ประนม : (V) ; bring both hands together in obeisance ; Related:raise both hands up palm against palm ; Syn:ไหว้, พนม, วันทา, กราบ ; Def:ยกกระพุ่มมือ, ยกมือขึ้นกระพุ่ม ; Samp:ผมไม่ลืมที่จะยกมือประนมกราบไหว้พระองค์นี้ทุกครั้งที่ผ่าน

พนม : (V) ; put (the palms of the hands) together in salute ; Related:press the hands together at the chest or forehead in sign of respect ; Syn:ประนม ; Def:ทำให้มีรูปเหมือนเป็นพุ่มยอดแหลมเหมือนดอกบัวตูม ; Samp:บ่าวสาวนั่งตรงตั่งที่จัดไว้ วางแขนลงบนหมอน ยื่นมือออกไปพนมตรงขันรองน้ำ

ประนมมือ : (V) ; pay obeisance ; Related:put one's palm together to salutation, put one's palms together in worship, raise both hands up palm against palm ; Syn:ประนมหัตถ์, ประนมกร, น้อมไหว้, ประณต, กระพุ่มมือ, พนมมือ ; Samp:เด็กน้อยประนมมือไหว้ผู้ใหญ่

ไหว้ : (V) ; pay respect ; Syn:ประนมมือ, วันทา ; Def:ทำความเคารพโดยยกมือขึ้นประนม ; Samp:แม่หนูรีบประนมมือไหว้ญาติผู้ใหญ่โดยพ่อไม่ต้องเตือน

พนมมือ : (V) ; press the hands together at the chest or forehead in sign of respect ; Related:put (the palms of the hands together) in salute ; Syn:ประนมมือ, กระพุ่มมือ ; Def:ทำมือให้มีรูปเหมือนดอกบัวตูม ; Samp:เขานั่งคุกเข่าลงพร้อมกับพนมมือไหว้เพื่อรับศีลรับพรจากหลวงพี่

กราบไหว้ : (V) ; worship ; Related:pay respect, pay homage, pay obeisance to, honour, pray to ; Syn:ไหว้, บูชา, สักการะ, เคารพบูชา ; Def:การแสดงความเคารพด้วยการยกมือขึ้นประนมแลน้อมศรีษะลงจดพื้น ; Samp:บางคนกราบไหว้สิ่งศักดิ์สิทธ์ทั่วประเทศไทยเพื่อขอให้ช่วยปกปักรักษาให้มีอายุยืนยาว

เทพนม : (N) ; the figure of deva ; Related:clasping hand in, token to worship ; Def:ชื่อรูปหรือลายมีเทวดาประนมมือ ; Unit:ลาย, ท่า

อัญชลี : (N) ; saluting by raising one's hand press together on the face or chest ; Syn:การไหว้ ; Def:การประนมมือ

เฉียง : (ADV) ; askew ; Related:obliquely, slantingly ; Syn:เบน, เฉ ; Ant:ตรง ; Samp:พ่อเฒ่านั่งคุกเข่า เอาผ้าขาวม้าพาดเฉียงไหล่ ประนมมือ เอ่ยเอื้อนบทสวดด้วยเสียงอันสดใส

เบน : (ADV) ; askew ; Related:obliquely, slantingly ; Syn:เฉ ; Ant:ตรง ; Samp:พ่อเฒ่านั่งคุกเข่า เอาผ้าขาวม้าพาดเฉียงไหล่ ประนมมือ เอ่ยเอื้อนบทสวดด้วยเสียงอันสดใส

ประนม : ก. ยกกระพุ่มมือ, ยกมือขึ้นกระพุ่ม.

ประนมมือ : ก. กระพุ่มมือ, พนมมือ ก็ว่า.

กรกช : [กอระกด] (กลอน) น. ''ดอกบัวคือมือ'' คือ กระพุ่มมือ เช่น ธก็ยอกรกชประนม. (ลอ). ก. ไหว้ เช่น เอกภูธรกรกช ทศนัขสมุชลิต. (ยวนพ่าย). (ดู กช).

กรรพุม, กรรพุ่ม : [กัน-] (โบ; แผลงมาจาก กระพุ่ม) น. มือที่ประนม เช่น ถวายกรกรรพุม. (ม. คําหลวง ทศพร); พุ่ม เช่น กรรพุมมาลย์ = พุ่มดอกไม้.

กราบ ๒ : [กฺราบ] ก. แสดงความเคารพด้วยวิธีนั่งประนมมือขึ้นเสมอหน้าผาก แล้วน้อมศีรษะลงจดพื้น, ถ้าหมอบแล้วน้อมศีรษะลงจดมือที่ ประนมอยู่กับพื้น เรียกว่า หมอบกราบ, ประนมมือเสมอหน้าผาก แล้วน้อมศีรษะลงจดมือที่วางอยู่ ณ ที่ใดที่หนึ่ง ก็อนุโลมถือว่าเป็น กราบ เช่น กราบลงบนตัก, เรียกกราบไหว้ด้วยตั้งอวัยวะทั้ง ๕ ลงกับพื้น คือ กราบเอาเข่าทั้ง ๒ จดพื้น ฝ่ามือทั้ง ๒ วางราบ ติดพื้น และหน้าผากจดพื้นว่า กราบโดยเบญจางคประดิษฐ์ เป็นอาการแสดงความเคารพอย่างสูงสุด, โดยปริยายใช้เป็น คําแสดงอาการเคารพเหมือนอย่างกราบ เช่น กราบทูล กราบเรียน. กราบพระ (โบ) น. ผ้ากราบ.

