ปตฺติ : (ปุ.) ทหารเดินเท้า, พลเดินเท้า, ทหารราบ, กองพลราบ. วิ. ปตฺตีติ ปตฺติ. ปตฺ คมเน, อิ, ทฺวิตฺตํ. ปเทน อตตีติ วา ปตฺติ. ปทปุพฺโพ, อตฺ สาตจฺจคมเน, อิ, อโลโป, ทสฺส โต. คนกล้าหาญ ก็แปล.
ปตฺตงฺค : (วิ.) อันบุคคลย้อมแล้วด้วยจันทน์แดง วิ. ปตฺตงฺเคน รตฺตํ วตฺถํ ปตฺตงฺคํ ณ ปัจ. ราคาทิตัท.
ปตฺตานึก : (ปุ.) คนสี่คนมีศัตราพร้อม ชื่อ ปัตตานีกะ, พลเดินเท้า, ปัตตานีกะ, ปัตตานึก. เป็น ปตฺตาณีก บ้าง.
ปตฺตานุโมทนา : (อิต.) ความยินดีตามซึ่งส่วนบุญอันถึงแล้ว, การอนุโมทนาซึ่งส่วนบุญ อันมาถึงแล้ว. ปตฺตาปตฺติ + อนุโมทนา. การอนุโมทนาส่วนบุญที่ผู้อื่นให้แล้ว ทินฺนปตฺติ + อนุโมทนา ลบ ทินฺน, การ อนุโมทนาส่วนบุญ ปตฺติ + อนุโมทนา.
ปตฺตุณฺณ : (นปุ.) ผ้าโกเสยยะที่ซักแล้ว โกเสยฺย เมว โธตํ ปตฺตุณณํ นาม. เมืองแขก, ผ้าเมืองแขก, ผ้าที่เกิดในเมืองปัตตุณณรัฐ วิ. ปตฺตุณฺณรฏฺเฐ ชาตตฺตา ปตฺตุณฺณํ.
ปตฺเตยฺย : (วิ.) อัน...ควรถึง วิ. ปาตพฺพนฺติ ปตฺเตยฺยํ. ปทฺ คติยํ, เตยฺโย.
ปตฺตก : นป. ภาชนะหรือบาตรเล็ก
ปตฺตกฺขนฺธ : ค. ซึ่งคอตก, ซึ่งเศร้าใจ, ซึ่งตรอมใจ, ซึ่งผิดหวัง
ปตฺตกณฺโฑลิกา : อิต. หม้อเก็บบาตร, กระชุสำหรับเก็บบาตร, เชิงรองบาตร
ปตฺตกลฺล : (วิ.) คล่องถึงที่แล้ว.
ปตฺตการิก : ป. กองทหารราบ, กองทหารเดินเท้า
ปตฺตนาฬี : อิต. ก้านปีก, ก้านขนไก่
ปตฺตมณฺฑล : นป. บริเวณก้นบาตร, ก้นบาตร
ปตฺตมาฬก : ป. แท่นเก็บบาตร, เชิงบาตร
ปตฺตมูล : นป. ก้นบาตร
ปตฺตลิ : อิต. กล้าย, กล้วย
ปตฺตวงฺคิ : (ปุ.) เห็ด. ปตฺต +วงฺก+อิปัจ. แปลง ก เป็น ค.
ปตฺตาธาร : (ปุ.) เชิงบาตร, ตีนบาตร.
ปตฺตาธารก : นป. เชิงรองบาตร, ตีน, หรือฝาบาตร
ปตฺตานุโมทนามย : (วิ.) (บุญ) สำเร็จด้วยความยินดีตามซึ่งส่วนบุญอันถึงแล้ว, ฯลฯ.
ปตฺตาฬหก : (ปุ.) การเล่นตวงทรายด้วยใบไม้.
ปตฺตาฬฺหก : นป. ทะนานทำด้วยใบไม้สำหรับเล่นตวงทราย, การเล่นตวงทราย
ปตฺติก : (วิ.) ผู้ไปด้วยเท้า. ปทสา คตา อิก สกัด.
ปตฺติกา : อิต. ใบไม้, ใบ (ตาล)
ปตฺติกาย : ป. กองทหารเดินเท้า, กองทหารราบ
ปตฺติการก : (ปุ.) ทหารราบ, กองเดินเท้า.
ปตฺติทาน : (นปุ.) การให้ส่วนบุญ. การให้บุญ.
