ผลาสว : ป. น้ำคั้นผลไม้
ผลิกภาชน : (นปุ.) แก้วน้ำ.
ผาณิต : (นปุ.) น้ำอ้อย, น้ำตาล, น้ำอ้อยงบ. ผาณฺ คติยํ, ติ, อิ อาคโม.
ผาณิตโตทก : นป. น้ำอ้อย, น้ำตาล
ผาณิตปุฏ : ป. ห่อน้ำอ้อย, ห่อน้ำตาล
เผณ, เผณก : นป. ฟองน้ำ, คลื่นน้ำ
เผณมาลี : ค. มีมาลัยแห่งฟองน้ำ, มีแถวแห่งคลื่นน้ำ
พทรยูส : ป. น้ำคั้นผลพุทรา
พหุขาร : ป. น้ำด่างชนิดหนึ่งทำจากผักเผาไฟ
พิลงฺค : (ปุ.) น้ำผักดอง, น้ำส้ม, น้ำส้มพะอูม (เครื่องกินกับข้าวของแขก), น้ำพริก. วิ. วาตํ ลงฺคติ หีนํ กโรตีติ พิลงฺโค. วาตปุพฺโพ, ลคิ คมเน, อ, วาตสฺส พิ. วิเสเสน ลงฺ-คตีติ วา พิลงฺโค.
พิลงฺคิก : ค. ซึ่งอาศัยอยู่ในน้ำส้มหรือน้ำผักดอง
พิลงฺคิถาลิกา : อิต. ภาชนะสำหรับใส่น้ำส้มหรือน้ำผักดอง
พีโชทก : นป. น้ำบนใบหญ้าหรือใบไม้; ฝนลูกเห็บ
พุพฺพุล, - ลก : นป. ฟองน้ำ, ต่อมน้ำ, โป่งน้ำ
ภจฺจ : (ปุ.) สัตว์อันบุคคลพึงเลี้ยง, บ่าว, ไพร่, บ่าวไพร่, ข้าใช้, คนรับใช้, คนใช้, อำมาตย์. วิ. ภรียตีติ ภจฺโจ. ภรฺ ธารณโปสเนสุ, ริจฺจปจฺจโย. ลบ รฺ, รฺ และ อิ. ภริตพฺโพติ วา ภจฺโจ. รูปฯ ๕๔๒. โมคฯ ลง ย ปัจ. แปลงเป็น จฺจ ลบ รฺ อีกอย่างหนึ่งว่ามาจาก ภต ศัพท์ แปลง ต เป็น จ ซ้อน จฺ ว่านน้ำ ก็แปล.
ภทฺทกุมฺภ : (ปุ.) หม้ออันเจริญ, หม้อมงคลอันเต็มด้วยน้ำ, หม้อน้ำมงคล, หม้อมงคล. วิ. ชลปุณฺรตฺตา ภทฺโท กุมฺโภ ภทฺทกุมฺโภ.
ภม : (ปุ.) ทางน้ำไหล, ท่อ, ท่อน้ำ, เครื่องกลึง. ภมุ อนวฏฺฐเน, อ.
ภวงฺคจิตตฺ : (นปุ.) จิตเป็นองค์แห่งภพ, จิตตกลงสู่กระแสภวังค์, จิตเป็นภวังค์, ภวังคจิต คือ จิตตกลงสู่กระแสภวังค์ เป็นอยู่โดยไม่รู้สึกตัว สืบต่อไว้ซึ่งภพ บังเกิดติดต่อกันดุจกระแสน้ำไหล ทำหน้าที่รักษาภพชาติให้ดำรงอยู่ อีกบรรยายหนึ่งจิตที่เกิดต่อจากปฏิสนธิ จิตทำหน้าที่รักษาภพชาติให้ดำรงอยู่เท่าที่อายุของสังขารจะอยู่ได้ในภพที่ปฏิสนธิ (เกิด) นั้น เกิดดับโดยไม่ขาดสายจนกว่าจะถึงจุติจิต (ตาย) จิตนั้นจะขาดจากภวังค์เมื่อขึ้นสู่วิถีรับอารมณ์ทางทวารทั้ง ๖ ก็ขาดจากภวังค์ เมื่อรับอารมณ์แล้ว จิตก็ตกกระแสภวังค์ต่อไป วนอยู่อย่างนี้.
ภิงฺการ ภิงฺคาร : (ปุ.) คนทีน้ำ, คนโทน้ำ, เต้า (หม้อน้ำ), น้ำเต้า, เต้าน้ำ, เต้าน้ำทอง, หม้อน้ำ, ภาชนะทอง. วิ. ภรติ อุทกมิติ ภิงฺการโร. ภรฺ ภรเณ ธารเณ จ, อาโร. แปลง ภรฺ เป็น ภึก.
ภิงฺการ, ภิงฺคาร : ป. เต้าน้ำ, เหยือกน้ำ
มจฺฉณฺฑี : (อิต.) น้ำอ้อย (เช่นกับฟองปลา). มจฺฉณฺฑ-สทิสตฺตา มจฺฉณฺฑี. น้ำตาลทราย (ให้สุกมาจากรสวิเศษของอ้อย).
มจฺฉา : (ปุ.) ปลา วิ. มสติ ชลนฺติ มจฺโฉ (สัตว์ผู้ลูบคลำ คือว่ายในน้ำ). มสฺ อามสเน, โฉ. แปลง สฺ เป็น จฺ หรือตั้ง มรฺ ปาณ-จาเค, โฉ แปลง ฉ เป็น จฺฉ ลบ รฺ.
