โมเนยฺย : (นปุ.) ความเป็นแห่งมุนี วิ. มุนิสฺส ภาโว โมเนยฺยํ. เณยฺย ปัจ. ภาวตัท.
โมเนยฺยปฏิปทา : (อิต.) ข้อปฏิบัติอันเป็นประโยชน์เกื้อกูลแก่ความเป็นมุนี.
โมมูห : (ปุ.) ความหลงใหล, ความหลงมาก, ความหลงเลอะ, ความโง่เขลา, ความโง่เง่า. มุหฺ เวจิตฺเต, โณ. เท๎วภาวะ มุ แปลง อุ เป็น ทีฆะ อุ ที่ มุ ตัวธาตุ.
โมสวชฺช : นป. ความไม่จริง, ความเท็จ
โมหกฺขย : ป. สิ้นความหลง
โมหตม : ป. ความมืดคือความหลง
โมหนฺธ : (ปุ.) ความมืดด้วยความหลง, ความมืดมน.
โมหาคติ : (อิต.) ความลำเอียงด้วยความเขลา, ความลำเอียงเพราะความเขลา, ฯลฯ, ความลำเอียงอันเกิดจากความเขลา, ฯลฯ.
ยกฺขตฺต : นป. ภาวะของยักษ์, ความเป็นยักษ์
ยญฺญตา : อิต. พิธีบูชายัญ, การบูชายัญ, ความเป็นคืออันบูชายัญ
ยญฺญสมฺปทา : อิต. ความถึงพร้อมแห่งการบูชายัญ, ความสำเร็จแห่งการบูชายัญ
ยตฺต ยตฺร : (นปุ.) ความเพียร. ยตฺ ปยตเน, ต, ตฺรณฺ ปัจ.
ยตน : นป. ความพยายาม, ความขวนขวาย
ยติ : (ปุ.) ความเพียร, ความขยัน, คนขยัน, ยตฺ ปยตเน, อิ.
ยถตฺต : นป. ความเป็นจริง, ความเป็นอย่างนั้น
ยถากาม : ก.วิ. ตามความประสงค์
ยถากามการี : ป. ผู้รู้กระทำตามความประสงค์
ยถานุภาว : ก. วิ. ตามกำลังแห่งตน, ตามความสามารถของตน
ยถาปสาท : ก. วิ. ตามความเสื่อมใสแห่งตน
ยถาผาสุก : (วิ.) มีความสำราญอย่างไร.
ยถาภุจฺจ : (นปุ.) ตามความเป็นจริง.
ยถาภุจฺจ, - ภูต : ค. จริง, แท้, ปรากฏ; ตามความเป็นจริง, สมควรเป็นจริง
ยถาภูต : ก.วิ. ตามความเป็นจริง, ในสิ่งที่เป็นจริง
ยถาภูตญาน : (นปุ.) ความรู้ตามความเป็นจริง.
ยถารห : ก.วิ. ตามสมควร, ตามความเหมาะสม
ยถารุจึ : ก.วิ. ตามความชอบใจ, ตามความพอใจ
ยถาวโต : ก.วิ . ตามความเป็นจริง
ยถาวุฑฺฒ : ก.วิ. ตามความเจริญ
ยถาสก : ค., ยถาสกํ ก.วิ. ตามความป็นของของตน
ยถาสทฺธ : ก. วิ. ตามศรัทธาของตน, ตามความเชื่อของตน
ยถาสภาว : (ปุ.) ความจริงอย่างไร, ความเป็นจริงอย่างไร.
ยถิจฺฉต : ก.วิ. ตามความพอใจของตน
ยทิจฺฉา : (อิต.) ความปรารถนาอย่างไร, ความประสงค์อย่างไร, ความประพฤติตามอำเภอใจ. วิ. ยา ยา อิจฺฉา อธิปฺปาโย ยทิจฺฉา.
