across : (ADV) ; ตลอด ; Related:ทั่ว

over : (PREP) ; ตลอด ; Related:ทั่ว, ถ้วน, หมด ; Syn:through

per- : (PRF) ; ผ่าน ; Related:ตลอด, ทั่ว

ทวาราวดี : (N) ; Dhavaravati Kingdom ; Syn:อาณาจักรทวาราวดี ; Def:ชื่อนครอโยธยา เป็นอาณาจักรโบราณ เริ่มตั้งแต่ราวพุทธศตวรรษที่ 11 หรือ 12-16 ; Samp:เมื่อราวพันปีที่ร่วงมานี้ เขมรขยายอาณาเขตเข้ามาในอาณาจักรทวาราวดี

ทว่า : (CONJ) ; but ; Syn:แต่ทว่า, แต่ว่า, แต่, แต่ถ้าว่า ; Def:คำที่ใช้แสดงว่าเหตุการณ์ขัดแย้งกัน ; Samp:ถึงแม้จะยอมทำงานทุกอย่างโดยไม่ย่อท้อ ทว่าครอบครัวของสุดใจก็ยังคงจนอยู่

ที่ว่า : (PRON) ; that

แต่ทว่า : (CONJ) ; but ; Related:however ; Syn:แต่, ทว่า, แต่ถ้าว่า, ถ้าว่า ; Samp:น้องอยากไปเที่ยวแต่ทว่ายังทำการบ้านไม่เสร็จ

ทวารบาล : (N) ; porter ; Related:watch-man, door-keeper ; Syn:ผู้เฝ้าประตู, นายประตู, ทวารนายก, ทวารบดี, ทวารปาละ, ทวารักษี ; Def:ผู้เฝ้าอยู่ที่ประตู ; Samp:ที่บานประตูมีภาพทวารบาล ซึ่งวาดโดยช่างฝีมือพื้นบ้าน ; Unit:คน, นาย

เสียแต่ว่า : (CONJ) ; but ; Related:however ; Syn:แต่, แต่ว่า, ทว่า, แม้ว่า ; Def:ใช้แสดงว่าเหตุการณ์ขัดแย้งกัน ; Samp:ที่จริงเสื้อตัวนี้สวยมาก เสียแต่ว่าเงินไม่พอ

ขยายอาณาเขต : (V) ; expand (territory) ; Syn:ขยายพื้นที่, แผ่อาณาเขต ; Def:่แผ่พื้นที่ หรืออาณาเขตให้กว้างขึ้น ; Samp:เขมรขยายอาณาเขตเข้ามาในอาณาจักรทวาราวดีจนในที่สุดอาณาจักรทวาราวดีก็สูญสิ้นชื่อไป

ปณีต : (ADJ) ; fine ; Related:delicate, elaborate, neat, scrupulous, refined ; Syn:ประณีต, บรรจง, เรียบร้อยงดงาม, ละเอียดลออ ; Ant:หยาบ ; Samp:กนกลายปณีตเกี่ยวกระหวัดก้านแย่งทวารา

ทั่ว : (ADV) ; thoroughly ; Related:in all place, everywhere, throughout, overall, completely ; Syn:ตลอด ; Samp:สุโขสำรวจที่ดินแถวนี้ทั่วแล้ว

ทั่ว : (PREP) ; over ; Syn:ทุก, ตลอด ; Samp:โรงเรียนนี้มีดอกกุหลาบปลูกไว้ทั่วโรงเรียน

ตลอด : (PREP) ; through ; Related:all over, throughout, everywhere ; Syn:ทั่ว, ทั้งหมด, ทั้งสิ้น ; Def:แต่ต้นไปจนถึงปลาย, แต่ต้นจนจบ, แต่จุดหนึ่งไปจนถึงอีกจุดหนึ่ง ; Samp:ฉันโทรคุยกับเขาตลอดทั้งคืน

ทั้ง : (DET) ; both ; Related:all ; Syn:รวมหมด, ทั่ว ; Samp:ทั้งนิพนธ์และภรรยามีความสุขในชีวิตสมรสมาก

ทั้ง : (PRON) ; whole ; Related:entire, all ; Syn:ทั่ว, รวมหมด, ตลอด ; Samp:เด็กๆ ดีใจกันทั้งโรงเรียน

ทั่วกัน : (ADV) ; all together ; Related:thoroughly, all over ; Syn:ทั่วถึง, ทั่ว ; Def:ตลอดทั้งหมด ; Samp:รัฐบาลนำข้าวสารไปแจกประชาชนทั่วกัน

ทวา : [ทะวา] (แบบ) ว. สอง. (ป., ส. ทฺวา).

