ผงขาว : น. ยาเสพติดร้ายแรงชนิดหนึ่ง มีองค์ประกอบส่วนใหญ่ เป็นสารประเภทแอลคาลอยด์ คือ มอร์ฟีน เฮโรอีน และแอลคาลอยด์ อื่น ๆ ที่ได้จากฝิ่น ลักษณะเป็นของแข็ง เมื่อทําให้ร้อนจะแปร สภาพเป็นไอ.
ผักเสี้ยน : น. ชื่อไม้ล้มลุกหลายชนิดในสกุล Cleome วงศ์ Capparidaceae เช่น ผักเสี้ยนป่า (C. chelidonii L.) ดอกสีม่วง, ผักเสี้ยนขาว หรือ ผัก ส้มเสี้ยน (C. gynandra L.) ดอกสีขาวยอดดองแล้วกินได้, และ ผักเสี้ยนผี (C. viscosa L.) ดอกสีเหลือง ใช้ทํายาได้.
ผักหนาม : น. ชื่อไม้ล้มลุกชนิด Lasia spinosa (L.) Thwaites ในวงศ์ Araceae ก้านใบ ก้านช่อดอกและต้นมีหนาม ใบอ่อนมีพิษ แต่ดองหรือต้ม แล้วกินได้ เหง้าใช้ทํายาได้.
ผู้บุพการี : น. ผู้ที่ทำอุปการะมาก่อน ได้แก่ บิดา มารดา ปู่ ย่า ตา ยาย ทวด; (กฎ) ญาติทางสาโลหิตโดยตรงขึ้นไป ได้แก่ บิดามารดา ปู่ย่า ตายาย ทวด.
ฝน ๒ : ก. ถู เช่น ฝนยา; ลับ เช่น ฝนมีด.
ฝอยทอง ๒ : น. ชื่อพืชเบียนล้มลุกชนิด Cuscuta chinensis Lam. ในวงศ์ Convolvulaceae ไม่มีใบ ต้นเป็นเส้นเล็ก ๆ สีเหลือง เมล็ดใช้ทํายาได้.
ฝาง : น. ชื่อไม้ต้นขนาดเล็กชนิด Caesalpinia sappan L. ในวงศ์ Leguminosae ต้นมีหนามดอกสีเหลือง เนื้อไม้สีแดงใช้ย้อมผ้าและทํายาได้; สีแดงสด.
ฝ่าฟัน : ก. ต่อสู้กับความยากลําบาก.
ฝ้าย : น. ชื่อไม้พุ่มหลายชนิดในสกุล Gossypium วงศ์ Malvaceae เมล็ด ให้นํ้ามัน ปุยหุ้มเมล็ดใช้ทอผ้า เปลือกรากใช้ทํายาได้ ที่ปลูกกัน มากคือ ชนิด G. hirsutum L.
ฝิ่น : น. ชื่อไม้ล้มลุกชนิด Papaver somniferum L. ในวงศ์ Papaveraceae ยางซึ่งกรีดจากผลนํามาเคี่ยวให้เหนียวเป็นยาเสพติด ใช้ทํายาได้.
แฝก, แฝกหอม : น. ชื่อไม้ล้มลุกชนิด Vetiveria zizanioides (L.) Nash ในวงศ์ Gramineae ใบใช้มุงหลังคา รากใช้ทํายาได้.
แฝด ๒ : น. เรียกยาหรือสิ่งที่ผู้หญิงให้ผัวกินเพื่อให้หลงรักตัวคนเดียวว่า ยาแฝด.
พญา : [พะยา] (โบ) น. เจ้าแผ่นดิน เช่น พญาลิไทย; ผู้เป็นใหญ่, ผู้เป็นหัวหน้า, (มักใช้'';นําหน้านามอื่น) เช่น พญานาค พญาหงส์.
พญามือเหล็ก : น. ชื่อไม้พุ่มหรือไม้ต้น ๒ ชนิดในสกุล Strychnos วงศ์ Strychnaceae คือ ชนิด S. ignatii Berg และชนิด S. lucida R. Br. เมล็ดมีพิษ ใช้ทํายาได้.
พญามุตติ : น. ชื่อไม้ล้มลุกชนิด Grangea maderaspatana Poir. ในวงศ์ Compositae ใช้ทํายาได้. (พยาธิมุตติ).
พญารากดำ : น. ชื่อไม้ต้นชนิด Diospyros variegata Kurz ในวงศ์ Ebenaceae ใช้ ทํายาได้, ดําดง หรือ ฝีหมอบ ก็เรียก.
พญาไร้ใบ : น. ชื่อไม้ต้นชนิด Euphorbia tirucalli L. ในวงศ์ Euphorbiaceae ใบเล็กมาก และมักทิ้งใบ ยางมีพิษ ใช้ทํายาได้.
