ทก : (นปุ.) น้ำ. อุทิ เกฺลทเน, ณฺวุ, อุโลโป ส. ทก.
ทกฺขิณายน : (นปุ.) ทักขิณายน คือการที่พระ อาทิตย์เป็นไปสู่ทิศใต้ ( ตามสายตาของ ชาวโลก ) วิ. ทกฺขิณํ ทิสํ อยติ สุริโย เอตฺถาติ ทกฺขิณายนํ. ทกฺขิณาปุพฺโพ, อยฺ คติยํ, ยุ.
ทกฺขิณคฺคิ : (ปุ.) ไฟคือทักขิณา, ไฟคือทักษิณา, ทักขิเณยยัคคิ ทักขิเณคยัคคี.
ทกฺขิโณทก : (นปุ.) น้ำอันบุคคลพึงให้เพื่อทาน สมบัติอันเจริญ, ทักขิโณทก, ทักษิโณทก. เดิมคำนี้เป็นชื่อของน้ำที่เจ้าภาพถวายแด่ พระก่อนจะฉันภัตตาหาร เพื่อใช้บ้วนปาก ล้างมือหรือชุบมือ ( กรณีฉันด้วยมือ ) แต่ปัจจุบันนี้หมายถึงน้ำที่เจ้าภาพหลั่ง ( เทให้ใหลลงช้าๆ โดยไม่ขาดสาย ) เวลา ทำบุญ เพื่ออุทิศส่วนกุศลแด่ผู้ล่วงลับไป แล้ว หรือเป็นชื่อของน้ำที่เจ้าของสิทธิ์ หลั่งลง เป็นการแสดงการมอบของที่ไม่ สามารถยกได้ให้เป็นสิทธิ์ขาด อีกอย่าง หนึ่ง เป็นชื่อของเต้าน้ำ ราชาศัพท์ใช้ว่า พระเต้าษิโณทก คำกลอนมักตัดทักออก ใช้ว่า ษิโณทก.
กิตฺตน : (นปุ.) การกำหนด, การสนทนา, การทัก อุ. นิมิตฺตกิตฺตนํ การทักนิมิต.
กิตฺตนา : (อิต.) การกำหนด, การสนทนา, การทัก อุ. นิมิตฺตกิตฺตนํ การทักนิมิต.
กิตฺติน : (นปุ.) การระบุ, การบ่ง, การทัก. กิตฺต สํสนฺทเน, อิโน.
ทกฺขิเณยฺย ทกฺขิเณยฺยปุคฺคล : (ปุ.) บุคคลผู้ ควรเผื่ออันรับซึ่งทักษิณา , บุคคลผู้ควร ซึ่งทักษิณา, บุคคลผู้ควรแก่ทักษิณา, ทักขิเณยยบุคคล, พระทักขิเณยยบุคคล, พระทักขิไณยบุคคล.
ทกฺขิเณยฺยสมฺปตฺติ : อิต. ทักขิไณยสมบัติ, ความถึงพร้อมด้วยบุคคลผู้ควรซึ่งทักษิณา
อรหนฺต : (ปุ.) พระอรหันต์.วิ.สํสารจกฺกสฺสอเรหตวาติอรหาอรหํวา(ผู้ขจัดเสียซึ่งซี่แห่งสังสารจักร).อคฺคทกฺขิเณยฺยภาเวณปูชนํอรหตีติอรหา(ผู้ควรซึ่งการบูชาเพราะความเป็นพระทักขิเณยยบุคคลผู้เลิศ).กิเลสารโยมคฺเคนหนีติ อรหา (ผู้กำจัดข้าศึกคือกิเลสท.ด้วยมรรค).นสนฺติเอตสฺสรหาติอรหา (ผู้ไม่มีปาบธรรม).นตฺถิ เอตสฺสรโหคมนํคตีสุปจฺจาชาตีติอรหํ.