ยปนา : (อิต.) ความเป็นอยู่, ความเป็นไป, ความดำเนินไป, อายุ. ยปฺ วตฺตเน, ยุ.
ยมกวคฺควณฺณนา : (อิต.) วาจาเป็นเครื่องพรรณนาซึ่งเนื้อความแห่งวรรคอันบัณฑิตกำหนดนับด้วยเรื่องอันแสดงของที่เป็นคู่ๆ กัน.
ยส : (ปุ.) ชื่อเสียง, ความยิ่ง, ความเด่น, ความยกย่อง, ความยกย่องนับถือ, เกียรติ, ยศ. วิ. ยชติ เอเตนาติ ยโส. ยชฺ เทวปูชายํ, อ, ชสฺสโส. สพฺพตฺถ ยาตีติ วา ยโส. ยา คมเน, โส, รสฺโส.
ยสมหตฺต : นป. ความเป็นผู้มียศใหญ่
ยาตนา : (อิต.) การทรมาน, ความทรมาน, ความเจ็บป่วย. ยตฺ นิยฺยาตเน, ยุ, อิตฺถิยํ อา.
ยาม : (ปุ.) การสำรวม, ความสำรวม, การจำศีล. ยมุ วิรมเณ, โณ.
ยามา : (อิต.) เทวดาชั้นยามะ วิ. ทุกฺขโต ยาตา อปคตาติ ยามา (ปราศจากความลำบาก). ทิพฺพสุขํ ยาตา ปยาตา สมฺปตฺตาติ ยามา (ถึงแล้วซึ่งความสุขอันเป็นทิพ). จากอภิธรรม.
ยาวทตฺถ : (นปุ.) เพียงใดแต่ความต้องการ, เพียงไรแต่ความต้องการ, เพียงไรแต่ความประสงค์.
ยุคนฺต : (ปุ.) ความสุดสิ้นกัลป์, ขัยกัลป์. วิ. ยุคาน มนฺเต ชาโต ยุคนฺโต.
ยุคมตฺตทสฺสิตา : (อิต.) ความที่แห่งตนเป็นผู้มีปกติแลดูตลอดที่มีแอกหนึ่งเป็นประมาณ, ความเป็นผู้มีสายตาทอดไปข้างหนึ่งชั่วแอก เป็นกิริยาสำรวมของภิกษุไม่มองล็อกแล็กไปทางโน้นทางนี้.
ยุตติ : (วิ.) ประกอบ, ฯลฯ, ตกลง, จบ, เลิก, ยุกติ, ยุตติ, ยุติ. ยุกติ ยุตติ ยุติ ไทยใช้เป็นกิริยาในความว่า จบ ตกลง เลิก ลงเอย.
ยุตฺติ : (อิต.) ความประกอบ, ฯลฯ, การประกอบ, ฯลฯ.
ยุวน : (นปุ.) ความรุ่น, ความหนุ่ม, ความสาว, ความเป็นหนุ่มสาว, เยาวน์. ยุ มิสฺสเน, ยุ.
ยูถเชฏฺฐ ยูถป : (ปุ.) ชนผู้เจริญที่สุดในหมู่, ชนผู้รักษาหมู่, หัวหน้า, จ่าฝูง.
เยภุยฺยสิกา : (อิต.) ความเห็นข้างมาก, เยภุยยสิกา ชื่อของวิธีระงับอธกรณ์อย่าง ๑ ใน ๗ อย่าง คือการตัดสินเอาตามคำของคนมากเป็นประมาณ.
โยคาวจร : (ปุ.) บุคคลผู้หยั่งลงสู่ความเพียร, ภิกษุผู้หยั่งลงสู่ความเพียร คือท่านผู้เรียนสมถวิปัสนา และปฏิบัติสมถะหรือวิปัสสนา.
โยชฺช : (นปุ.) ความมั่นคง, ฯลฯ, ความประกอบ, ฯลฯ.