พญาลอ : น. ชื่อนกชนิด Lophura diardi ในวงศ์ Phasianidae ตัวผู้สีเทา ตะโพก สีแดงสด ขนหางยาวสีดําเหลือบเขียว ตัวเมียสีนํ้าตาล มีลายขวางสีดํา นกชนิดนี้ถือเป็นแบบฉบับของนกไก่ฟ้าในประเทศไทยมีชื่อสามัญว่า Siamese Fireback Pheasant, ไก่ฟ้าพญาลอ ก็เรียก.
พนอง ๒ : น. ชื่อไม้ต้นขนาดใหญ่ชนิด Shorea hypochra Hance ในวงศ์ Dipterocarpaceae ยางใช้เป็นชันยาเรือและอื่น ๆ.
พยับเมฆ ๒ : น. ชื่อไม้พุ่มชนิด Orthosiphon aristatus Miq. ในวงศ์ Labiatae ดอกเล็กสีขาวอมม่วงอ่อน ออกเป็นช่อยาว เกสรเพศผู้ยาว ใบใช้ ทํายาได้, หญ้าหนวดแมว ก็เรียก.
พยากรณ์ : [พะยากอน] ก. ทํานายหรือคาดการณ์โดยอาศัยหลักวิชา. น. ชื่อคัมภีร์ โหราศาสตร์ว่าด้วยการทํานาย. (ป., ส. วฺยากรณ).
พยาบาท : [พะยาบาด] น. การผูกใจเจ็บคิดจะแก้แค้น, การคิดปองร้าย, ในคำว่า ผูกพยาบาท. ก. ผูกใจเจ็บและอยากแก้แค้น, ปองร้าย, เช่น อย่าไป พยาบาทเขาเลย. (ป. พฺยาปาท, วฺยาปาท; ส. วฺยาปาท).
พยาบาล : [พะยาบาน] ก. ดูแลคนไข้, ปรนนิบัติคนไข้; (โบ) เอื้อเฟื้อเลี้ยงดู. น. ผู้ดูแลคนไข้.
พยาม, พยามะ : [พะยาม, พะยามะ] น. วา คือ ระยะวาหนึ่ง. (ป. พฺยาม, วฺยาม; ส. วฺยาม).
พยายาม : [พะยา] ก. ทําโดยมานะบากบั่น. (ส. วฺยายาม; ป. วายาม).
พยาล, พยาล : [พะยาน, พะยาละ] น. สัตว์ที่กินเนื้อสัตว์. (ส. วฺยาล; ป. วาล, วาฬ).
พยาลมฤค : [พะยาละมะรึก] น. สัตว์ร้าย. (ส. วฺยาลมฺฤค; ป. วาฬมิค).
พรมมิ : [พฺรม] น. ชื่อไม้ล้มลุกชนิด Bacopa monniera (L.) Weltst. ในวงศ์ Scrophulariaceae ชอบขึ้นตามที่ชื้นแฉะ ดอกสีขาวหรือม่วงอ่อน ใช้ทํายาได้.
พรหมยาน : น. ยานที่นําไปสู่ความเป็นพรหม คือการบริจาคอัน ยิ่งใหญ่ เช่นบุตรทารทาน. (ม. ร่ายยาว สักบรรพ). (ป.).
พระจันทร์ครึ่งซีก ๑ : น. ชื่อไม้ล้มลุกชนิด Lobelia chinensis Lour. ในวงศ์ Campanulaceae ดอกสีขาวอมชมพูหรือม่วง ใช้ทํายาได้.
พระศุกร์เข้าพระเสาร์แทรก : (สํา) น. ความทุกข์ยากลําบากที่เกิด ซ้อน ๆ เข้ามาในขณะเดียวกัน.
พริกไทย : น. ชื่อไม้เถาชนิด Piper nigrum L. ในวงศ์ Piperaceae ผลมีรสเผ็ด ร้อน ใช้ปรุงอาหาร และทํายา, ถ้ามีเปลือกหุ้มอยู่เรียกว่า พริกไทยดํา, ถ้าเอาเปลือกออก เรียกว่า พริกไทยล่อน หรือ พริกไทยขาว.
พลี ๒ : [พฺลี] ก. เสียสละ เช่น พลีชีพเพื่อชาติ, บวงสรวงเชิญเอามา (ใช้แก่ ยาสมุนไพร) เช่นไปพลียาที่ต้นเทียน คือ ไปบวงสรวงเก็บต้นเทียน หรือส่วนใดส่วนหนึ่งของต้นเทียนมาทำยารักษาโรค.
พลู : [พฺลู] น. ชื่อไม้เถาชนิด Piper betle L. ในวงศ์ Piperaceae ใบมีรส เผ็ดร้อนใช้กินกับหมากและทํายาได้.
พลูแก : [พฺลู] น. ชื่อไม้เถาในสกุล Piper วงศ์ Piperaceae คล้ายพลู แต่ก้านใบยาวกว่า ใช้ทํายาได้.
พอน ๒ : ว. สีเหลืองนวล, เรียกชันชนิดหนึ่งที่มีสีอย่างนั้น สําหรับใช้พอนเรือ เป็นต้นว่า ชันพอนหรือ ลาพอน. ก. ยาด้วยชันเป็นต้นให้เรียบ เช่น พอนครุ พอนกะโล่.
