มิยฺยติ : ก. ตาย, เหี่ยวแห้ง, เฉา
ฉายา : (อิต.) เค้า คือสิ่งที่เป็นเครื่องกำหนด หมายให้รู้ สิ่งที่ส่อแสดงให้รู้ว่ามีลักษณะ เหมือนสิ่งอื่น, ความไม่มีแดด, เงา, ร่ม (บริเวณที่ไม่ถูกแดดไม่ถูกฝน), รูป, รูป เปรียบ, แสงสว่าง, ฉายา คือ ชื่อที่พระ – อุปัชฌายะตั้งให้เป็นภาษามคธเมื่ออุปสม – บท. วิ. เฉติ สํสยนฺติ ฉายา. ฉา เฉทเน, โย. ฉินฺทติ ปริสฺสมนฺติ วา ฉายา. ไทยใช้ เรียกชื่อภาษาไทยที่ตั้งกันเล่นๆตามลักษ – ณะที่หมายรู้กันในหมู่คณะ เช่น เปี๊ยก ว่ามี ฉายาว่า นายเปี๊ยก นอกจากนี้ยังหมายถึง นางผู้โฉมงามหรือเมียอีกด้วย.
ฉาตกภย : (นปุ.) ภัยคือความหิว วิ. ฉาตโก เอว ภยํ ฉาตกภยํ. ภัยอันเกิดจากความหิว วิ. ฉาตกมฺหา ชาตํ ภยํ ฉาตกภยํ. ไทยใช้ ฉาตกภัยในความหมายว่า ภัยอันเกิดจาก ไม่มีอาหารการกิน ข้าวยากหมากแพง ภัย อันเกิดจากความแห้งแล้ง.
ฉาตกาล : นป. ฉาตกาล, ฉาตสมัย, เวลาหรือคราวอดอยาก
ฉาริกา : (อิต.) เถ้า, ขี้เถ้า, ถ่านเย็น. วิ. มลสฺส สรณํ กโรตีติ สาริกา, สา เอว ฉาริกา.
ฉาทาเปติ : ก. ให้ปกปิด, ให้กำบัง, ให้ห่อหุ้ม
ฉาทิต : ค. อันเขาปกปิดแล้ว, อันเขากำบังแล้ว, อันเขาห่อหุ้มแล้ว, อันเขามุงแล้ว
ฉาเทติ : ก. ปกปิด, กำบัง, ห่อหุ้ม; ให้ดีใจ, ให้ยินดี, ชอบ
ฉาริกามลฺลก : (ปุ.) ที่เขี่ยบุหรี่.
เฉทก : ค. ผู้ตัด, ผู้บั่น, ผู้ทอน
เฉทน : (นปุ.) การตัด, ฯลฯ.
เฉทนผาลนวิชฺฌนาทิ : (วิ.) มีอันตัดและอัน ผ่าและอันแทงเป็นต้น.
เฉทาปน : นป. การสั่งหรือใช้ให้ตัดหรือฉีก
เฉทาเปติ : ก. ให้ตัด, ให้ทอน, ให้ฉีก
เฉเทติ, เฉทยติ : ก. ตัด, ทอน, ฉีก
จิกิจฺฉา : (อิต.) การเยียวยา, การพยาบาล, การรักษา.
เฉท เฉทน : (วิ.) ตัด, โกน, บั่น, ทอน, เฉือน, เชือด, แขวะ, ควัก, ขาด, ทะลุ, แตก, ทำลาย, สลาย. ฉิทิ เทฺวธากรณฉิชฺชเนสุ, อ, ยุ.
ติกิจฺฉา : (อิต.) การเยียวยา, การรักษา, การพยาบาล. กิตฺ โรคาปยเน, โฉ, ยุ. เทว๎ภาวะ กิ. แปลง กิ เป็น ติ แปลง ตฺ เป็น จฺ ศัพท์หลังลง ฉ ปัจ. ตัวเดียว ไม่ต้อง ลง ยุ ปัจ.
ติกิจฺฉาเปติ : ก. ให้เยียวยา, ให้รักษา
ทารกติกิจฺฉา : อิต. กุมารเวชศาสตร์, การรักษาโรคเด็ก, วิชารักษาโรคเด็ก
นขเฉทน : (นปุ.) การตัดเล็บ, วัตถุสำหรับตัด ซึ่งเล็บ, มีดตัดเล็บ, แหนบตัดเล็บ.
