อาปานก : ค. ผู้ดื่ม, นักดื่มเหล้า
อาปานมณฺฑล : นป. ร้านเหล้า, โรงสุรา
อาปานียกส : ป. จอกน้ำ, ขันน้ำ, แก้วเหล้า
อาปายิก : (ปุ.) ผู้เกิดในอบาย, วิ.อปาเยชาโตอาปายิโก.ผู้ไปในอบายวิ. อปาเยคจฺฉตีติอาปายิโก.ณิกปัจ.ตรัต๎ยาทิตัท.
อาปา, อาวา : อิต. ความทุกข์, อันตราย, เคราะห์กรรม
อาโลปาโลป : (ปุ.) คำและคำ (ทุก ๆ คำ).
อุปฺปาตก : (ปุ.) หมัด สัตว์เล็กชนิดหนึ่ง ชอบ อยู่ตามหมาและแมว เป็นต้น, ไร สัตว์เล็ก ชนิดหนึ่งที่ชอบอยู่ที่ขนปีกไก่ เป็นต้น.
อุปฺปาทน : นป. การเกิดขึ้น, การก่อให้เกิด
อุปฺปาทวยธมฺมิน : (วิ.) มีอันเกิดขึ้นและอัน เสื่อมไปเป็นธรรมดา, มีความเกิดขึ้นและ ความเสื่อมไปเป็นธรรมดา. อุปฺผณฺฑน อุปฺผนฺทน (นุป.) ความหมั่น, ฯลฯ. อุปุพฺโพ, ผทิ กิญฺจิจลเน, ยุ, ปฺสํโยโค.
อุปฺปาที : ค. ผู้เกิด, ผู้อุบัติ
อุปปาเทติ : ก. ให้ถึง, ให้สำเร็จ, ให้เกิด
อุปฺปาเทติ : ก. ผลิต, ทำให้เกิดขึ้น
อุปฺปาเทตุ : ป. ผู้ผลิต, ผู้สร้าง
อุปฺปาเทตุ : อ. (ปฐ., จตุ.) การผลิต; เพื่อผลิต, เพื่อทำให้เกิดขึ้น
อุปสมฺปาเทติ : ก. ให้ถึงพร้อม, ให้อุปสมบท
อุปาติธาสติ : ก. เหวี่ยงเข้าไป, แล่นเข้าไป
อุปาติปนฺน : กิต. ตกลงไปแล้ว
อุปาติวตฺต : กิต. ล่วงไปแล้ว, เป็นอิสระแล้ว
อุปาติวตฺตติ : ก. เป็นไปล่วง, ล่วงพ้น
อุปาทานกฺขนฺธ : ป. ความยึดถือขันธ์
อุปาทานกฺขย : ป. ความสิ้นไปแห่งอุปาทาน
อุปาทานขนฺธ : (ปุ.) ขันธ์อัน สัตว์เข้าไปยึดถือไว้, ขันธ์ที่สัตว์เข้าไปถือ มั่น, ขันธ์ที่สัตว์เข้าไปยึดถือไว้.
อุปาทานปจฺจย : ป. ปัจจัยคืออุปาทาน, เหตุอันเกิดจากความยึดถือ
อุปาทินฺนก : (วิ.) อัน...ถือเอา, อัน...ครอง. อุป อา ปุพฺโพ, ทา อาทาเน, โต, สกตฺเถ โก.
อุปาทินฺนกรูป : (นปุ.) รูปมีวิญญาณครอง, รูปมีใจครอง.
อุปายิก : (วิ.) ประกอบด้วยอุบาย, ชอบด้วย อุบาย, อุปาย+อิก ปัจ. ควร, สมควร, ชอบ. อิก ปัจ. สกัด.
อุปารมฺภติ : ก. ตำหนิ, โต้แย้ง, กล่าวค้าน
อุปาวิสิ : ก. (เขา) เข้าไปนั่งแล้ว
อุปาสงฺค : ป. แล่ง, กระบอกบรรจุลูกศร
อุปาสน : (นปุ.) การยิง, การฝึกยิง. อุปปุพฺโพ, อสุ เขปเน, ยุ.
อุปาสิต : กิต. นั่งใกล้แล้ว, ปรนนิบัติแล้ว, ภักดีแล้ว
อุปาสีน : ค. ผู้นั่งใกล้, ผู้เข้าใกล้
อุปาหน : (ปุ. นปุ.) เกือก, รองเท้า. วิ. ตํ ตํ ฐานํ อุปหนฺติ เอเตนาติ อุปาหโน. ตโต ตโต จ อุปหนฺติ เอเตนาติ วา อุปาหโน. อุปปุพฺโพ, หนฺ คติยํ, อ. อุปนยฺหเตติ วา อุปาหโน. อุปปุพฺโพ, นหฺ พนฺธเน, อ. ทีฆะและเปลี่ยนอักษร.
อุปาหนิก : (ปุ.) ช่างตัดรองเท้า.
อุปาหาร : ป. การนำเข้ามา, การเพิ่มเข้ามา
โอปาเตติ : ก. ให้ตกไป; ทำลาย; ขัดจังหวะ
โอปารมฺภ : ค. ซึ่งช่วยเหลือ, ซึ่งเจือจาน, อุปถัมภ์, น่าตำหนิ, น่าติเตียน
กจฺฉป : (ปุ.) เต่า วิ. กจฺเฉน ปิวตีติ กจฺฉโป. กจฺฉปุพฺโพ, ปา ปาเน, กฺวิ. ส. กจฺฉป.