พาดไฉน : [ฉะไหฺน] น. ชื่อไม้พุ่มชนิด Enkleia siamensis Nervling ในวงศ์ Thymelaeaceae ใช้ทํายาได้, พันไฉน ก็เรียก.
พายเรือทวนน้ำ : (สํา) ก. ทําด้วยความยากลําบาก.
พาราฟิน : (เคมี) น. สารประกอบอินทรีย์ประเภทหนึ่งซึ่งมีสูตร CnH2n+2 ในเมื่อ n = 1, 2, 3,
ในปัจจุบันเรียกสารประกอบประเภทนี้ว่า อัลเคน (alkane). (อ. paraffin); ชื่อนํ้ามันประเภทหนึ่ง ซึ่งมีขีดเดือดอยู่ ระหว่าง ๒๐๐?๓๐๐?ซ. เป็นสารผสมของสารประกอบอินทรีย์ซึ่ง มีสูตร CnH2n+2 ในเมื่อ n = 1216 ได้มาจากการนํานํ้ามันปิโตรเลียม มากลั่น ใช้ประโยชน์เป็นเชื้อเพลิงได้, นํ้ามันก๊าด ก็เรียก. (อ. paraffin oil); ชื่อของแข็งประเภทหนึ่ง ลักษณะสีขาวโปร่งแสง หลอมละลาย ระหว่าง ๕๐?๖๐?ซ. เป็นสารผสมของสารประกอบอินทรีย์ซึ่งมีสูตร CnH2n+2 ในเมื่อ n = 2030 ใช้ประโยชน์ทําเทียนไข กระดาษไข ยาขัด เป็นต้น. (อ. paraffin wax).
พาฬมฤค : น. สัตว์ร้าย, สัตว์ที่กินสัตว์อื่นเป็นอาหาร. (ป. พาฬมิค; ส. วฺยาลมฺฤค).
พิกุล : น. ชื่อไม้ต้นชนิด Mimusops elengi L. ในวงศ์ Sapotaceae กลีบดอก จักแหลม กลิ่นหอมและหอมอยู่จนแห้ง ใช้ทํายาได้, พายัพเรียก แก้ว, ปักษ์ใต้เรียก กุล. (ป., ส. วกุล).
พิทยาคม : น. การเล่าเรียนวิชา, เวทมนตร์. (ส. วิทฺยา + อาคม).
พิทยาธร : น. อมนุษย์พวกหนึ่ง มีฐานะตํ่ากว่าเทวดา เชื่อว่ามีวิชา กายสิทธิ์สามารถเหาะเหินเดินอากาศได้ อยู่ในภูเขาหิมาลัย มีหน้าที่ ปฏิบัติพระศิวะ. (ส. วิทฺยาธร).
พิทยาพล : น. กําลังกายสิทธิ์. (ส. วิทฺยาพล).
พิมเสน ๑ : น. ชื่อสารชนิดหนึ่ง ลักษณะเป็นเกล็ดสีขาวขุ่น มีทั้งที่ได้จาก ธรรมชาติและได้จากการสังเคราะห์ ใช้ทํายา ที่ได้จากธรรมชาติ เช่น จากไม้ต้นชนิด Dryobalanops aromatica C.E. Gaertn. ในวงศ์ Dipterocarpaceae, จากไม้พุ่มชนิด Blumea balsamifera DC. ในวงศ์ Compositae, ที่ได้จากการสังเคราะห์เรียก พิมเสนหุง.
พิลังกาสา : น. ชื่อไม้พุ่มหลายชนิดในสกุล Ardisia วงศ์ Myrsinaceae ผลกลม เล็ก ๆ ใช้ทํายาได้ เช่น ชนิด A. colorata Roxb., A. pendulifera Pit., A. polycephala Wall. ex A. DC..
พิษนาศน์ ๑ : [พิดสะหฺนาด] น. ชื่อเครื่องยาไทยชนิดหนึ่ง. (ส. วิษนาศน).
พิษนาศน์ ๒ : น. ชื่อไม้ล้มลุกชนิด Artemisia indica Willd. var. heyneana Pampan. ในวงศ์ Compositae ใบเล็กหยักเว้าเป็นแฉก ช่อดอก สีนวล ใช้ทํายาได้.
พุงแก : น. ชื่อไม้พุ่มชนิด Capparis siamensis Kurz ในวงศ์ Capparidaceae ผลคล้ายกุ่มบกกินได้และใช้ทํายาได้.
พุงดอ : น. ชื่อไม้พุ่มรอเลื้อยชนิด Azima sarmentosa (Blume) Benth. ในวงศ์ Salvadoraceae มีหนามตามข้อ รากและลําต้นใช้ทํายาได้, หนามพุงดอ หนามรอบตัว หรือ หนามเหม็นก็เรียก, พายัพเรียก ปิดเต๊าะ.