คุปฺปติ, โคปติ : ก. คุ้มครอง, รักษา
จิกิจฺฉติ : ก. คิด, ใคร่ครวญ, พิจารณา, ตั้งใจ, มุ่งหมาย; เยียวยา, รักษา
ชคฺคติ : ก. ดูแล, รักษา, เอาใจใส่, บำรุงเลี้ยง, ระวัง
ตคฺฆ : (วิ.) เลี้ยงดู, รักษา, ประมาณ ? ตคฺฆฺ ปาลเน, อ.
ตายติ : ก. คุ้มครอง, ป้องกัน, รักษา, ต้านทาน
ติกิจฺฉติ : ก. เยียวยา, รักษา, บำบัดโรค
นาถติ : ก. ป้องกัน, คุ้มครอง, รักษา, เป็นที่พึ่ง
นิหิต : กิต. เก็บ, รักษา, ฝัง, ตั้งไว้
ปาติ : ๑. อิต. ถาด, ถ้วย, จาน, บาตร;
๒. ก. เลี้ยง, รักษา, คุ้มครอง
อวิต : ค. ปกปัก, รักษา, ดูแล
อาปาเทติ : ก. พยาบาล, บำรุง, รักษา, ผลิตขึ้น
อุปวสติ : ก. เข้าอยู่, อาศัย, รักษา, เข้าจำ
ปฏิจฺฉาเทติ : ก. ปกปิด, ปิดบัง, ซ่อนเร้น, อำพราง, นุ่งห่ม, พัน, ปิด, รักษา (แผล); กลบเกลื่อน, ทำให้สับสน, อำพราง (ปัญหา)
ตาณ : (วิ.) ต่อต้าน, ต้านทาน, ป้องกัน, เลี้ยง, รักษา. ตา ปาลเน, ยุ. แปลง น ซึ่งแปลง มาจาก ยุ เป็น ณ.
ปริรกฺขติ : ก. รักษา
อาวิต : (วิ.) เลี้ยงดู, รักษา. อว. รกฺขเณ, อิโต.
กสิโครกฺขณาทิ : (วิ.) มีการไถและการรักษา โคเป็นต้น.
กามปาล : ป. การบำรุงกาม, การรักษาสิ่งที่ประสงค์
กายคุตฺต : ค. ผู้มีร่างกายอันคุ้มครองแล้ว, ผู้รักษากายได้แล้ว, ผู้มีกายสงบ
กายบริหาร : (ปุ.) การรักษาร่างกาย, การดูแลร่างกาย. คำกายบริหาร ไทยใช้ในความหมายว่า การบำรุงร่างกาย การออกกำลัง เพื่อรักษาร่างกาย.
กายปริหาริก : ค. ผู้บริหารกาย, ผู้รักษากาย
กิฏฐารกฺข : ป. คนรักษาข้าวกล้า, คนเฝ้าไร่นา
กุลธีตุ : (อิต.) ธิดาแห่งตระกูล, ลูกหญิงผู้มีตระกูล, ลูกสาวผู้มีตระกูล, กุลธิดา. หมายถึงลูกของผู้มีสกุลดี หรือลูกสาวที่ รักษาความเป็นลูกผู้หญิงที่ดี มีมารยาทดี.
กุลปาลิกา : (อิต.) หญิงควรแก่ตระกูล, ลูกสาว- ผู้เชื่อฟัง, ลูกสาวผู้ปฏิบัติตามธรรมของ ตระกูล, ลูกสาวผู้รักษาตระกูล. วิ. กุลํ ปาเลตีติ กุลปาลิกา. กุลสทฺทุปฺปทํ, ปาลฺ รกฺขเณ, ณฺวุ, อิอาคโม, อิตฺถิยํ อา.
โกฏฐาคาริก : ป. เจ้าหน้าที่รักษาคลัง, คนรักษาโกดัง
โกมารภจฺจ : ๑. นป. วิชาสำหรับรักษาโรคเด็ก, กุมารเวชวิทยา;
๒. ค. ผู้ที่เจ้าชายชุบเลี้ยง (หมายถึงหมอชีวกโกมารภัจ)
โกสารกฺข : ป. ขุนคลัง, บุคคลที่รักษาคลังหรือยุ้งฉาง
ขนฺธาวาร : (ปุ.) สถานที่เป็นที่กั้นด้วยท่อนไม้, ประเทศล้อมโดยรอบด้วยสิ่งทั้งหลายมีท่อน ไม้เป็นต้น, ทั้พรั้ง (การระวังรักษาทัพ), กองทัพ, ทัพไชย, ค่าย. วิ. ทารุกฺ ขนฺธาทีหิ อา สมนฺตโต วรนฺติ ปริกฺขิปนฺติ เอตฺถาติ ขนฺธาวาโร. ขนฺธ อา ปุพฺโพ, วรฺ อาวรณอจฉาทเนสุ, โณ.