อาลปน : (นปุ.) การร้องเรียก, การบอกเล่า, การกล่าว, การพูด, การสนทนา, คำทัก, คำร้องเรียก, คำกล่าวโดยทำต่อหน้า, การกล่าวโดยทำต่อหน้า, วิ.อภิมุขํกตฺวาลปนํอาลปนํ.ส.อาลปน.
อาลาป : (ปุ.) การกล่าวในเบื้องต้นในกาลที่ ไปและกาลเป็นที่มา. วิ. อาทิมฺหิ คมนกาล- อาคมนกาเล ลาโป อาลาโป. การทักก่อน ให้น่ารักเมื่อไปและมา, การทักก่อน, การพูดก่อน, การทักทาย. วิ. อาทิมฺหิ ลาโป อาลาโป. อาทิโก วา อาลาโป อาลาโป. อาปุพฺโพ, ลปฺ วจเน, โณ. ส. อาลป.
กุลีรปาท, - ทก : ค. (เตียง) มีขาเหมือนก้ามปู
ทายาท, - ทก : ป., ค. ทายาท, บุคคลผู้รับมรดก; ผู้รับมรดก
อุท, - ทก : นป. น้ำ, อุทก
ทกฺขิณา : (อิต.) ทักขิณา ทักษิณา ชื่อทาน อันบุคคลเชื่อกรรมและผลของกรรมแล้ว จึงให้ กมฺมผลํ สทฺทหิตฺวา ทาตพฺพทานํ ทกฺขิณา ชื่อทานเพื่อผลอันเลิศ ชื่อทาน สมบัติอันเจริญ ชื่อทานอันทายกทายิกา บำเพ็ญอุทิศผลให้ผู้ล่วงลับไปแล้ว, ของ ทำบุญ, ใต้, ทิศใต้, เบื้องขวา, ทางขวา, ข้างขวา, ด้านขวา, ด้านใต้. วิ. ทกฺขนฺติ โภคสมฺปทาทีหิ ยาย สา ทกฺขิณา. ทกฺขฺ วุฑฺฒิยํ, อิโณ. เวสฯ ๔๕๔ วิ. ทกฺขนฺติ วหนกมฺเม อทนฺธตาย สิงฺฆํ คจฺฉนฺตีติ ทักขิณา. ต ปัจ. แปลงเป็น อีณ รัสสะ. ส. ทกฺษิณา.
ทกสีตลิก : (นปุ.) จงกลนี. วิ. ทกํ สีตลํ กโรตีติ ทกสีตลิกํ. ณิก ปัจ.
ทกฺขิณ : (วิ.) ขวา, ใต้. ส. ทกฺษิณ.
ทกฺขิณกฺขก : นป. ไหปลาร้าข้างขวา
ทกฺขิณกฺขิ : (นปุ.) นัยน์ตาข้างขวา, ตาข้าง ขวา, ตาขวา.
ทกฺขิณชนปท : ป. ชนบทฝ่ายใต้, แว่นแคว้นทางใต้
ทกฺขิณโต : (อัพ. นิบาต) เบื้องขวา, ข้างขวา, โดยเบื้องขวา, โดยข้างขวา.
ทกฺขิณทิสา : อิต. ทางใต้
ทกฺขิณเทส : ป. ประเทศทางใต้, ดินแดนทางทิศใต้
ทกฺขิณนิกาย :
(ปุ.) นิกายฝ่ายใต้, ทักษิณ นิกายชื่อนิกายสงฆ์ฝ่ายใต้ ( เอาแคว้นมคธ ของชมพูทวีป ( อินเดีย ) เป็นศูนย์กลาง การนับ ) คือนิกายหินยาน ( หีนยาน ) หรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า เถรวาท. ดู เถรวาท ด้วย. ทกฺขิณสมุทฺท : ป. ทะเลใต้, มหาสมุทรทางใต้
ทกฺขิณาทาน : (นปุ.) การให้ของทำบุญ.
