผู้บรรลุนิพพานในปัจจุบันชาติ
ทิฏฺฐิปฺปตฺต : ค. ผู้ถึงแล้วซึ่งทิฐิ, ผู้บรรลุธรรมด้วยความเห็นถูกต้อง, ผู้เข้าใจในหลักความเห็น
ทุรนุโพธ : (วิ.) อัน...รู้ตามได้โดยยาก, อัน...บรรลุตามได้โดยยาก, ฯลฯ. วิ. ทุกฺเขน อนุพุชฺฌิตพฺโพติ ทุรนุโพโธ. ทุกฺข +อนุ+พุธฺ+ ข ปัจ. รฺ อาคม รูปฯ ๕๘๙.
เทว : (ปุ.) เทวะ ชื่อของเทพทั้ง ๓ คือ อุปัตติ เทพ วิสุทธิเทพ และ สมมุติเทพ, เทพ, เทพเจ้า, เทพยะ, เทพยดา, เทพบุตร, เทวดา. วิ. ทิพฺพนติ ปญฺจกามคุณาทีหิ กีฬนฺตีติเทวา. ทิวุ กีฬายํ, โณ. วิ. นี้เฉพาะ อุปัตติเทพ และสมมุติเทพ. เทวะที่หมาย ถึงวิสุทธิเทพ มี วิ. ว่า โลกุตฺตรธมฺเม โลกุตฺตรธมฺเมหิ วา ทิพฺพนฺติ เทโว (ผู้บรรลุโลกุตตรธรรม หรือผู้รุ่งเรืองด้วย โลกุตตรธรรม). ทิวุ คติยํ ชุติยํ วา, โณ.
ธมฺมคู : ป. ผู้ถึงธรรม, ผู้บรรลุธรรม, ผู้รู้ธรรม
ธุวธมฺม : ป. ผู้บรรลุพระนิพพาน
นยน : (นปุ.) ตา, ดวงตา, นัยน์, นัยน์ตา. วิ. เนติ อตตโน นิสสิตํ ปุคคลนติ นยนํ. นี ปาปุณเน, ยุ. อภิฯ. รูปฯ ๕๘๑ วิ. นยตีติ นยนํ นียติ เอเตนาติ วา นยนํ. นี นยเน. การถึง, การบรรลุ, การได้, การนำ, การนำไป, ความถึง, ฯลฯ. วิ. นยนํ คมนํ นยนํ ส. นยน.