ตจฺฉติ : ก. ถาก, ถาง, ผ่า, ตัด, ทำให้บาง
ปภินฺทติ : ก. ทำลาย, ทุบ, ผ่า, แบะออก
สมฺปทาเลติ : ก. ฉีก, ผ่า, ทำลาย
อุกฺกนฺตติ : ก. ตัด, ฉีก, ผ่า, แหวะ
สมฺผ : (นปุ.) คำอันผ่าซึ่งประโยชน์, คำอันทำลายซึ่งประโยชน์. วิ. สํหิตํ ปโยชน์ ผาตีติ สมฺผํ. คำอันยังประโยชน์ให้พินาศ, คำอันยังสุขให้พินาศ, คำอันประโยชน์สุขให้พินาศ. วิ. สํหิตํ ปโยชนํ ผาเลติ วินาเสตีติ สมฺผํ. สํหิตํ สุขญฺจ ผาเลติ วินาเสตีติ วา สมฺผํ. สํปุพฺโพ, ผา ผาลเน, อ.
ผาเลติ : ก. ผ่า, ทำให้แตกออก, ตัด
ผาติ : (อิต.) อันทวี, อันทวีขึ้น, อันเจริญ, อันเจริญขึ้น, อันเพิ่ม, อันเพิ่มขึ้น, การทวี, ฯลฯ, ความทวี, ฯลฯ. ผา ผายฺ วา วุฑฺฒิยํ, ติ. ถ้าตั้ง ผายฺ ธาติพึงลบ ยฺ. การผ่า, การตัด, การฉีก, การแหก, การแยก, การแบ่ง. ผา ผาลเน, ติ.
ผาลน : (นปุ.) การผ่า, ฯลฯ, การทำลาย. ผลฺ วิทารเณ, ยุ, ทีโฆ จ.
ผาเลตุ : อ. (ปฐ., จตุ.) การผ่า, การแตกออก, การผลิ; เพื่ออันผ่า, เพื่ออันแตกออก, เพื่ออันผลิ
ทาเรติ : ก. ผ่า, แยก, เซาะ, แตก, พัง, ทำลาย
วิทาเรติ : ก. ผ่า, ทำลาย
อภิมตฺถติ, อภิมตฺเถติ : ก. ผ่า, ตัด, ทำลาย, ถู, เสียดสี
เฉทนผาลนวิชฺฌนาทิ : (วิ.) มีอันตัดและอัน ผ่าและอันแทงเป็นต้น.
อุปฺผาเลติ : ก. ให้ตัด, ให้ผ่าออก
กฏฐผาลก : ค. คนผ่าฟืน, คนตัดฟืน
กุลฏา : (อิต.) หญิงผู้ทำลายตระกูล, หญิงผ่าเหล่า, หญิงโกง, หญิงไม่ดี, วิ. กุลานิ อฏตีติ กุลฏา. กุลปุพฺโพ, อฏฺ นาสเน, อ, อิตฺถิยํ อา.
ขลีน : (ปุ. นปุ.) บังเหียนม้า คือเครื่องบังคับม้าให้ไปตามที่ต้องการ ทำด้วยเหล็กหรือไม้ใส่ผ่าปากม้า ที่ปลายมีห่วงสองข้างสำหรับผูกสายบังเหียนโยงไว้ให้ผู้ขี่ถือ, เหล็กผ่าปากม้า. ขลุ (อัพ. นิบาต) ก็, ริม, ใกล้, แท้จริง, ได้ ยินว่า, เขาลือว่า, ห้าม, แล. ลงในอรรถ อนุสสวะ ปฏิเสธ ปรากฏ และ ปทปูรณะ.