เขตฺตโคป : ป. ผู้เฝ้านา, ผู้รักษาสวน
คพฺภปริหรณ : นป. การบริหารครรภ์, การรักษาครรภ์, การทะนุถนอมครรภ์
คิลานปจฺจยเภสชฺชปริกฺขาร : (ปุ.) บริขาร คือ ยาอันเป็นปัจจัยแก่ภิกษุไข้, บริขารคือ ยาอันเป็นปัจจัยแก่คนไข้, เครื่องยารักษา คนไข้.
คิลานุปฏฐาก : ค. ผู้พยาบาลคนป่วยไข้, การรักษาไข้
คุตฺต : ค. อันเขารักษาแล้ว, อันเขาคุ้มครองแล้ว
คุตฺติ : (อิต.) การคุ้มครอง, การปกครอง, การเลี้ยงดู, การรักษา, ความคุ้มครอง, ฯลฯ. วิ. โคปยเตติ คุตฺติ. คุปฺ โคปเน, ติ. แปลง ติ เป็น ตฺติ ลบ ปฺ หรือไม่แปลง ติ แปลง มฺ เป็น ตฺ ก็ได้.
คุหน : นป., คุหนา อิต. การซ่อน, การปกปิด, การรักษา; ความลับ
โคป : (ปุ.) คนผู้รักษาโค, คนเลี้ยงโค.วิ. คาโว ปาตีติ โคโป. โคปุพฺโพ, ปา รกฺขเณ, โณ. อถวา, คาโว ปาเลตีติ โคโป. ปาลฺ รกฺขเณ, กฺวิ.
โคปก : (ปุ.) คนผู้คุ้มครอง, คนผู้รักษา, คนผู้ เลี้ยง. คุปฺ โคปรกฺขเณสุ, ณฺวุ.
โคปติ, โคเปติ, โคปยติ : ก. รักษา, คุ้มครอง
โคปน : (นปุ.) การคุ้มครอง, การรักษา, ความคุ้มครอง, ความรักษา. คุปฺ โคปนรกฺขเณสุ, โณ, ยุ.
โคปิต : กิต. อันเขาคุ้มครองหรือรักษาแล้ว
โคเปติ : ป. รักษา, คุ้มครอง, ดูแล, เฝ้า
โคเปตุ : ป. ผู้รักษา, ผู้ดูแล
โครกฺขา : อิต. การเลี้ยงโค, การรักษาแผ่นดิน, การรักษานา
จตุปจฺจย : (ปุ.) เครื่องอาศัยเป็นไปสี่, เครื่อง อาศัยเลี้ยงชีวิตสี่อย่าง, ปัจจัยสี่. ปัจจัยสี่ คือจีวร (ผ้า) บิณฑบาต ( ข้าวปลาอาหาร ) เสนาสนะ (ที่อยู่อาศัย) และคิลานเภสัช (ยารักษาโรค).
จิกิจฺฉก : (ปุ.) บุคคลผู้เยียวยา, บุคคลผู้รักษา โรค, คนพยาบาล, หมอ, แพทย์ นาย แพทย์. กิตฺ โรคาปนยเน. ฉ ปัจ และ ณฺวุ ปัจ. เทว๎ภาวะ กิ แปลง กิ เป็น จิ แปลง ตฺ เป็น จฺ
จิกิจฺฉา : (อิต.) การเยียวยา, การพยาบาล, การรักษา.
ชคตี ปาล : (ปุ.) ชนผู้รักษาแผ่นดิน, พระราชา, พระยา.
ชนฺตาฆร : (นปุ.) เรือนเป็นที่รักษาซึ่งชน ผู้ ผจญซึ่งไพรีคือโรค, เรือนไฟ โรงไฟ (ห้องสำหรับรมไฟเพื่อให้เหงื่อออก). วิ. ชนฺตา เอว ฆรํ ชนฺตาฆรํ.
ชีวิตินฺทฺรย ชีวินฺทฺริย : (นปุ.) ความเป็นอยู่, อินทรีย์ คือชีวิต, อายุ, ชีวิต, ชีวิตินทรีย์ ได้แก่ เจตสิกที่เป็นใหญ่ในการรักษานาม ธรรม.
ฐปน : นป., ฐปนา อิต. การตั้งขึ้น, การยกขึ้น, การวางไว้, การรักษาไว้, การแต่งตั้ง, การสถาปนา; การงด, การหยุดไว้ (ในคำว่า ปาฏิโมกฺขฐปน การงดสวดปาฏิโมกข์)