นิยฺยาน : (ปุ.) ธรรมเป็นเครื่องนำออก, ธรรม เครื่องนำออก. นิปุพฺโพ, ยา คติปาปุเณสุ. ยุ.
นิยฺยานิก : (วิ.) อันนำออก, เป็นเครื่องนำออก เป็นที่นำออก (จากวัฏสงสาร).
นิยฺยานิกธมฺม : (ปุ.) ธรรมเป็นเครื่องนำออก, ธรรมอันนำสัตว์ออกจากทุกข์. ธรรม อันนำสัตว์ออกจากวัฏสงสาร (ได้แก่ อริยมรรค ๔).
นิรุตฺติ : (อิต.) วาจาเป็นเครื่องนำออก, ภาษา, คำพูด. ติปัจ.
นิวรณ : (ปุ.) การห้าม, การกั้น, การขัดขวาง, เครื่องห้าม, เครื่องกั้น, เครื่องขัดขวาง, กิเลสอันกั้นจิตไม่ให้บรรจุความดี, ธรรม อันกั้นจิตไม่ให้บรรลุความดี, นิวรณ์, นีวรณ์. นิยยานวรณฏฺเฐน นิวารณา นีวารณา วา. ชื่อว่า นิวรณ์ เพราะอรรถ ว่าเป็นเครื่องกั้นธรรมเครื่องนำออก. ไตร. เป็น นปุ. บ้าง. ฌานาทิกํ ทิวาเรนฺตีติ นิวารณาทิ.
นีต : กิต. นำไปแล้ว
นียติ : ก. แนะนำ, นำไป
นีหฏ : กิต. นำไปแล้ว
นีหรติ : ก. นำออกไป
เนติ : ๑. ก. นำไป, ย่อมแนะนำ ;
๒. อิต. การแนะนำ, ระเบียบ, กฎ
เนยฺย : ค. ควรนำไป, ควรแนะนำ
ปจฺจาหรติ : ก. นำมาคืน
ปฏิททาติ : ก. ให้คืน, นำมาคืน, ให้ตอบ
ปฏินิเวเทติ : ก. ประกาศ, นำข่าวมา
ปฏิเนติ : ก. นำกลับมา, พากลับมา
ปฏิสหรติ : ก. ถอยกลับ, เคลื่อนออก, ถอดออก, นำออกไป, พับ, เก็บ, รวบรวม
ปฏิหรติ : ก. นำกลับ, กลับคืน; บอก, แจ้งให้ทราบ
ปธาริต : กิต. (อันเขา) ทรงนำไว้แล้ว; (อันเขา) นุ่งห่มแล้ว
ปนฺถสกุณ : ป. ชื่อพิธีบูชายัญอย่างหนึ่งที่เขาทำการเซ่นสรวงแก่เทวดาเจ้าทาง (สันนิษฐานว่าของเซ่นได้แก่มนุษย์ที่เขาฆ่าแล้วนำมาย่างอย่างนก)
ปนยน : (วิ.) นำเข้าไป. ป+นี+ยุ.
ปยุญฺชติ : ก. ประกอบ, เทียม, ใช้, ประยุกต์, นำไปใช้
ปยุตฺต : กิต. (อันเขา) ประกอบแล้ว, เทียมแล้ว, นำไปใช้แล้ว, ประยุกต์แล้ว, ตั้งใจแล้ว, ขวนขวายแล้ว, แต่งขึ้นแล้ว, ลงมือทำแล้ว, วางแผนแล้ว
ปโยคตา : อิต. ความประกอบ, ความนำไปใช้
ปโยชิต : กิต. (อันเขา) ประกอบแล้ว, นำไปปฏิบัติแล้ว, กระตุ้นแล้ว, เร่งเร้าแล้ว, แนะนำแล้ว, เชื่อมต่อแล้ว
ปโยเชติ : ก. ประกอบ, ใช้, นำไปปฏิบัติ, ลงมือทำ, ประยุกต์, บรรจุในหน้าที่, จ้าง, ตระเตรียม; ท้าทาย
ปรกฺกโรติ : ก. ทำไว้ข้างโน้น, นำออก, กำจัด, สละ, ละเลิก
ปรมฺปราภต : (วิ.) อันอาจารย์นำสืบๆกันมาแล้ว.
