gloomy : (ADJ) ; เศร้าหมอง ; Related:หมองหม่น, เศร้าสร้อย, สิ้นหวัง ; Syn:sad, depressed ; Ant:joyful

muddy : (ADJ) ; ข่น ; Related:หมอง, ทึม, ไม่ใส ; Syn:cloudy, mirky, murky, turbid ; Ant:clearly

ustulate : (V) ; ไหม้เกรียม ; Related:หมอง, ไหม้, เกรียม ; Syn:scorch

ustulate : (ADJ) ; มีสีคล้ำ ; Related:หมอง, ไหม้, เกรียม ; Syn:blackened, discoloured

dull : (ADJ) ; มัว ; Related:ขุ่น, หมอง, ทึบ ; Syn:gloomy, sober, somber, dim

afflictive : (ADJ) ; ที่เป็นเหตุให้เจ็บปวดหรือเศร้าหมอง

defile : (VT) ; ทำให้มัวหมองหรือมีมลทิน ; Related:ทำให้แปดเปื้อน, ทำลายชื่อเสียง ; Syn:dishonor, sully ; Ant:honor, appreciate

หมอง : (V) ; look sad ; Related:be sorrowful, be melancholy, be gloomy ; Syn:หม่น, หม่นหมอง, หมองเศร้า, หมองคล้ำ ; Ant:ผ่องใส, แจ่มใส, เจิดจ้า ; Samp:หน้าพ่อหมองลงกว่าคราวก่อนที่มาเยี่ยม

หมอง : (V) ; become dull ; Related:be dim, be gloomy ; Syn:หม่น, มัว ; Ant:ผ่องใส, แจ่มใส, เจิดจ้า ; Samp:แสงดาวหมองไปเพราะแสงไฟจากตึกใหญ่สาดข่ม

เปล่งประกาย : (V) ; radiate ; Related:shine, glisten, glister, flash, gleam, sparkle, twinkle ; Syn:ฉายแสง, ขับแสง, แผ่รัศมี, เปล่งรัศมี, ส่งประกาย, ส่องแสง ; Ant:หมอง ; Def:สะท้อนแสงจากสิ่งที่เป็นมันเป็นเงา ; Samp:ขนรอบคอของนกน้อยเปล่งประกายวาม

เปล่งปลั่ง : (ADJ) ; radiant ; Related:glowing (with health) ; Syn:สดใส, ผ่องแผ้ว, ผ่อง, ผุดผ่อง, ผ่องใส, ปลั่ง ; Ant:หมอง ; Def:ที่มีน้ำมีนวลดี ; Samp:เธอมีใบหน้าที่เปล่งปลั่งเป็นเสน่ห์ทำให้มีคนมาชอบอยู่เรื่อย

เปล่งปลั่ง : (V) ; glow ; Related:shine, bright, radiant (of look), glow (with health), lustrous ; Syn:สดใส, ผ่องแผ้ว, ผ่อง, ผุดผ่อง, ผ่องใส, ปลั่ง ; Ant:หมอง ; Def:มีน้ำมีนวลดี ; Samp:หน้าของเธอเปล่งปลั่งขึ้นมากเพราะกำลังมีครรภ์

ผ่อง 1 : (ADJ) ; bright ; Related:clear, fair, shiny ; Syn:ผุดผ่อง, เปล่งปลั่ง, สดใส, ผ่องแผ้ว, ผ่องใส ; Ant:หมอง ; Samp:หล่อนเคยเห็นเมียเขาหน้าตาสะสวย แถมมีผิวพรรณผ่องไปทั้งตัว

ผ่องแผ้ว : (V) ; clean ; Related:pure, clear, bright ; Syn:เปล่งปลั่ง, ผ่อง, ผุดผ่อง ; Ant:หมอง ; Samp:หน้าตาของเธอผ่องแผ้วไม่มีราคี

หมอง : [หฺมอง] ว. ขุ่น, มัว, เช่น เครื่องแก้วหมอง เครื่องเงินหมอง, ไม่ผ่องใส, ไม่แจ่มใส, เช่น หน้าหมอง.

หมองมัว : ว. ไม่แจ่มใส, ไม่เบิกบาน.

หมองหม่น : ว. ไม่ผ่องใส, ไม่สบายใจ, ไม่เบิกบาน, หม่นหมอง ก็ว่า.

เศร้า : [เส้า] ก. สลด, ระทด, หมอง, ไม่เบิกบาน, เป็นทุกข์, เหี่ยวแห้ง, เช่น หน้าเศร้า ใจเศร้า ตามีแววเศร้า เรื่องเศร้า.

เศร้าหมอง : ว. หมองมัว, ไม่ผ่องใส, เช่น ผิวพรรณเศร้าหมอง หน้าตาเศร้าหมอง เครื่องนุ่งห่มเศร้าหมอง.