นิจฺฉาเทติ : ก. เขย่า, สั่น, แกว่งไปมา
นิจฺฉาเรติ : ก. ปล่อยออก, สลัดออก, เปล่งออก, พูด
นิลฺลจฺเฉติ : ก. ตอน, ทำให้หมดเชื้อ
นิวิจิกิจฺฉา : อิต. ความแน่ใจ, หมดข้อสงสัย
มมฺมจฺเฉทก : ป. ผู้ตัดจุดสำคัญของร่างกาย
วิจิกิจฺฉา : อิต. ความสงสัย
วิตจฺเฉติ : ก. ถาก, ปอก
สเตกิจฺฉา : ค. พอจะเยียวยาได้
สีสจฺเฉทน : นป. การตัดหัว
หตฺถปฺปาทจฺเฉทาทิ : (วิ.) มีอันตัดซึ่งมือและเท้าเป็นต้น.
อจฺเฉทน : นป. การลัก, การแย่งชิง
อเตกิจฺฉา : (อิต.) แก้ไขไม่ได้, เยียวยาไม่ได้.
อนิจฺฉา : อิต. ความไม่ปรารถนา
อวจฺเฉทก : ค. ซึ่งตัดออกเป็นชิ้นๆ
อวิจิกิจฺฉา : อิต. ความไม่ลังเล, ความไม่แน่ใจ
อุจฺฉาเทติ : ก. ถู, สี
อุปจฺเฉทก : ค. ผู้เข้าไปตัด, ผู้เข้าไปทำลาย, ซึ่งหยุดชะงัก
อุปจฺเฉทน : (นปุ.) การเข้าไปตัด, การตัด, การตัดขาด. อุปปุพฺโพ, เฉทฺ เทฺวธากรเณ, อ, ยุ.
ฉาต : (วิ.) อยาก, อยากข้าว, หิว, อ่อนเพลีย, อิดโรย. ขาทฺ ภกฺขเณ, โต, ขสฺส โฉ, ทฺโลโป. ฉา ขุทายํ วา, โต.
ทสา : (อิต.) ชายผ้า, ชายครุย, ความเป็นอยู่, ความกำหนด, ระยะกาลของชีวิต. ทา เฉทเน, โส, รสฺโส, อิตฺถิยํ อา. ฉา เฉทเนวา, ฉสฺส โท. ส. ทศา.
กาเมสุมิจฺฉาจาร : (วิ.) (ประโยค) อันเป็น เครื่องประพฤติผิดในกามท. วิ. กาเมสุมิจฺ ฉาจรนฺติ เอเตนาติ กาเมสุมิจฺฉาจาโร.
กุมิน : (นปุ.) ไซ, ลอบ (เครื่องดักปลามีอย่าง ต่างๆ ถ้าเนื้อความมีความมีความหมาย กว้างๆแปลว่า ลอบไซ). วิ. วชฺฌปฺปตฺตาย กุจฺฉิตา มีนา ยสฺมึ ตํ กุมินํ. กมุ ปทวิกฺ เขเป, อิโน, อสฺส อุตฺตํ. กมนฺติ เอตฺถ มีนาทโย ปวิสนฺตีติ วา กุมินํ. อถวา, กุจฺฉิเตนากาเรน มจฺเฉ มินนฺติ เอเตนาติ วา กุมินํ. กุปุพฺโพ, มิ หึสายํ, ยุ.
ขณฺฑน : (นปุ.) การตัด, การแบ่ง, การปัน. ขทิ เฉเท, ยุ.
จาตก : (ปุ.) นกกระเต็น วิ. โย โอกาสํ อพฺภุคฺ- คนฺตฺวา โอตริตฺวา อุทกพฺภนฺตเร มจฺเฉ คณฺหาติ โส นีลสกุโณ จาตโก นาม. จตฺ ยาจเน, ณฺวุ.
ฉตฺต ฉตฺร : (นปุ.) กาย, ร่างกาย, ร่ม (เครื่องสำหรับกางป้องกันแดดเป็นต้น). วิ. อาตปาทึ ฉาเทตีติ ฉตฺตํ ฉตฺรํ วา. ฉทฺ สํวรเณ อปวารเณ จ, โต, ตฺรโณ. ฉัต ฉัตร ชื่อของเครื่องกกุธภัณฑ์ อย่าง ๑ ใน ๕ อย่าง อีกอย่างหนึ่งเป็นชื่อของเครื่องสูง ทำเป็นชั้นๆ มีเสาเป็นแกน ชั้นใหญ่อยู่ ข้างล่าง ชั้นถัดขึ้นไปเล็กลงตามลำดับ ทำ ชั้นบ้าง ๕ ชั้นบ้างทำเป็น ๗ ชั้น สำหรับท่านผู้มีเกียรติอย่างสูง สำหรับพระ ราชาทำเป็น ๙ ชั้น ผู้อื่นจะทำเป็น ๙ ชั้น ไม่ได้ ส. ฉตฺร.
ฉทฺท : (นปุ.) หลังคา, หลังคาบ้าน. วิ. ฉาเทติ เอเตนาติ ฉทฺทํ. ฉทฺ ธาตุ อ ปัจ. แปลง ท เป็น ทฺท.