สามี : (ปุ.) สามี องค์แห่งความเป็นพระราชา ๑ ใน ๗ องค์, พระราชา.
สามิ สามี : (วิ.) เป็นเจ้า, เป็นใหญ่. วิ. สํ ธนํ อสฺส อตฺถีติ สามิ สามี วา. อิปัจ. ศัพท์ต้น รัสสะ.
ทาร : (ปุ.) ภริยา, ภรรยา, เมีย. วิ. ทารยนฺเต อเนนาติ ทาโร (ทำลาย หรือแบ่งความทุกข์ของสามี). ทรฺ วิทารเณ, โณ. อภิฯ. รูปฯ ๕๖๓ วิ. ทรียติ อเนนาติทาโร ส.ทาร.
สามิ : (อัพ. นิบาต) กึ่ง, ครึ่ง, น่าเกลียด, อันพึงเกลียด. ส. สามิ.
สามีจิกมฺม : (นปุ.) การทำชอบ, ฯลฯ, กิจชอบ, ฯลฯ, กรรมชอบ, ฯลฯ, สามีจิกรรม (การชอบ การเคารพ).
สามีจิ : (วิ.) ชอบ, ชอบยิ่ง, ชอบธรรม, ควร, สมควร, ถูกต้อง.
ชายมฺปติก : ป. ชายาและบดี, ภรรยาและสามี, เมียและผัว, เมียผัว
ทารี : (ปุ.) สามี, ภัสดา, ภรรดา, ภารดา, ผัว (ผู้ทำลายหรือแบ่งเบาความทุกข์ของภรรยา).
กนิฏฺฐ ภคินิสามี : (ปุ.) สามีของน้องสาว, น้องเขย.
กลตฺต : นป. เมีย, ภรรยา; สะโพก
ชายา : (อิต.) ภริยา, ภรรยา, เมีย, ชายา (ถรร- ยาของเจ้านาย). วิ. ชายติ ปุตฺโต อิมายาติ ชายา. ชนฺ ชนเน, โย, ชนสฺส ชา. ชยตีติ วา ชายา. ชิ ชเย, โย, ชิสฺส ชา.
ทมยันฺตี : (อิต.) ภริยา, ภรรยา, เมีย. ชายา ศัพท์ อนฺต สกัด ยฺ อาคม อี อิต. แปลงชายาเป็น ทํ แปลงนิคคหิต เป็น ม.
ทุติยิกา : อิต. เมีย, ภรรยา
ปาทปริจาริกา : อิต. หญิงผู้บำเรอแทบเท้า, เมีย, ภรรยา
ภริยา : (อิต.) หญิงอันบุรุษพึงเลี้ยง, ภรรยา, ภารยา, ภริยา, เมีย. ภริตพฺพโต ภริยา. ภรฺ โปสเน, โย อิอาคโม.
ภรุ : (ปุ.) ชายผู้เลี้ยง, ผัว, สามี, ภัสดา. ณุ ปัจ.
สหจรี : (อิต.) หญิงผู้เที่ยวกัน, ฯลฯ, ภรรยา, ภริยา, เมีย.
สา : (อิต.) ภริยา, ภรรยา, เมีย.
อิตฺถี : (อิต.) นาง (คำใช้แทนหญิง), ภรรยา, ภริยา. อุ. ภตฺตา ปญฺญาณมิตฺถิยา. ภัสดา เป็นเครื่องปรากฏแห่งภรรยา.
อิน : (ปุ.) พระอาทิตย์, นาย, สามี, ผัว, เจ้า. วิ. เอสิ อิสฺสรตฺต มคมาสีติ อิโน. อิ คมเน, อิโน, โน วา ส. อิน.
อุพฺพรี : อิต. ที่มีพืชอุดมสมบูรณ์, ที่เพาะปลูก; ภรรยา, เมีย
กมฺมสฺสามี : ป. เจ้าของกรรม
กมฺมสามี : ป. เจ้าของกรรม
ธมฺมสฺสามี : ป. เจ้าของธรรม, พระพุทธเจ้า
ธมฺมสามี : (ปุ.) แปลเหมือน ธมฺมมสาติ.
ยญฺญสามี : ป. ผู้บูชายัญ, เจ้าของยัญ
สาม : (วิ.) ดำ, ดำคล้ำ, เขียว, เขียวคราม, เหลือง.