กลาป : (ปุ.) คณะ, ฝูง, หมู่, พวก, กอง, ประชุม. วิ. กลํ อวยวํ ปาตีติ กลาโป. กลปุพฺโพ, ปา รกฺขเณ, อ. ส. กลาป. กลาป
โคป : (ปุ.) คนผู้รักษาโค, คนเลี้ยงโค.วิ. คาโว ปาตีติ โคโป. โคปุพฺโพ, ปา รกฺขเณ, โณ. อถวา, คาโว ปาเลตีติ โคโป. ปาลฺ รกฺขเณ, กฺวิ.
ชนาธิป : (ปุ.) คนผู้เป็นใหญ่แห่งชน, คนผู้เป็น จอมแห่งชน, พระผู้เป็นจอมแห่งชน, พระ จอมประชาชน, พระราชาผู้เป็นใหญ่แห่ง ชน, พระเจ้าแผ่นดิน, พระราชา. วิ. อธิ – ปาตีติ อธิโป. อธิปุพฺโพ, ปา รกฺขเณ, โร. ชนานํ อธิโป ราชา ชนาธิโป.
ถนป : (ปุ.) เด็กผู้ดื่มน้ำอันเกิดจากนม, เด็ก ผู้ดื่มน้ำนม, เด็กยังดื่มนม, เด็กยังเล็ก, เด็กทารก, ทารก. วิ. ถนํ ปิวตีติ ถนโป. ถนปุพโพ, ปา ปาเน, อ.
ทฺวิป ทฺวิรท : (ปุ.) ช้าง, ช้างพลาย. วิ. กเรน มุเขน จาติ ทฺวีหิ ปิวตีติ ทวิโป. ทฺวิปุพฺโพ, ปา ปาเน, กฺวิ. เทฺวา รทา ยสฺส โส ทฺวิรโท. ส. ทฺวิป, ทฺวิรท, ทฺวิราป.
ทิสมฺปติ : (ปุ.) ทิสัมปติ ชื่อของพระราชา, พระราชา. วิ. ทิสานํ ปติ ทิสมฺปติ (ผู้เป็นใหญ่แห่งทิศ ท.) ทิสํ ปาเลตีติ วา ทิสมฺปติ. ทิสาปุพฺโพ, ปา รกฺขเณ, ติ. รัสสะ อา ที่ สา และ ป่า ลงนิคคหิตอาคมที่บทหน้า แปลง เป็น ม.
นิปก : (วิ.) ผู้ยังกุศลกรรมให้สุกโดยไม่เหลือ (คือมีในตนให้สมบูรณ์), ปัญญาอัน ยังกุศลธรรมให้สุกโดยไม่เหลือ. วิ นิสฺเสสโต ปาเจติ กุสลธมฺเมติ นิปโก. นิปปุพฺโพ, ปจฺ ปาเก, อ, จสฺส โก.ผู้มี ปัญญาเป็นเครื่องรักษาซึ่งตนโดยไม่เหลือ, ผู้มีปัญญาเป็นเครื่องรักษาตน,ผู้มีปัญญา รักษาตน, ผู้รักษาตนให้สิ้นจากปฏิปักษ์. นิปุพฺโพ, ปา รกฺขเณ, อ, สกตฺเถ โก.ผู้ยัง ปฏิปักษ์ให้สิ้น วิ.นิปยติปฏิกฺขนฺติ นิปโก. นิปุพฺโพ, เป โสสเน, อ, สกตเถ โก.ผู้มี ไหวพริบ,ผู้ฉลาด,ผู้รอบคอบ,ผู้มีปัญญา, ผู้มีปัญญาแจ่มแจ้ง,ผู้มีความรู้,ผู้มีความ ตรัสรู้,ผู้มีญาน, ผู้มีปัญญาทำลายกิเลส. ไตร. ๓๐/๒๑๐.
นิปาน : (นปุ.) ที่ดื่มน้ำของสัตว์, รางน้ำใกล้ สระ. วิ. นิปิวนฺตฺยสฺมินฺติ นิปานํ. นิปุพฺโพ, ปา ปาเน, ยุ. ส. นิปาน.
ปป : (นปุ.) วัตถุอันสัตว์ดื่ม, น้ำ, ปปุพฺโพ, ปา ปาเน, อ.
มชฺชป : (ปุ.) คนดื่มน้ำเมา. มชฺชปุพฺโพ, ปา ปาเน, อ.
มธุป : (ปุ.) สัตว์ผู้ดื่มน้ำหวาน, ผึ้ง, แมลงภู่. มธุปุพฺโพ, ปา ปาเน, อ.
อาป : (ปุ.) ธรรมชาตอันเอิบอาบไปสู่ที่นั้น ๆ, ธรรมชาตอันเอิบอาบไปทุกแห่ง, น้ำ.วิ.ตํตํฐานํวิสรตีติอาโป.อปฺพฺยาปเนปาปเนวา, อ.อโปติสพฺพเตรฺติวาอาโปธรรมชาตอัน....ดื่มวิ.ปาปิยตีติอาโป.อาปุพฺโพ, ปา ปาเน, อ.ธรรมชาติที่แห้งเพราะความร้อนวิ. อาปียติ โสสียตีติอาโปอาปุพฺโพ, ปา โสสเน, อ.ที่อยู่แห่งน้ำ.ณปัจ.ราคาทิตัท.ส. อาป