กึชาติก กึนิทาน กึปภว กึสมุทย : (วิ.) มีอะไร เป็นชาติ, มีอะไรเป็นเหตุ, มีอะไรเป็น แดนเกิดก่อน, มีอะไรเป็นสมุทัย (แปล ตามลำดับศัพท์). วิ. ตัวอย่าง โก ปภโว อสฺสาติ กึปภโว.
กุญฺชา : (อิต.) ดาง. อภิฯ เป็น ปุ. รูปฯ ๓๘๕ เป็น อิต.
ขตฺตวิชฺชา : อิต., ขตฺตเวท ป. นโยบายการปกครอง, วิชาการปกครอง
ขุชฺชา : (อิต.) หญิงกระจอก, ฯลฯ.
ฆรสปฺปชาติก : (วิ.) ผู้มีชาติแห่งงูผู้อาศัยซึ่ง เรือน เป็น อิก ปัจ. ตทัสสัตถิตัท. มี ทุ. ตัป. และ ฉ. ตัป. เป็น ภายใน. ผู้ประกอบด้วย ชาติแห่งงูในเรือน เป็น ณิก ปัจ. ตรัต๎ยา- ทิตัท. มี ส. ตัป. และ ต.ตัป. เป็น ภายใน
จตุกฺกงฺคุตฺตร : (ปุ.) จตุกกนิบาต, อังคุตตรนิ- กาย.
จตุชาติคนฺธ, จตุชฺชาติยคนฺธ : ป. ของหอมมีชาติสี่, คันธชาติสี่ชนิด คือ
๑. กุงฺกุม = หญ้าฝรั่น
๒. ตคล = กฤษณา
๓. ตุรุกฺข = กำยาน
๔. ยานปุปฺผา = บุปผชาติอันมีในแดนโยนก
จิรตร : อ. นานกว่า, ยั่งยืนกว่า
จุลหสมหาหสกกฺกฏหชาตก : (นปุ.) ชาดกอัน บัณฑิตกำหนดแล้วด้วยหงส์น้อยและหงส์ ใหญ่และปู.
ชาณุปฺปมาณ ชานุปฺปมาน : (วิ.) มีเข่าเป็น. ประมาณ, ประมาณเข่า.
ชานุ, ชานุก : นป. เข่า
ตนุตร : ค. บางกว่า, น้อยกว่า
ติรจฺฉานวิชฺชา : (อิต.) วิชาขวาง, วิชาขวาง ทางไปนิพพาน, ติรัจฉานวิชา คือความรู้ที่ไร้สาระ ความรู้ที่ไม่เป็นประโยชน์ วิชาที่ไม่ทำตนให้พ้นจากทุกข์ซึ่งพระพุทธเจ้า ทรงห้ามมิให้ภิกษุ - สามเณรศึกษา เช่น วิชาทำเสน่ห์ยาแฝดเป็นต้น.
ติโร : (อัพ. นิบาต) ภายนอก, ขวาง, ปิด, โดยขวาง, ในเบื้องขวาง, ในภายนอก. รูปฯ นามกัณฑ์ว่าลงในอรรถสัตมี.
ตุณฺฑิลชาตก : นป. ชาดกว่าด้วยสุกรชื่อว่าตุณฑิล
ตุร, ตูริย :
นป. ดู ตุริย เตลวณิชฺชา : อิต. การค้าขายน้ำมัน
ทพฺพชาติก : ค. ผู้มีชาติแห่งคนฉลาด, ผู้ฉลาดสามารถ
ทุปฺปพฺพชฺชา : (อิต.) การบวชได้โดยยาก, การบวชยาก, การบวชเกิดขึ้นได้โดยยาก, การที่จะบวชได้นั้นยาก เพราะยังติดอยู่ ในกามบ้าง เพราะเหตุอื่นๆ บ้าง.
ธชวนฺตุ ธชาลุ : (วิ.) มีธง, มีธงมาก (ศัพท์ ที่ ๒).
ธมฺโมชา : อิต. รสอันเกิดแต่ธรรม
นกฺขตฺตราชา : ป. เจ้าแห่งนักษัตร, พระจันทร์
นกฺขตฺตวิชฺชา : (อิต.) ความรู้เรื่องดวงดาว, วิชาดูดาว, วิชาดูฤกษ์ยาม.
นชฺชา : (อิต.) แม่น้ำ.
นวกตร : ค. ใหม่กว่า, อ่อนกว่า
นาวิกวิชฺชา : (อิต.) วิชาเดินเรือ, นาวิกวิทยา. ส. นาวิกวิทฺยา.
นิชฺชาเลติ : ก. ให้ดับ, ดับไฟ
นิรุตฺตร : ค. ซึ่งไม่มีผู้อันยิ่งกว่า, ผู้สูงสุด, ผู้ประเสริฐสุด, ซึ่งไม่น่าตอบ
นิสชฺชา : อิต. การนั่งลง
ปชาปติ : ป. เจ้าแห่งหมู่สัตว์, พระพรหม
ปฏิชานาติ : ก. ปฏิญาณ, ยอมรับ (สารภาพ), ให้สัญญา, รับรอง, ตกลง, แสดงความเห็นชอบ
ปฐมตร : อ. ก่อนกว่า, แรกที่สุด
ปฐโวชา : อิต. โอชาแห่งแผ่นดิน, โอชาเกิดแต่ดิน, ง้วนดิน
ปพฺพชา : (อิต.) การออก, การออกไป ( จาก เรือน คือบวช ), การบวช, การออกบวช. ปปุพฺโพ, วชฺ คติยํ, อ, อิตฺถิยํ อา. การค้นหา การแสวงหา ( ความพ้นทุกข์ ) . วชฺ มคฺคเน.
ปริชานาติ : ก. รู้รอบ, รอบรู้
ปาชาเปติ : ก. ให้ขับไป
ปาริจฺฉตฺตก, ปาริชาต, ปาริชาตก : ป. ไม้ปาริชาต (ไม้สวรรค์), ต้นทองหลาง
ปุริสาชญฺญ ปุริสาชานีย ปุรสาชาเนยฺย : (ปุ.) บุรุษผู้อาจในอันรู้ซึ่งกิจอันพลัน, บุรุษผู้รู้ซึ่งเหตุผลและสิ่งใช่เหตุโดยยิ่ง, บุรุษผู้อาชาไนย, บุรุษอาชาไนย.
ปุเรชา : ค. วิ่งไปข้างหน้า
พลชา : อิต. หญิงงาม; ภาคพื้น, แผ่นดิน
พาหิรกปพฺพชฺชา : อิต. การบวชภายนอกพุทธศาสนา
เภสชฺชาคาร : (ปุ. นปุ.) ร้านขายยา, ร้านยา.
มชฺชารุ : (ปุ.) หญ้าหนวดแมว.
มณฺฑนชาติก : ค. อยากได้เครื่องประดับ
มหาชานุก : (ปุ.) คนมีเข่าใหญ่, คนเข่าโป้ง.
มานชาติก : (วิ.) ผู้มีชาติแห่งความเย่อหยิ่ง, ฯลฯ.