ตณฺฑุเลยฺย : (ปุ.) กระเพรา, มะพลับ. วิ. ตมียติ วิการ มาปาทียตีติ ตณฺฑุโล. ตณฺฑุลโต ชายตีติ ตณฺฑุเลยฺโย. เณยฺย ปัจ. เป็น ตณฺฑุลิย บ้าง.
ตณฺฑุเลยฺย, - เลยฺยก : ป. กระเพรา, มะพลับ
ตณฺหาธิปเตยฺย : ค. เป็นใหญ่เหนือตัณหา
ตสฺสปาปิยสิกา ตสฺสปาปิยฺยสิกา : (อิต.) ตัสสปาปิยสิกา ชื่อวิธีระงับอาบัติอย่าง ๑ ใน ๗ อย่าง
ถาวริย : นป. ความถาวร, ความมั่นคง, ความทนทาน
เถยฺยสงฺขาต : อ. โดยอาการอันบัณฑิตกล่าวแล้วว่า การขโมย, โดยอาการขโมย
เถริย : (วิ.) มั่น. มั่นคง, ยั่งยืน.
ทกฺเขยฺย : นป. ความเป็นผู้ฉลาดสามารถ, ความชำนาญ
ทสฺสนานุตฺตริย : (นปุ.) ความเห็นอันประเสริฐ, ความเห็นอย่างประเสริฐ.
ทสฺสนีย, - เนยฺย : ค. ซึ่งควรมองดู, ซึ่งควรแก่การเห็น, น่าดู, น่าชม, สวย, งาม
ทารุมย : ค. ซึ่งสำเร็จด้วยไม้, ซึ่งทำด้วยไม้
ทิวิย, (ทิวฺย) :
ค. ดู ทิพฺพ ทีปาลย : ป. สถานที่พำนัก, ที่พักผ่อน
ทุนฺนิวารย : (วิ.) อัน...พึงห้ามได้โดยยาก, ยากที่จะห้ามได้.
ทูเตยฺย : นป. ความเป็นทูต, การส่งข่าวสาร, การสื่อสาร
โทสนิย, - นีย, - เนยฺย : ค. ซึ่งเป็นที่ตั้งแห่งโทสะ, ซึ่งก่อให้เกิดความขัดเคือง
ธมฺมาธิปเตยฺย : (วิ.) มีความเป็นใหญ่ยิ่งโดย ธรรม, มีความถูกต้องเป็นใหญ่ยิ่ง.
ธมฺมำธิปเตยฺย : (นปุ.) ความเป็นใหญ่ยิ่งโดย ธรรม, ธรรมาธิปไตย (ถือความถูกต้อง เป็นใหญ่).
ธุวฏฺฐานิย : ค. (รองเท้า) อันมีฐานะยั่งยืน, อันทนได้นาน
นยนามย : (ปุ.) โรคอันเกิดในดวงตา, จักษุ โรค, จักษุโรคพิเศษ.
นาฏฺย : (นปุ.) การเต้น, การรำ, การเต้นรำ, การฟ้อน, การฟ้อนรำ, การแสดงละคร, การขับ, การขับร้อง, การประโคม (คือ การบรรเลงดนตรี เพื่อสักการบูชาหรือ ยกย่อง), การประโคมดนตรี, การดีดสีตี เป่า. นฏฺ นตฺยํ, โณฺย. นจฺจํ วาทิตํ คีตํ อิติ อิทํ ตุริยติกํ นาฏยนาเมนุจฺจเต. อภิฯ.
นิรนฺตราย : (วิ.) มีอันตรายออกแล้ว, หา อันตรายมิได้, ไม่มีอันตราย, ปราศจาก อันตราย, หมดอันตราย, ปลอดอันตราย.
นิวารย : (วิ.) อัน...พึงห้าม, อัน...พึงกั้น. นิปุพฺโพ, วรฺ อาวรเณ, โณฺย.
