โดร : [โดน] (กลอน; ตัดมาจาก ข. พิโดร) ก. หอม, กลิ่นหอมที่ฟุ้งไป; โดยปริยาย หมายถึง ดอกไม้ เช่น กระทึงทอง ลําดวนโดร รสอ่อน พี่แม่. (กําสรวล).
โดรณ, โดรณะ : [โดน, โดระนะ] (แบบ) น. ซุ้ม, ประตูซุ้ม, เสาต้าย, เสาค่าย, เสาระเนียด. (ป., ส. โตรณ).
ใด : ว. ใช้ประกอบคําอื่นแสดงความไม่เจาะจงหรือเป็นคําถาม เช่น คนใด เมื่อใด.
ได : น. มือ. (ข.).
ได้ : ก. รับมาหรือตกมาเป็นของตัว เช่น ได้เงิน ได้ลูก ได้แผล; ใช้ประกอบท้าย คํากริยามีความหมายต่าง ๆ แล้วแต่ความแวดล้อม คือ อาจ, สามารถ, เช่น เดินได้ เขียนได้; สําเร็จผล เช่น สอบได้; อนุญาต เช่น ลงมือกินได้ ไปได้; (ไว) คําช่วยกริยาบอกอดีต เช่น ได้กิน ได้ไป; เรียกเงินหรือสิ่งที่ได้มาว่า เงินได้ รายได้.
ได้กัน : ก. ได้เป็นผัวเมียกัน.
ได้การ : ว. ใช้ได้, ได้ผล.
ได้แก่ : สัน. คือ, เท่ากับ, เช่น หนังสือสําหรับค้นความหมายของคําที่เรียง ลําดับตามตัวอักษร ได้แก่พจนานุกรม.
ได้แกงเทน้ำพริก : (สํา) ก. ได้ใหม่ลืมเก่า.
ได้ความ : ก. ได้เรื่อง, ได้การ.
ได้คิด : ก. รู้สึกผิดชอบชั่วดี, กลับรู้สึกสํานึกตน, กลับคิดได้.
ได้คืบจะเอาศอก : (สำ) ต้องการได้มากกว่าที่ได้มาแล้ว.
ได้ใจ : ก. เหิมใจ, ย่ามใจ, ชะล่าใจ, กำเริบ.
ได้ช่อง, ได้ท่า : ก. ได้โอกาส.
ได้ชื่อ : ก. ขึ้นชื่อ, มีชื่อเสียง.
ไดแซ็กคาไรด์ : (วิทยา) น. สารประกอบคาร์โบไฮเดรตจําพวกนํ้าตาลที่ประกอบด้วย โมโนแซ็กคาไรด์ ๒ โมเลกุลเชื่อมกัน มีสูตรโมเลกุล C12H22O11. (อ. disaccharide).
ได้ดิบได้ดี : (สำ) ได้ดี.
ได้ท้าย : ก. ได้ผู้หนุนหลัง.
ได้ที : ก. เป็นต่อ, ได้โอกาส, ได้ช่อง, ได้เปรียบ, เช่น ได้ทีขี่แพะไล่.
ได้ที่ : ก. ถึงที่เหมาะ, ถึงที่กะไว้, พอดี.
ได้ทีขี่แพะไล่ : (สํา) ก. ซํ้าเติมเมื่อผู้อื่นเพลี่ยงพลํ้าลง.
ไดนาโม : น. เครื่องกลที่ใช้สําหรับเปลี่ยนพลังงานกลให้เป็นพลังงานไฟฟ้า โดยอาศัย หลักการคือ ให้ลวดตัวนําเคลื่อนที่ตัดเส้นแรงแม่เหล็ก เป็นเหตุให้เกิด กระแสไฟฟ้าเคลื่อนที่ในลวดตัวนําได้, ใช้ว่า ไดนะโม ก็มี. (อ. dynamo).