ตจฺฉน : นป. การถาก, การผ่า, การตัด, การทำให้บาง
ทาลน : นป. การผ่า, การแยก, การเซาะ, การแตก, การพัง, การทำลาย
ปราเภตฺวา : อ. พิจารณาดูแล้ว, พิจารณาเห็นชัด, รู้ชัดเจน (ดุจผ่าหัวใจออกดู) แล้ว
ปริกตฺต : กิต. (อันเขา) เฉือนแล้ว, ผ่านแล้ว, ตัดแล้ว, ผ่าออกแล้ว
ปริกนฺต : ๑. กิต. (อันเขา) เฉือนแล้ว, ผ่าออกแล้ว;
๒. นป. กรรมที่กระทำด้วยกาย; การกระเสือกกระสนด้วยกาย
ปริกนฺตติ : ก. เฉือน, ฝาน, ตัด, ผ่าออก, เสียดแทง; หมุน, (จักร) ผัน, บิด
ผาลก : ค. ซึ่งแตก, ซึ่งแยก, ผู้ผ่า, ผู้ทำให้แตกออก
วิกฺขมฺภ : ป. ๑. เส้นผ่าศูนย์กลางวงกลม;
๒. การข่ม, การถอนออก
วิทาร : ป.,ค. ผู้ผ่า, ผู้ทำลาย
วิทารณ : นป. การผ่า, การฉีก, การทำลาย
สมฺปทาลน : นป. การฉีก, การผ่า, การทำลาย
อวกนฺตติ, โอกนฺตติ : ก. ตัดออก, ผ่าออก, ฉีกออก
อุกฺกจฺจ : กิต. ขุดแล้ว, แขวะแล้ว, เชือดแล้ว, ผ่าแล้ว
ผารุสก : (นปุ.) ผารุสกะ ชื่อสวนหรือป่าของท้าวสักกะ, สวนหรือป่าของพระอินทร์. วิ. ผารุสการนํ ยตฺถ สนฺติ ตํ ผารุสกํ. ณ ปัจ.
ผาสุลิกา : (อิต.) สีข้าง, ซี่โครง. รากศัพท์เหมือนผาสุกา ต่างแต่ลง ลิ อาคมหน้า ก. อภิฯ
ผาสุฬา, ผาสุฬี :
อิต. ดู ผาสุกา ผาติกมฺม : (นปุ.) การทำให้เจริญ, ผาติ กรรม ชื่อคำที่ใช้ในวินัยสงฆ์ว่าด้วยการจำหน่ายครุภัณฑ์ โดยเอาของสงฆ์ที่เลวกว่า (มีค่าน้อยกว่า) แลกของดี (มีค่ามากกว่าให้สงฆ์) ฯลฯ.
ผาติกโรติ : ก. ทำให้มากขึ้น, ทำให้เจริญขึ้น
ผารุก : ค. ขม
ผารุลิย : นป. ความรุนแรง, ความเกรี้ยวกราด, ความไม่กรุณา
ผารุส ผารุสก : (ปุ.) มะปราง, ลิ้นจี่?
ผาลิต : ค. ซึ่งเปิดออก, ซึ่งแตกออก, ซึ่งขยายออก,ซึ่งยืดออก
ผาลิผุลฺล : ค. ดอกไม้ผลิ, ดอกไม้ที่บาน
ผาลิม : ค. ซึ่งเผยออก, ซึ่งผลิออก, ซึ่งแยกออก, ซึ่งเปิดออก, ซึ่งบาน
ผาลุสก : (นปุ.) ลิ้นจี่.
ผาสิกา : (อิต.) สีข้าง, ซี่โครง. ปา รกฺขเณ, สุ, ปสฺส โผ, อุสฺสิตฺตํ, สกตฺเถ โก, อิตฺถิยํ อา.
ผาสุ : (นปุ.) ความอิ่มใจ, ความพอใจ, ความยินดี, ความสำราญ, ความสุข, ความสบาย. ผสฺสฺ สินิเยฺห, ณุ. ลบ สฺ สังโยคทีฆะต้นธาตุ. อภิฯ และฎีกา อภิฯ
ผาสุกา : (อิต.) สีข้าง, ซี่โครง. ปา รกฺขเณ, สุ, ปสฺส โผ, สกตฺเถ โก, อิตฺถิยํ อา.
ผาสุวิหารธมฺม : (ปุ.) ธรรมเป็นเครื่องอยู่สบาย, ธรรมเป็นที่อยู่สบาย.
เสผาลิกา : (อิต.) สุพรรณนิการ์ ชื่อพรรณไม้ ชนิดหนึ่ง ดอกสีเหลืองแก่ ฝ้ายดำก็เรียก. วิ. เสผา ชฎา อสฺสา อตฺถีติ เสผาลิกา, เสผ+อิก ปัจ. ลฺ อาคม ในท่ามกลาง. สาหร่าย จอก แหน ก็แปล.
กมฺมนิปฺผาทน : นป. การทำงานให้เสร็จ