มณฺฑุก มฺณฺฑูก : (ปุ.) กบ (สัตว์ ๔ เท้า อยู่ได้ทั้งในน้ำและบนบก) วิ. มณฺเฑ-ติ ชลํ ภูเสตีติ มณฺฑุโก มณฺฑูโก วา. มณฺฑฺ ภูสเน, อุโก. ศัพท์หลัง ทีฆะ.
มณิก : (นปุ.) อ่าง, ไห, ขวด, หม้อ, หม้อน้ำ, โอ่งน้ำ. มนฺ ญาเณ, อิ. ก สกัด.
มธฺวาสว : (ปุ.) น้ำเมาดองด้วยน้ำผึ้ง. มธุ+อาสว.
มธุกร : (ปุ.) สัตว์ผู้ทำน้ำหวาน, ผึ้ง, แมลงภู่.
มธุป : (ปุ.) สัตว์ผู้ดื่มน้ำหวาน, ผึ้ง, แมลงภู่. มธุปุพฺโพ, ปา ปาเน, อ.
มธุปายาส : (ปุ.) ข้าวปายาสเจือน้ำผึ้ง.
มธุปิณฺฑิกา : อิต. ขนมน้ำผึ้ง
มธุพฺพต : (ปุ.) สัตว์ผู้กินน้ำหวาน, ผึ้ง, แมลงภู่. มธุปุพฺโพ, วตฺ โภชเน, อ.
มธุร : (วิ.) หวาน, อร่อย, ไพเราะ, งาม, มีน้ำผึ้ง, มีน้ำหวาน, มีรสหวาน. วิ. มธุ อสฺส อตฺถีติ มธุโร. มธุ อสฺมึ วิชฺชตีติ วา มธุ-โร. มธุ+ร ปัจ.
มธุรส : (ปุ.) รสแห่งน้ำหวาน, รสแห่งน้ำผึ้ง, รสแห่งอ้อย, รสแห่งน้ำอ้อย.
มธุลาช : ป. ข้าวตอกผสมน้ำผึ้ง
มธุลีห : (ปุ.) สัตว์ผู้เลียซึ่งน้ำหวาน, ผึ้ง, แมลงภู่. วิ. มธุ ลีหนีติ มธุลีโห. มธุ-ปุพฺโพ, ลีหฺอสฺสาทเน, อ.
มโนสิลา : (อิต.) น้ำชาด (คุณสมบัติหรือสาระของชาด). ชาดก้อน. ชาดเป็นชื่อของวัตถุสีแดงเป็นผงก็มี เป็นก้อนก็มี.
มโนสิลารส : (ปุ.) รสแห่งมโนสิลา, น้ำแห่งมโนสิลา.
มรุ : (ปุ.) เทวดา วิ. ทีฆายุกาปิ สมานา มรนฺติ สีเลนาติ มรุ. มรฺ ปาณจาเค, อุ. ภูเขา, ที่กันดารน้ำ, ทะเลทราย.
มลฺลก : (ปุ.) ชาม, ถ้วย, จาน, ขันน้ำ. มลฺลฺ ธารเณ, ณฺวุ. มถฺ วิโลฬเน วา, อ, ถสฺส ลลาเทโส, สกตฺเถ โก. อภิฯ.
มสิ : (นปุ.) เขม่า, หมึก, น้ำหมึก. มสุ อามสเน, อิ.
มหณฺณว : (ปุ.) ห้วงน้ำใหญ่, ทะเลใหญ่, ทะเลหลวง, มหัณณพ, มหรรณพ.
มโหฆ : (ปุ.) ห้วงน้ำใหญ่, ทะเลใหญ่, มหาสมุทร.
มโหทธิ : (ปุ.) ประเทศทรงไว้ซึ่งน้ำมาก, ทะเลใหญ่, มหาสมุทร. วิ. มโหทกํ ทธาตีติ มโหทธิ. มหนฺตํ มุทกํ ธียติ เอตฺถาติ มโหทธิ. อิ ปัจ.
มาตงฺคมุทฺธปิณฺฑ : (ปุ.) น้ำเต้าแห่งช้าง ชื่อ อวัยวะส่วนนูนที่อยู่โคนงวงช้าง.
มาติกา : (อิต.) แม่บท, หัวข้อ, หัวข้อใหญ่, ทางน้ำ, ทางน้ำไหล, ร่องน้ำ, ลำราง, เหมือง, คลอง, สิ่งเหล่านี้เป็นเหมือนแม่เพราะเป็นของตั้งอยู่ในความสำเร็จของปวงชน.
มาตี : (อิต.) ทางน้ำ, ฯลฯ, คลอง.
มิณาติ : ก. นับ, ชั่งน้ำหนัก, วัด
มุโขทก : (นปุ.) น้ำสำหรับบ้วนปาก, น้ำบ้วนปาก, น้ำสำหรับล้างหน้า, น้ำล้างหน้า.
มุตฺต : (นปุ.) ปัสสาวะ, น้ำมูตร, น้ำเบา, น้ำเยี่ยว, เยี่ยว. มุจฺ โมจเน, โต, จสฺส โต. มุตฺตฺ ปสฺสาเว วา, อ. มิหฺ เสจเน วา. แปลง ต เป็น ตฺต ลบ หฺ แปลง อิ เป็น อุ.
เมฆ : (ปุ.) เมฆ ชื่อไอน้ำที่รวมกันเป็นก้อนลอยอยู่ในอากาศ วิ. มิหติ โลกํ วสฺส ธาราหีติ เมโฆ. มิหฺ เสจเน, โฆ. แปลง อิ เป็น เอ ลบ หฺ.
เมตฺตมฺพเสกวิธิ : (ปุ.) พิธีอันรดลงด้วยน้ำ คือ เมตตา.