ไดนาไมต์ : น. ดินระเบิดอย่างร้ายแรงประเภทหนึ่ง ประกอบด้วยดินฟูชนิดหนึ่งซึ่ง เรียกว่าดินเบา ชุบสารไนโทรกลีเซอรีนซึ่งเป็นวัตถุระเบิดแล้วอัดให้เป็น ชิ้นเล็ก ๆ. (อ. dynamite).
ไดโนเสาร์ : น. ชื่อสัตว์เลื้อยคลานยุคก่อนประวัติศาสตร์พวกหนึ่ง รูปร่างคล้ายกิ้งก่ายักษ์ แต่มีขนาดใหญ่กว่ามาก มีหลายชนิด บางชนิดกินพืช บางชนิดกินเนื้อสัตว์. (อ.dinosaur).
ได้ยิน : ก. รับรู้เสียงด้วยหู.
ได้ราคา : ก. ขายได้เงินมากกว่าที่คาดไว้.
ไดเรกตริกซ์ : (คณิต) น. เส้นตรงที่ตรึงอยู่กับที่ซึ่งคู่กับจุดโฟกัส ใช้กําหนดบังคับเซต ของจุดชุดหนึ่งให้เรียงกันเป็นเส้นโค้งในระบบภาคตัดกรวย, ปัจจุบัน ใช้ว่า เส้นบังคับ. (อ. directrix).
ได้ฤกษ์ : ก. ถึงเวลาอันเป็นมงคล.
ได้สติ : ก. ได้คิด, กลับระลึกขึ้นได้, กลับรู้สึกตัวได้; ฟื้นคืนสติ; (ปาก) ใช้ ในความปฏิเสธหมายความว่า ไม่ดี ใช้การไม่ได้ ในคําว่า ไม่ได้สติ.
ได้ส่วน, ได้ส่วนสัด : ก. ได้ขนาดที่พอเหมาะพอดี.
ได้เสีย : ก. ร่วมประเวณี; ได้เงินเสียเงิน, ได้ผล.
ได้เสียกัน : ก. เป็นผัวเมียกันแล้ว.
ได้หน้า : ว. ได้เกียรติ, ได้ชื่อเสียง, ได้หน้าได้ตา ก็ว่า.
ได้หน้าลืมหลัง : ก. หลง ๆ ลืม ๆ.
ต : พยัญชนะตัวที่ ๒๑ นับเป็นพวกอักษรกลาง ใช้เป็นตัวสะกด ในแม่กดในคําที่มาจากภาษาบาลีและสันสกฤตเป็นต้น เช่น จิต เมตตา ฟุต.
ตก :
ก. กิริยาที่ลดลงสู่ระดับตํ่าในอาการอย่างพลัดลง หล่นลง เช่น ตกบันได ตกต้นตาล เครื่องบินตก; ไหลลง, หยดลง มา, เช่น นํ้าตก ฝนตก เหงื่อตก; ลดลง เช่น ฝีมือตก มือตก เสียงตก; เพาะข้าวลงในตากล้า เรียกว่า ตกกล้า; เอาเบ็ด เกี่ยวเหยื่อหย่อนลงไปให้ปลาหรือกุ้งกินแล้ววัดหรือสาวขึ้น มา เช่น ตกปลา ตกกุ้ง; ย่างเข้า เช่น ตกเย็น ตกคํ่า ตกฤดู หนาว, เรียกสีที่ละลายออกหรือจางไปในเวลาซักหรือถูก แดดเป็นต้นว่า สีตก, ได้, ถึง, เช่นตกทุกข์ ตกระกําลําบาก, มาถึง เช่น คําสั่งยังไม่ตก ของที่สั่งตกมาแล้ว, ขาดหายไป เช่น เขียนหนังสือตก, เขียนคําที่ขาดเติมลง เช่น ตกหนังสือ, ไม่ได้ขึ้นยานพาหนะเพราะไปไม่ทันหรือไม่มีค่าโดยสาร เช่น ตกรถตกเรือ, เอาเงินหรือสิ่งของให้ไปก่อนแล้วคิดเอา เป็นพืชผลภายหลังตามแต่จะตกลงกัน เช่น ตกข้าว คือ เอาเงินให้ไปก่อนแล้วคิดเอาข้าวทีหลัง, โดยปริยายหมาย ความว่า ลดลงตํ่า เป็นอาการแสดงว่า กลัวยอมแพ้ หรือ หมดกําลัง เป็นต้น เช่น คอตก หัวตก หางตก. ว. สำเร็จ เช่น แก้ตก ปลงตก คิดตก. ตกกระ : ว. มีลักษณะเป็นจุดดํา ๆ เล็กบ้างโตบ้างที่ผิวกาย คน สัตว์ หรือสิ่งอื่น ๆ.