ปรโลกหิตาวหนกมฺม : (นปุ.) กรรมอันเป็น เครื่องนำมาซึ่งประโยชน์เกื้อกูลในโลกอื่น.
ปรา : (อัพ. อุปสรรค) เสื่อม, ฉิบหาย, กลับความคือนำหน้าธาตุแล้ว ทำให้ธาตุนั้นมีความกลับกันจากเดิม อุ. ชิต ชนะแล้ว ลง ปรา เป็น ปราชิต แพ้แล้ว เป็นต้น.
ปริณายิกา : (อิต.) ปัญญาเป็นเครื่องนำไปรอบ.
ปริหรติ : ก. นำไป, บริหาร
ปวาหก : ค. ซึ่งนำไป, ซึ่งขับไป, ซึ่งพัดไป
ปวาหติ : ก. ให้นำไป, ให้ไหลไป, ให้เคลื่อนไป, ให้พัดไป
ปวาหิต : ค. ซึ่งถูกนำไป, ซึ่งถูกพัดไป, ซึ่งถูกลากไป
ปวาหิตตฺต : นป. ความเป็นแห่งสิ่งซึ่งถูกนำไป, การถูกนำไป, การฝัดออก
ปวาเหติ : ก. ให้นำไป, ให้ไหลไป, ให้เคลื่อนไป
ปวาฬฺห : ค. ซึ่งนำไป, ซึ่งไล่ไป, ซึ่งลากไป, ซึ่งนำออก
ปวิเนติ : ก. นำ, แนะนำ; ขับไป
ปุเรจาริก : (วิ.) ผู้ประกอบด้วยอันเที่ยวไปก่อน, ผู้ประ กอบด้วยอันเที่ยวไปในเบื้องหน้า, ผู้เป็นหัวหน้า, ผู้นำ. ณิกปัจ. ตรัต๎ยาทิตัท. ผู้เที่ยวไปข้างหน้า, เป็นเครื่องนำหน้า, เป็นอารมณ์. ณิก ปัจ. สกัด.
พฺรหฺมยานิย : ค. ซึ่งนำไปสู่ความเป็นพรหม
พหติ : ก. ดึงไป, ลากไป; นำออกไป
พาหน :
(นปุ.) วัตถุเป็นเครื่องนำไป, ยาน. ดู วาหน ด้วย. พาเหติ : ก. นำไป, ให้เลื่อนไป
ภารวาห : (ปุ.) คนนำของหนักไป, คนผู้แบก, คนผู้หาบ. วิ. ภารํ วหตีติ ภารวาโห. ภารปุพฺโพ, วหฺ ปาปุณเน, โณ.
ภาริก : (ปุ.) คนนำของหนักไป. ณิกปัจ.
มร : (ปุ.) การตาย, ความตาย. มรฺ ธาตุ อ, ยุ ปัจ. มรณะที่ใช้ในภาษาไทยใช้เป็นกิริยาว่า ตาย ศัพท์มคธที่เป็นนามเมื่อนำมาใช้ในภาษาไทยแล้วใช้เป็นกิริยามีมากมาย.
มรณ : (นปุ.) การตาย, ความตาย. มรฺ ธาตุ อ, ยุ ปัจ. มรณะที่ใช้ในภาษาไทยใช้เป็นกิริยาว่า ตาย ศัพท์มคธที่เป็นนามเมื่อนำมาใช้ในภาษาไทยแล้วใช้เป็นกิริยามีมากมาย.
มิจฺฉาปณิหิต : ค. นำผิด, ตั้งตนไว้ผิด
ยญฺญอุปนีต : ค. ผู้ที่ถูกนำไปเพื่อบูชายัญ
ยถาภต : ก.วิ. ตามที่ถูกนำไปแล้ว