ประนม : ยกกระพุ่มมือ

ประณม : ยกกระพุ่มมือแสดงความเคารพ, ยกมือไหว้ (พจนฯ = ประนม)

กรวดน้ำ : ตั้งใจอุทิศบุญกุศลให้แก่ผู้ล่วงลับ พร้อมไปกับหลั่งรินน้ำเป็นเครื่องหมาย และเป็นเครื่องรวมกระแสจิตที่ตั้งใจอุทิศนั้นให้แน่วแน่; เริ่มรินน้ำเมื่อพระองค์หัวหน้าเริ่มสวดยถา รินน้ำหมดพร้อมกับพระหัวหน้าสวดยถาจบ และพระทั้งหมดเริ่มสวดพร้อมกัน จากนั้นวางที่กรวดน้ำลงแล้วประนมมือรับพรต่อไป; คำกรวดน้ำอย่างสั้นว่า อิทัง โน ญาตีนัง โหตุ ขอส่วนบุญนี้จงสำเร็จแก่....(ออกชื่อผู้ล่วงลับ) และญาติทั้งหลายของข้าพเจ้าเถิด จะต่ออีกก็ได้ว่า สุขิตา โหนตุ ญาตโย ขอญาติทั้งหลายจงเป็นสุขเถิด - to pour the water of dedication (to transfer merit to other beings)

มานัต : ชื่อวุฏฐานวิธี คือระเบียบปฏิบัติในการออกจากครุกาบัติ แปลว่า นับหมายถึงการนับราตรี ๖ ราตรี คือ ภิกษุผู้ต้องอาบัติสังฆาทิเสสแล้ว เมื่อจะปลดเปลื้องตนจากอาบัติ ตามธรรมเนียมแห่งอาบัติสังฆาทิเสส จะต้องไปหาสงฆ์จตุรวรรค ทำผ้าห่มเฉวียงบ่าข้างหนึ่ง กราบภิกษุแก่กว่า นั่งกระหย่งประนมมือกล่าวคำขอมานัต ตามอาบัติที่ต้อง ภิกษุรูปหนึ่งสวดประกาศให้มานัตแล้ว ภิกษุรูปนั้นประพฤติมานัต ๖ ราตรี เป็นวุฏฐานวิธีเบื้องต้น แห่งการออกจากครุกาบัติ แล้วสงฆ์จึงสวดระงับอาบัตินั้น (แต่ถ้าปกปิดอาบัติไว้ ต้องอยู่ปริวาส ก่อนจึงประพฤติมานัตได้)

อญฺชลีกรณีโย : พระสงฆ์เป็นผู้ควรได้รับอัญชีกรรม คือการกราบไหว้ประนมมือไหว้ เพราะมีความดีที่ควรแก่การไหว้ ทำให้ผู้ไหว้ผู้กราบ ไม่ต้องกระดากใจ (ข้อ ๘ ในสังฆคุณ ๙)

อัญชลีกรรม : การประนมมือแสดงความเคารพ

ปณาเมติ : ป. น้อม, ก้ม, โค้ง, ประนม, ไหว้

กตญฺชลี : ค. ผู้ประนมมือไหว้แล้ว

กรปุฏ : (ปุ.) ประนมมือ, กระพุ่มมือ. วิ. กรมโย ปุโฏ กรปุโฏ.

ปณามิต : กิต. (อันเขา) นอบน้อมแล้ว, ไหว้แล้ว, ประนมมือแล้ว, ขับไล่แล้ว

พทฺธญฺชลิก : ค. ผู้ประนมมือขึ้นแสดงความเคารพ

อญฺชลิกมฺม : นป. อัญชลีกรรม, การประนมมือ, การไหว้

อญฺชลิ, อญฺชลี : อิต. การไหว้, การประนมมือ

อญฺชลิอญฺชลีอญฺชุลี : (ปุ.) การประนมมือ, การไหว้ (ส่วนใหญ่ใช้ในความหมายว่าประนมมือ), ประนมมือ, กระพุ่มมือ, กระพุ่มมืออันรุ่งโรจน์โดยยิ่ง, อัญชลี, อัญชุลี, ชุลึ (ตัด อัญ ออก).วิ. อญฺเชติภตฺติ มเนน ปกาเสตีติ อญฺชลิ อญฺชลี วา, อญฺชฺ ปกาสเน, อลิ, อลี.สนามหลวงแผนกบาลี ปี ๒๕๑๗ เฉลยเป็นอิต.ส.อญฺชลิ.

อญฺชลิ อญฺชลี อญฺชุลี : (ปุ.) การประนมมือ, การไหว้ (ส่วนใหญ่ใช้ในความหมายว่า ประนมมือ), ประนมมือ, กระพุ่มมือ, กระพุ่มมืออันรุ่งโรจน์โดยยิ่ง, อัญชลี, อัญชุลี, ชุลึ (ตัด อัญ ออก). วิ. อญฺเชติ ภตฺติ มเนน ปกาเสตีติ อญฺชลิ อญฺชลี วา, อญฺชฺ ปกาสเน, อลิ, อลี. สนามหลวง แผนกบาลี ปี ๒๕๑๗ เฉลยเป็น อิต. ส. อญฺชลิ.

การไหว้, ประนมมือ : อญฺชลิ, อญฺชลี [อิต.]; อญฺชลิกมฺม [นป.]