กรรมกิเลส : กรรมเครื่องเศร้าหมอง, การกระทำที่เป็นเหตุให้เศร้าหมอง มี ๔ อย่างคือ ๑.ปาณาติบาต การทำชีวิตให้ตกล่วงคือ ฆ่าฟันสังหารกัน ๒.อทินนาทาน ถือเอาของที่เจ้าของเขามิได้ให้คือลักขโมย ๓.กาเมสุมิจฉาจาร ประพฤติผิดในกาม ๔.มุสาวาท พูดเท็จ - an action causing impurity; depravity of action; vice of conduct.

กิเลส : สิ่งที่ทำใจให้เศร้าหมอง, ความชั่วที่แฝงอยู่ในความรู้สึกนึกคิด ทำให้จิตใจขุ่นมัวไม่บริสุทธิ์

กีสาโคตมี : พระเถรีสำคัญองค์หนึ่ง เดิมเป็นธิดาคนยากจนในพระนครสาวัตถี แต่ได้เป็นลูกสะใภ้ของเศรษฐีในพระนครนั้น นางมีบุตรชายคนหนึ่ง อยู่มาไม่นานบุตรชายตาย นางมีความเสียใจมาก อุ้มบุตรที่ตายแล้วไปในที่ต่างๆ เพื่อหายาแก้ให้ฟื้น จนได้ไปพบพระพุทธเจ้า พระองค์ทรงสอนด้วยอุบายและทรงประทานโอวาท นางได้ฟังแล้วบรรลุโสดาปัตติผล บวชในสำนักนางภิกษุณี วันหนึ่งนั่งพิจารณาเปลวประทีปที่ตามอยู่ในพระอุโบสถ ได้บรรลุพระอรหัต ได้รับยกย่องว่าเป็นเอตทัคคะในทรงทรงจีวรเศร้าหมอง

จิตตานุปัสสนา : สติพิจารณาใจที่เศร้าหมองหรือผ่องแผ้วเป็นอารมณ์ว่าใจนี้ก็สักว่าใจ ไม่ใช่สัตว์บุคคลตัวตน เรา เขา กำหนดรู้จิตตามสภาพที่เป็นอยู่ในขณะนั้นๆ เช่น จิตมีราคะ โทสะ โมหะ ก็รู้ว่าจิตมี ราคะ โทสะ โมหะ จิตปราศจาก ราคะ โทสะ โมหะ ก็รู้ว่าจิตปราศจาก ราคะ โทสะ โมหะ (ข้อ ๓ ในสติปัฏฐาน ๔)

จูฬปันถกะ : พระมหาสาวกองค์หนึ่ง ในอสีติมหาสาวก เป็นบุตรของธิดาเศรษฐีกรุงราชคฤห์ และเป็นน้องชายของมหาปันถกะ ออกบวชในพระพุทธศาสนา ปรากฏว่ามีปัญญาทึบอย่างยิ่ง พี่ชายมอบถาคาเพียง ๑ คาถาให้ ท่องตลอดเวลา ๔ เดือน ก็ท่องไม่ได้จึงถูกพี่ชายขับไล่ เสียใจคิดจะสึก พอดีพอพระพุทธเจ้า พระองค์ตรัสปลอบแล้วประทานผ้าขาวบริสุทธิ์ให้ไปลูบคลำพร้อมทั้งบริกรรมสั้นๆ ว่า “รโชหรณํ ๆๆ” ผ้านั้นหมองเพราะมือคลำอยู่เสมอ ทำให้มองเห็นไตรลักษณ์และได้สำเร็จพระอรหัต ท่านมีความชำนาญ แคล่วคล่อง ในอภิญญา ๖ ได้รับยกย่องเป็นเอตทัคคะในบรรดาผู้ฉลาดในเจโตวิวัฏฏ์; ชื่อท่านเรียกว่าง่ายๆ ว่าจูฬบันถก, บางแห่งเขียนเป็นจุลลบันถก

กฏุวิย : ค. ไม่บริสุทธิ์, เศร้าหมอง

กมฺมกิเลส : ป. กรรมกิเลส, กรรมเป็นเหตุให้เศร้าหมอง

กสมฺพุชาต กสมฺพุกชาต : (วิ.) ผู้มีหยากเยื่อ เกิดแล้ว, ผู้เศร้าหมอง.

กามกลล : นป. เปือกตมคือกาม, กามมีอาการทำให้เศร้าหมองดุจเปือกตม

กิลิฏฐ : ๑. ไตร. ถ้อยคำที่ไม่สมต้นสมปลาย; ๒. กิต. เศร้าหมอง, ไม่สะอาด