ตกกระไดพลอยโจน : (สํา) จําเป็นที่จะต้องยอมเข้าไปเกี่ยว ข้องกับเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นเมื่อไม่มีทางเลี่ยง.
ตกขอบ : ว. ที่สุดข้างใดข้างหนึ่ง เช่น ขวาตกขอบ, เต็มที่ เช่น ฮาตกขอบ.
ตกขาว : น. โรคระดูขาว, มุตกิด ก็เรียก.
ตกข่าว : ก. ไม่รู้ข่าวที่คนอื่น ๆ รู้.
ตกข้าว : น. วิธีการที่นายทุนให้เงินชาวนากู้ก่อนที่จะลงมือ ทำนา โดยตกลงกันว่าชาวนาจะให้ข้าวเปลือกแก่นายทุน แทนเงิน หลังจากนวดข้าวเสร็จแล้ว.
ตกขุย : ก. ออกดอกเป็นเมล็ด (ใช้แก่ไม้ไผ่).
ตกเขียว : น. วิธีการที่นายทุนให้เงินแก่ชาวนาหรือชาวไร่กู้เมื่อ ข้าวในนาลัดใบหรือลำไยมีลูกขนาดหัวแมลงวันแล้ว โดยตกลง กันว่าชาวนาชาวไร่จะให้ข้าวเปลือกหรือลำไยแก่นายทุนแทน เงินหลังจากนวดข้าวแล้วหรือหลังจากเก็บลำไยได้แล้ว, โดย ปริยายหมายถึงการที่พ่อแม่รับเงินจากนายทุนซึ่งจ่ายให้เป็น ค่าตัวเด็กผู้หญิงซึ่งยังเรียนหนังสือไม่จบไว้ล่วงหน้า เมื่อเรียน จบแล้วนายทุนจะมารับตัวเด็กไปเพื่อค้าประเวณีเป็นการใช้ หนี้คืนให้แก่นายทุน.
ตกคลัก : ก. อาการที่ปลาเป็นต้นมารวมกันอยู่ในบ่อหรือหนอง ที่นํ้างวด, ตกปลัก ก็ว่า; ในการเล่นดวดหมายถึงลักษณะที่หมาก ๓ ตัวเดินไปถึงที่สุดมารวมกันอยู่ในตาที่จะสุกจวนจะออกแล้วแต่ ทอดแต้มออกไม่ได้; โดยปริยายหมายถึงอาการที่คนมารวมกัน มาก ๆ ไปไหนไม่ได้.
ตกค้าง : ว. หลงเหลืออยู่.
ตกเครือ : ก. ออกเครือ (ใช้แก่กล้วย).
ตกงาน : ก. ว่างงาน, ไม่มีงานทํา.
ตกจั่น : ก. ออกดอก (ใช้แก่หมากและมะพร้าว).
ตกใจ : ก. สะดุ้งขึ้นโดยไม่รู้ตัวเมื่อได้ยินเสียงดัง ๆ หรือมีใครมา ถูกต้องตัว, ใจหาย.