ทวาตรึงประดับ : น. ชื่อโคลงโบราณ.

ทวาทศะ . : [ทะวาทะสะ] ว. สิบสอง (ส. ทฺวาทศนฺ; ป. ทฺวาทส).

ทว่า : [ทะว่า] สัน. แต่ถ้าว่า, แต่ว่า, ย่อมาจาก แต่ทว่า.

โง่เง่าเต่าตุ่น : (สํา) ว. โง่ที่สุด เช่น เพราะโง่เง่าเต่าตุ่นพ่อคุณเอ๋ย ผู้ใดเลยจะประสงค์จํานงหมาย. (นิ. ทวาราวดี).

ปิณโฑล ภารทวาชะ : พระมหาสาวกองค์หนึ่ง เป็นบุตรพราหมณ์มหาศาลภารทวาชโคตร ในพระนครราชคฤห์ เรียนจบไตรเพท ออกบวชในพระพุทธศาสนา ได้สำเร็จพระอรหัต เป็นผู้บริบูรณ์ด้วยสติ สมาธิ ปัญญา มักเปล่งวาจาว่า “ผู้ใดมีความเคลือบแคลงสงสัยในมรรคก็ดี ผลก็ดี ขอผู้นั้นจงมาถามข้าพเจ้าเถิด” พระศาสดาทรงยกย่องว่า เป็นเอตทัคคะในทางบันลือสีหนาท

ภารทวาชโคตร : ตระกูลภารทวารชะ เป็นตระกูลพราหมณ์เก่าแก่ ปรากฏตั้งแต่สมัยร้อยกรองพระเวท แต่ในพุทธกาลปรากฏตามคัมภีร์วินัยปิฎก ว่าเป็นตระกูลต่ำ

อสีติมหาสาวก : พระสาวกผู้ใหญ่ ๘๐ องค์ บางทีเรียกอนุพุทธ ๘๐ องค์ มีรายนามตามลำดับอักษร ดังนี้ (ที่พิมพ์ตัว เอน คือท่านที่เป็นเอตทัคคะด้วย): กังขาเรวต, กัปป, กาฬุทายี, กิมพิล, กุมารกัสสป, กุณฑธาน, คยากัสสป, ควัมปติ, จุนท, จูฬปันถก, ชตุกัณณิ, ติสสเมตเตยย, โตเทยย, ทัพพมัลลบุตร, โธตก, นทีกัสสป, นันท, นันทก, นันทก, นาคิต, นาลก, ปิงคิย, ปิณโฑลภารทวาช, ปิลินทวัจฉ, ปุณณก, ปุณณชิ, ปุณณมันตานีบุตร, ปุณณสุนาปรันต, โปสาล, พาลุกะ (พักกุละ ก็เรียก), พาหิย ทารุนีริย, ภคุ, ภัททิย (ศากยะ), ภัททิย, ภัทราวุธ, มหากัจจายน, มหากัปปิน, มหากัสสป, มหาโกฏฐิต, มหานาม, มหาปันถก, มหาโมคคัลลาน, เมฆิย, เมตตคู, โมฆราช, ยส, ยโสช, รัฏฐปาล, ราธ, ราหุล, เรวตขทิรวนิย, ลกุณฏกภัททิย, วักกลิ, วังคีส, วัปป, วิมล, สภิย, สาคต, สารีบุตร, สีวลี, สุพาหุ, สุภูติ, เสล, โสณกุฏิกัณณ, โสณโกฬิวิส, โสภิต, เหมก, องคุลิมาล, อชิต, อนุรุทธ, อัญญาโกณทัญญ, อัสสชิ, อานนท, อุทย, อุทายี, อุบาลี, อุปวาณ, อุปสีว, อุปเสนวังคันตบุตร, อุรุเวลกัสสป