กลตฺต กฬตฺต กลตฺร : (นปุ.) ภรรยา. กลฺ สงฺ ขฺยาเณ, ตปจฺจโย, ตฺรณฺปจฺจโย วา. สอง ศัพท์แรก แปลง ต เป็น ตฺต อภิฯ ฎีกาฯ และรูปฯ ลง อตฺต ปัจ. ศัพท์หลังลง ตฺรณฺ ปัจ. ลบ ณฺ. ส. กลตฺร.
ปุพฺพุฏฺฐายี : (อิต.) หญิงผู้ตื่นก่อน, ภรรยา.
ภตฺต : (ปุ.) ผัว, สามี. ภรฺ ภรเณ, โต.
ธมฺมสามิ ธมฺมสฺสามิ : (ปุ.) พระธรรมสามี เป็นพระนามของพระพทธเจ้าทั้งปวง วิ. ธมฺมสฺส สามิ ธมฺมสามิ. ธมฺมสฺส วา ปวตฺตกตฺตา ธมฺมสามิ ธมฺมสฺสสามิ วา.
กนฺตา : (อิต.) หญิง, ผู้หญิง (นามนาม มิใช่ วิเสสนะ), นาง, ภรรยา?, กานดา (หญิงที่ รัก). กมุ กนฺติยํ, โต. แปลง ต เป็น นฺต ลบ มุ อาอิต.
กสิมา : ป. ชายผู้เป็นสามี, ผู้ปลูกฝัง, ผู้ให้กำเนิด
กึกร กึการ : (ปุ.) คนใช้ (คนรับใช้), ทาส, บ่าว. วิ. กิญฺจิ กโรตีติ กึกโร กึกาโร วา. กึปุพฺโพ, กรฺ กรเณ, อ, โณ. อห มชฺช กึ กริสฺสามีติ ภตฺตุ กตฺตพฺพกิจฺจยาจนตฺตา วา กึกาโร. ส. กึกร กิงฺกร.
กุทาร : ป. ภรรยาชั่ว, เมียเลว
โคปี : อิต. หญิงเลี้ยงโคหรือภรรยาของนายโคบาล
ชามาตุ : (ปุ.) ลูกเขย (ชายผู้เป็นสามีของลูก สาว) วิ. ปปุตฺเต ชเนตีติ ชามาตา (ผู้ยัง หลาน ท.ให้เกิด). ชนฺ ชนเน, ริตุ. แปลง อ ที ช เป็น อา อ อาคม (เพื่อให้ นฺ เป็น น) แปลง น เป็น มา ลบ ริ.
เชฏฐภาตุชายา : (อิต.) ภรรยาของพี่ชายคนหัว ปี, ภรรยาของพี่ชายคนโต, พี่สะใภ้ใหญ่, พี่สะใภ้.
เชฏฺฐสสฺสุ : อิต. พี่สาวของภรรยา, พี่เมีย
เชฏิฐภคินิสามิก : (ปุ.) สามีของพี่สาวคนหัวปี, พี่เขยใหญ่, พี่เขย.
ทารภรณ : นป. การเลี้ยงดูภรรยา
ทุติยา : (อิต.) ภรรยา, ภริยา, เมีย, ความเป็น เพื่อน.
ธนธญฺฐปุตฺตทาราทิ : (วิ.) มีทรัพย์และข้าว เปลือกและบุตรและภรรยาเป็นต้น.
ปติกา : อิต. หญิงผู้มีเจ้าของ, หญิงผู้มีสามี
ปติกุล : นป. ตระกูลแห่งผัว, วงศ์ตระกูลฝ่ายสามี
ปติพฺพตา : อิต. หญิงผู้ยำเกรงผัว, ภรรยาผู้จงรักภักดี, เมียผู้ซื่อสัตย์
ปรทาร : ป. ภรรยาของบุคคลอื่น, เมียของผู้อื่น
ปรทารกมฺม : (นปุ.) กรรมคือการประพฤติ ล่วงซึ่งภรรยาของบุคคลอื่น, การประพฤติ ล่วงภรรยาของคนอื่น, การคบหาภรรยา ของผู้อื่น. คบหา หมายถึง การคบในทาง ชู้สาว.
ปรทารเสวนา : (อิต.) การเสพภรรยาของคนอื่น.