ปทีเปติ : ก. ส่อง, ส่งแสง, จุด (ประทีป), แสดง, อธิบาย, ชี้ชัด
ปทียติ : ก. (อันเขา) ให้คืน, ยกให้, มอบให้
ปมทฺที : ค. ผู้ย่ำยี, ผู้เหยียบย่ำ, ผู้ปราบปราม, ผู้สามารถเอาชนะ, ผู้มีอำนาจ
ปมาที : ค. ซึ่งทำให้มัวเมา, ซึ่งทำให้ลุ่มหลง
ปริทีปก : ค. ผู้แสดง, ผู้ชี้แจงให้, ผู้ให้ความสว่าง
ปริทีปน : นป., - นา อิต. การแสดง, การชี้แจง, การอธิบาย, การให้ความสว่าง
ปริทีเปติ : ก. แสดง, ชี้แจง, ให้ความสว่าง
มทฺที : (อิต.) พระนามมัทรี.
มาทิกฺข มาทิส มาที มาริกฺข มาริส : (วิ.) ผู้เช่นกับด้วยเรา, ผู้เช่นเรา. วิ. มมิว นํ ปสฺสตีติ มาทิกฺโข. อหํ วิย โส ทิสฺสตีติ วา มาทิกฺโข. อมฺห บทหน้า ทิสฺ ธาตุ กฺวิ ปัจ. แปลง อมฺห เป็น ม ทีฆะ รูปฯ ๕๗๒.
สตปที : ป. ตะขาบ
สนฺทีปน : นป. การจุดไฟ, การแสดงให้เข้าใจ
สนฺทีเปติ : ก. จุดไฟ, แสดงให้เห็น, เข้าใจ
สีปที : (ปุ.) คนเท้าปุก, คนเท้าทู่. อี ปัจ. ตทัสสัตถิตัท.
สีหฬทีป สีหฬทีปก : (ปุ.) ทวีสีหฬ, สีหฬทวีป.
สุทฺที : (อิต.) หญิงแม่ครัว, แม่ครัว.
หลิทฺทา, หลิทฺที : อิต. ขมิ้น
หลิทฺทา หฬิทฺทา หลิทฺที หฬิทฺที : (อิต.) ขมิ้น.
อตนฺทิต, อตนฺที : ค. ไม่เกียจคร้าน
อทฺทิ อทฺที : (ปุ.) ภูเขา.อทฺท คติยาจนหึสาสุ, อิ. อี.
อนุทีเปติ : ก. แสดง, อธิบาย
อพฺภุทีเรติ : ก. เปล่งเสียงออก, กล่าว
อภินนฺที : ค. ผู้เพลิดเพลิน, ผู้ร่าเริง
อลิกวาที : (ปุ.) คนผู้มีปกติกล่าวคำเหลาะแหละ, ฯลฯ.
อวทียติ : ก. ถูกตัด, ถูกทำลาย
อาทิเทวอาทีปุริส : (ปุ.) พระวิษณุ.ส. อาทิเทว
อาทีปนีย : ค. อันเขาพึงแสดง, อันเขาพึงชี้ชัด; อันเขาพึงดักใจ
อานนฺที : ๑. อิต. ความยินดี, ความเพลิดเพลิน ;
๒. ค. ยินดี, ร่าเริง, ปลื้มใจ
อิงฺคุที : (อิต.) ไม้สำโรง. อิงฺคฺ คติยํ, อิโท, อิสฺสุ (แปลง อิ เป็น อุ). ไม้จำปา ก็แปล
อีทิส อีทิกฺข อีริส อีริกฺข อีที : (วิ.) เช่นนี้ วิ. อิมมิว นํ ปสฺสตีติ อีทิโส (เห็นซึ่ง บุคคลนั้นราวกะว่าบุคคลนี้). อิม ศัพท์ ทิสฺ ธาตุ กฺวิ ปัจ. ลบ ม แล้วทีฆะหรือแปลง อิม เป็น อิ แล้วทีฆะ ศัพท์ที่ ๒ และ ๔ แปลง ส เป็น กฺข ศัพท์ที่ ๓ และ ๔ แปลง ท เป็น ร ศัพท์ที่ ๕ แปลง ส เป็น อี กัจฯ ๖๔๒ รูปฯ ๕๗๒.