เนยฺย : ค. ควรนำไป, ควรแนะนำ
ปญฺจานนฺตริย : นป. อนันตริยกรรมห้า, กรรมหนักห้าประการ (ฆ่ามารดา, ฆ่าบิดา, ฆ่าพระอรหันต์, ทำพระโลหิตของพระพุทธเจ้าให้ห้อ, ทำลายสงฆ์ให้แตกกัน)
ปฏิกุลฺยตา : อิต. ความเป็นสิ่งปฏิกูล, ความเป็นของน่ารังเกียจ
ปฏิจฺฉาทนิย : นป. น้ำเนื้อต้ม
ปฏิพาหิย : ค. ซึ่งจะต้องขัดขวางหรือป้องกัน
ปฏิย : นป. ผ้าลาดสีขาวทำด้วยขนสัตว์
ปฏิวากฺย : นป. คำกล่าวตอบ
ปฏิสาเฐยฺย, - เถยฺย : นป. การหลอกลวงตอบ, การใช้เล่ห์กลตอบแทน
ปตฺเตยฺย : (วิ.) อัน...ควรถึง วิ. ปาตพฺพนฺติ ปตฺเตยฺยํ. ปทฺ คติยํ, เตยฺโย.
ปทีปิย, (- เปยฺย) : นป. สิ่งที่เนื่องด้วยประทีป, วัสดุสำหรับตามไฟ, ตะเกียงพร้อมทั้งอุปกรณ์
ปปฺปุยฺย : กิต. ถึงแล้ว, บรรลุแล้ว, ได้แล้ว
ปพฺพเตยฺย : (วิ.) เกิดจากภูเขา, เกิดที่ภูเขา. วิ. ปพฺพตา ปพฺพเต วา ชาติ ปพฺพเตยฺยํ. มีในภูเขา, มีที่ภูเขา. วิ. ปพฺพเต ภวํ ปพฺพเตยฺยํ. เณยฺย ปัจ. รูปฯ ๓๖๒.
ปรกิย : (วิ.) นี้ของคนอื่น วิ. ปรสฺส อยนฺติ ปรกิโย. อิยปัจ. ราคาทิตัท.
ปรเนยฺย : ค. ผู้ควรที่ผู้อื่นจะแนะนำได้, ซึ่งถูกผู้อื่นชักจูง, ผู้อยู่ในปกครองของผู้อื่น
ปรเวทิย : ค. ซึ่งผู้อื่นรู้, ซึ่งผู้อื่นเข้าใจ
ปริโภชนีย : ค. ของควรบริโภค
ปวาทก, ปวาทิย : ค. ผู้ชอบพูด, ชอบอภิปราย, ชอบโต้
ปวิเวกิย : ค. อันเกี่ยวเนื่องด้วยความสงบ
ปสาทิย : ค. หล่น, ตก, เกลื่อนกลาด
ปาเถยฺย : นป. เสบียง, เสบียงทาง
ปุพฺพกาย : (ปุ.) เบื้องต้นแห่งกาย, เบื้องต้นของกาย. วิ. กายสฺส ปุพพํ ปุริโม ภาโค ปุพฺพกาโย. เป็นตัปปุริสพิเศษ เมื่อเป็นบทปลง กลับบทหน้าไว้หลัง.
ปุริสาชญฺญ ปุริสาชานีย ปุรสาชาเนยฺย : (ปุ.) บุรุษผู้อาจในอันรู้ซึ่งกิจอันพลัน, บุรุษผู้รู้ซึ่งเหตุผลและสิ่งใช่เหตุโดยยิ่ง, บุรุษผู้อาชาไนย, บุรุษอาชาไนย.
ปูชเนยฺย : ค. ผู้ควรบูชา
เปตฺเตยฺย : (วิ.) เกื้อกูลแก่บิดา วิ. ปิตุ หิโต เปตฺเตยฺโย. เอยฺยปัจ. รูปฯ ๓๖๒ ลง เณยฺย ปัจ. โมคฯ ณาทิกัณฑ์ ๓๙ ลง เรยฺยณฺ ปัจ.
เปตเตยฺยตา : (อิต.) ความเป็นแห่งบุคคลผู้เกื้อกูลแก่บิดา, ความเป็นแห่งบุคคลผู้ปฏิบัติเกื้อกูลแก่บิดา, ความปฏิบัติเครื่องเป็นประโยชน์เกื้อกูลแก่บิดา, ความเป็นผู้เกื้อกูลแก่บิดา. ตา ปัจ. ภาวตัท.
เปตฺเตยฺยตา : อิต. ความเคารพบิดา