อัคคัญญสูตร : ชื่อสูตรที่ ๔ แห่งทีฆนิกาย ปาฏิกวรรค พระสุตตันตปิฎก ทรงแสดงแก่สามเณรวาเสฏฐะ และสามเณรภารัทวาชะ ผู้ออกบวชจากตระกูลพราหมณ์ ทรงคัดค้านคำกล่าวอ้างของพวกพราหมณ์ ที่ถือว่าพราหมณ์เป็นวรรณะประเสริฐที่สุด และถือว่าชาติกำเนิดเป็นเครื่องตัดสินความประเสริฐ และความต่ำทรามของมนุษย์ ทรงแสดงให้เห็นว่าความประเสริฐหรือต่ำทรามนั้นอยู่ที่ความประพฤติ โดยมีธรรมเป็นเครื่องตัดสิน คนวรรณะต่างๆ ออกบวชในพระพุทธศาสนาแล้ว ย่อมชื่อว่าเป็นผู้เกิดจากธรรมเสมอกันหมด แล้วทรงแสดงความเป็นมาของสังคมมนุษย์ เริ่มแต่เกิดมีสัตว์ขึ้นในโลกแล้วเปลี่ยนแปลงตามลำดับ จนเกิดมีมนุษย์ที่อยู่รวมกันเป็นหมู่เป็นพวก เกิดความจำเป็นต้องมีการปกครอง และมีการประกอบอาชีพ การงานต่างๆ กัน วรรณะทั้ง ๔ ก็เกิดจากความเปลี่ยนแปลงเหล่านี้ มิใช่เป็นเรื่องของพรหมสร้างสรรค์ แต่เกิดจากธรรม (ธรรมดา, กฎธรรมชาติ) ทุกวรรณะประพฤติชั่วก็ไปอบายได้ ปฏิบัติธรรมก็บรรลุนิพพานได้ ธรรมเป็นเครื่องตัดสิน และธรรมเป็นของประเสริฐสูงสุด ผู้ที่สิ้นอาสวกิเลสแล้ว เป็นผู้ประเสริฐสุดในวรรณะทั้ง ๔ ผู้ที่สมบูรณ์ด้วยวิชชาและจรณะ เป็นผู้ประเสริฐสุดในบรรดาเทวะ และมนุษย์ทั้งปวง

หลิททวสนนิคม : นิคมหนึ่งอยู่ในโกลิยชนบท

สามัญ : ๑.ปรกติ, ธรรมดา, ทั่ว ๆ ไป ๒.ความเป็นสมณะ; มักเขียนสามัญญะ

ทว : (ปุ.) การเล่น, กีฬา, ความสนุก, ความเฮ ฮา, ความร่าเริง, ความรื่นเริง. ทวฺ. วิหาเร. อ. ป่า, หมุ่ไม้, ต้นไม้. ทุ คติยํ หึสายํ วา วุทฺธิยํ วา, โณ, เป็น ทวา (อิต.)ก็มีส.ทว,ทาว.

ทิวา : (อัพ. นิบาต) วัน, กลางวัน, ในกลางวัน. อภิฯ ลงใน ปฐมาทุติยา และ สัตตมี. รูปฯ ลงใน ปฐมา ทุติยา และกาลสัตตมี.

อินฺทวาริณี : (ปุ.) ไม้สะเดา, ต้นขี้กาหลง.

อินฺทวารุณิ อินฺทวารุณี : (อิต.) แตงกวา, แตงหนู, ขี้กา, ขี้กาแดง, ส่าเหล้า (กาก ของเชื้อที่ทำเหล้า).

อินฺทวารุณิ, อินฺทวารุณี : อิต. แตงร้าน, แตงกวา

กลางวัน : ทิวา

คนบ้านนอก : ชนปทวาสี, ชานปทา

จันทร์ (วัน) : จนฺทวาโร, สสิวาโร

แตงกวา (พืช) : อินฺทวารุณี, กกฺการี [อิ.]

วัน : ทิวา, ทิวโส, ทินํ, ทิวสํ, อหํ

วันจันทร์ : จนฺทวาโร, สสิวาโร

ฝน : วสฺโส, เทโว, วุฏฺฐิ, วสฺสํ [อิ.]

สอง : ทฺวิ, เทฺว, อุภ, อภย