อุทฺรียติ, อุทฺทียติ : ก. ชำรุด, เสื่อมโทรม, กระจัดกระจาย
อุทีรณ : นป. การเปล่ง, การกล่าว
อุทีเรติ, อุทีรยติ : ก. เปล่ง, กล่าว, พูด, ประกาศ; ให้เกิดขึ้น, ให้มีขึ้น
อุปที : อิต. ไม้เลื้อย, เถาวัลย์
อุปนิสาที : ค. ผู้เข้าไปนั่งใกล้
อุปฺปาที : ค. ผู้เกิด, ผู้อุบัติ
เอกปที : ป. ทางแคบ, ทางเดินเท้าเล็กๆ
เอตาทิส เอทิกฺข เอริกฺข เอทิส เอริส เอที : (วิ.) เห็น...นั้นประดุจ...นี้, เห็นซึ่งบุคคล นั้นประดุจบุคคลนี้, เห็นบุคคลนั้นราวกะ ว่าบุคคลนี้, เห็นปานนี้. วิ. เอตมิว นํ ปสฺสตีติ เอตาทิโส, ฯลฯ. เอตศัพท์ซึ่ง แปลงมาจาก อิม เป็น บทหน้า ทิสฺ ธาตุ ในความเห็น กฺวิ ปัจ. ศัพท์แรก ทีฆะ อ ที่ ต ศัพท์หลัง ๆ แปลง เอต เป็น เอ ศัพที่ ๒ และ ๓ แปลง สฺ เป็น กฺข ศัพท์ ที่ ๓ และ ๕ แปลง ท เป็น ร ศัพท์ที่ ๖ ลบ ที่สุดธาตุ แปลง อิ เป็น อี. รูปฯ ๕๗๒.
โอทีรก : ค. ดู โอจีรถ
ทิน :
(ปุ.) คนเข็ญใจ, คนยากจน. ทิ ที วา ขเย, อิโน. ดู ทิน ด้วย. กาปญฺญ : (นปุ.) ความเป็นแห่งบุคคลผู้อันคน ควรกรุณา, ความเป็นแห่งคนผู้ควรสงสาร. กปณ ศัพท์ ณฺย ปัจ. ภาวตัท. ทีฆะต้น ศัพท์ ลบ อ ที ณ ด้วยอำนาจ ปัจ. ได้รูป เป็น ณฺ ลบ ณฺ ของปัจ. เหลือ ย รวมกับ ณฺ ที่สุดศัพท์ เป็น ณฺย แปลง ณฺย เป็น ญฺญ.
กิสลย : (นปุ.) ยอดอ่อน, ข้อ. วิ. กสติ วุทฺธึ ยาตีติ กิสลยํ. กสฺ คมเน. อ ปัจ. ประจำ หมวดธาตุ อย ปัจ. ลฺ อาคมในท่ามกลาง แปลง อ ที ก เป็น อิ. อภิฯ ลง ย ปัจ.
โกมุติ : (อิต.) แสงจันทร์, รัศมีพระจันทร์. แปลง ที เป็น ตี.
ชามาตุ : (ปุ.) ลูกเขย (ชายผู้เป็นสามีของลูก สาว) วิ. ปปุตฺเต ชเนตีติ ชามาตา (ผู้ยัง หลาน ท.ให้เกิด). ชนฺ ชนเน, ริตุ. แปลง อ ที ช เป็น อา อ อาคม (เพื่อให้ นฺ เป็น น) แปลง น เป็น มา ลบ ริ.
ตินฺตืณี : (อิต.) มะขาม. วิ. อมพิรสํ ตโนตีติ ตินฺติณี. ตนุ วิตฺถาเร, อ. เทว๎ภาวะ ต เอา อ ที ต เป็น อิ ลงนิคคหิตอาคม แปลง น เป็น ณ อี อิต.
ทีฆ : (วิ.) ยาว, นาน, ช้า, ช้านาน, ยั่งยืน ยืน นาน (สิ้นความเสื่อม). คำนี้ มักเขียนผิด เป็นทีฆ พึงระวัง. ที ขเย, โฆ. ส. ทีรฺฆ.
ทีน : (วิ.) จน, ยากจน, เข็ญใจ, ยากไร้, ไร้ทรัพย์. ตกยาก. ที ขเย, อีโน. ทีนฺ ทุคฺคตภาเ, อ. ส. ทีน.
เทยฺย : (วิ.) อัน...พึงให้, อัน...ควรให้, พึงให้, ควรให้. วิ. ทาตพฺพนติ เทยฺยํ. อัน...ได้ให้ แล้ว. อัน...ย่อมให้, อัน...จักให้ง วิ. อทียิตฺถ ทียติ ทิยิสฺสตี วาติ เทยฺยํ. ทา ทาเน, ณฺย. แปลง ณฺย กับ อา ที ทา เป็น เอยฺย. รูปฯ ๕๔๐.