ปตฺติทานมย : (วิ.) สำเร็จด้วยการให้ส่วนบุญ.
ปตฺติธมฺม : ป. การบำเพ็ญบุญส่งไปให้, การอุทิศส่วนบุญ
ปตฺติปตฺต : ค. ผู้ถึงธรรมที่ควรถึง, ผู้บรรลุธรรมที่ควรบรรลุ, ผู้บรรลุนิพพาน
ปตฺติย : ค., ป. ซึ่งควรถึง, พึงบรรลุ; ซึ่งควรเชื่อถือ, น่าไว้ใจ; ความเชื่อถือ, ความไว้ใจ
ปตฺติยายติ : ก. ประพฤติเพียงดังว่าเชื่อ, เชื่อถือ, ไว้ใจ
ปตฺติยายน : นป. ความเชื่อถือ, ความไว้ใจ
ปตฺตี : (ปุ.) ลูกธนู, ลูกศร, ลูกปืน. ปตฺต+ อีปัจ.
ปตฺตียติ : ก. ได้รับ, ได้ผล, ได้ประโยชน์
ปตฺตุ : อ. เพื่ออันถึง, เพื่อได้รับ, เพื่อบรรลุ
ปตฺถาว : (ปุ.) โอกาส, ครั้ง, คราว, หน, รุ่น, ต้นเหตุ. ปปุพฺโพ, ถุ อภิตฺถเว,โณ. ตฺสํโยโค.
ปตฺถีน : ค. แข็ง, กระด้าง, ทื่อ
ปตฺวา : กิต. ถึงแล้ว, บรรลุแล้ว, ได้รับแล้ว
อชินปตฺตา : (อิต.) ค้างดาว.วิ.อชินํจมฺมํปตฺตํ ยสฺสา สา อชินปตฺตาเป็นอชินปตฺติกา บ้าง. ส. อชินปตฺตรา อชินปตฺตรีอชินปตฺตริกา.
อุปตฺติ อุปฺปตฺติ : (อิต.) การเกิด, การเกิดขึ้น, การบังเกิด, การบังเกิดขึ้น, ความเกิด, ฯลฯ, เหตุ, เหตุเครื่องบังเกิด, กำเนิด, การลง อุ. วิภตฺตุปฺปตฺติ การลงวิภัติ. อุปุพฺ โพ, ปทฺ คติยํ, ติ. วิ. อุปฺปชฺชนํ อุปตฺติ อุปฺปตฺติ วา. คำหลังซ้อน ป. ไทยใช้อุบัติ เป็นกิริยา ในความว่า เกิด เกิดขึ้น ใช้เป็น นามว่า การเกิดขึ้น. กำเนิด เหตุ รากเหง้า. ส. อุตฺปตฺติ.
อุปปตฺติ :
(อิต.) การเข้าถึง, ความเข้าถึง, อุปบัติ. อุปปุพฺโพ, ปทฺ, คติยํ, ติ. ดู อุปฺปตฺติ ด้วย. ธมฺมานุธมฺมาปฏิปตฺติ : (อิต.) การปฏิบัติซึ่ง ธรรมอันสมควรแก่ธรรม, การปฏิบัติ ธรรมสมควรแก่ธรรม, ธัมมานุธัมมปฏิบัติ คือการประพฤติความดีตามสมควรแก่ ฐานะและภาวะของตน.
นิพฺพานปตฺติ : อิต. การบรรลุพระนิพพาน
นิโรธสมาปตฺติ : (อิต.) การเข้าสู่นิโรธ (เป็น วิธีพักผ่อนของท่านผู้ได้ฌาน.) นิโรธ ในคำนี้ได้แก่การดับสัญญาและเวทนา.
ปฏิปตฺติ : อิต. การปฏิบัติ, ข้อปฏิบัติ, ความประพฤติ
ผลสมาปตฺติ : (อิต.) สมาบัติอันประกอบพร้อมแล้วด้วยผล.
วิปฺปฏิปตฺติ : อิต. การปฏิบัติผิด
สมฺมาปฏิปตฺติ : (อิต.) การปฏิบัติดี, การปฏิบัติชอบ, การปฏิบัติโดยชอบ, ความปฏิบัติดี, ฯลฯ.
สมาปตฺติ : (อิต.) การถึงทั่วพร้อม, การบรรลุ, การถึง, การเข้า, สมาบัติ(การบรรลุฌาน การเข้าฌาน). สํ อา ปุพฺโพ, ปทฺ คติยํ, ติ.