ทกฺขิณานุปทาน : (นปุ.) การเพิ่มให้ซึ่ง ทักษิณา, ทักขิณานุปทาน ทักษิณา- นุปทาน คือ การทำบุญอุทิศส่วนกุศลเพิ่ม ให้แก่ผู้ล่วงลับไปแล้วหรือการทำบุญทุกๆ เจ็ดวัน นอกจากเจ็ดวันแรก ก่อนครบ ๕๐ วัน มักทำเป็นการภายในไม่บอกแขก.
ทกฺขิณานุสฺสรณ : (นปุ.) ทักขิณานุสรณ์ ทักษิณานุสรณ์ ชื่อของการทำบุญครบ ๗ วัน นับแต่วันมรณะ มักทำเป็นการบอก แขกใหญ่ ที่เรียกว่า สัตตมวาร สัตมวาร ( ครบเจ็ดวัน ).
ทกฺขิณาปถ : (ปุ.) ประเทศฝ่ายทิศใต้, ทักษิณาบถ.
ทกฺขิณารห : ค. ผู้ควรทักษิณา, ผู้สมควรได้รับไทยธรรมที่ประชาชนถวาย
ทกฺขิณาวฏฺฏ : (ปุ. นปุ.) การเวียนไปทางขวา, ความเวียนไปทางขวา, การเวียนขวา, ทักษิณาวัฏ , ทักษิณาวรรต. การเดิน เวียนขวา เป็นการแสดงความเคารพ อย่างหนึ่ง. เวียนขวาหรือการเวียนขวา นั้น คือสิ่งที่เราจะเวียนอยู่ขวามือของเรา. ส. ทกฺษิณาวรฺต.
ทกฺขิณาวฏฺฏ, วตฺต, - วตฺตก : ค. ซึ่งเวียนขวา, ซึ่งวนไปทางขวา
ทกฺขิณาวิสุทฺธิ : อิต. ความหมดจดแห่งทักษิณา, ความบริสุทธิ์แห่งไทยธรรมที่นำมาถวาย
ทกฺเขยฺย : นป. ความเป็นผู้ฉลาดสามารถ, ความชำนาญ
ทกรกฺขส : ป. ผีเสื้อน้ำ
ขุทฺทกนิกาย : ป. ขุททกนิกาย, ชื่อคัมภีร์หมวดที่ห้าแห่งสุตตันตปิฎก
ขุทฺทกปาฐ : ป. ชื่อคัมภีร์เล่มแรกแห่งขุททกนิกาย
อุทกสาฏก อุทกสาฏิก : (นปุ.) อุทกสาฏก คือ ผ้าสำหรับผลัดอาบน้ำ ผ้าอาบน้ำ ผ้าอาบ ของนักบวช ใช้ในฤดูฝน.
อุทฺทก : (ปุ.) อุททกดาบส ชื่อดาบสซึ่ง พระมหาบุรุษ เสด็จเข้าไปศึกษาลัทธิตอน ผนวชใหม่ ๆ และทรงได้อรูปฌานที่ ๔ จากสำนักนี้.
กทฺทโมทก : (นปุ.) น้ำโคลน, น้ำตม, น้ำ เปือกตม.
กลนฺทก : (ปุ.) กระรอก, กระแต. กลทิ อวฺหา- ณโรทเนสุ, ณฺวุ.
กลนฺทกนิวาป : (วิ.) อันเป็นสถานที่ให้เหยื่อ แก่กระแต.
กุฏณฺฑปาทก : (ปุ.) คนเท้าปุก.
กุณฺฑกขาทก : ค. ผู้กินรำข้าว (เป็นอาหาร)
กุณปาท กุณปาทก : (วิ.) ผู้กินซากศพ. กุณ ป ปุพฺโพ, อทฺ ภกฺขเณ, โณ. ศัพท์หลัง ก สกัด.
กุรุวินฺทก : ป. จุดสำหรับอาบ, แป้งผัดหน้าทาตัวหลังจากอาบน้ำแล้ว
กุลงฺกปาทก : ป. กรอบเชิงฝา
โกตฺถุ, - ทุก :
ป. ดู โกฏฐ ขฏขาทก : ป. ถ้วยแก้ว; สุนัขจิ้งจอก; กา