ปพฺพาชิต : (ปุ.) การให้ออกไป, การขับไล่.
ปพฺพาเชตาย : (วิ.) ผู้ควรเพื่ออันสงฆ์ขับไล่, ผู้ ควรขับไล่. วิ. ปพฺพาเชตุ อรหตีติ ปพฺ พาเชตาโย. ราย ปัจ. โมคฯ ณาทิกัณฑ์ ๗๗.
ปพฺพาเชติ : ก. ๑. ให้ออกไป, ขับไล่, เนรเทศ;
๒. ให้บวช, ให้การบรรพชา
ปพฺเพธ : ป. ความกว้าง (วัดด้วยชั่วธนูตก)
ปพฺภมติ : ก. ท่องเที่ยวไปมา, วิ่งไปมา
ปพฺภาร : (ปุ.) เงื้อม ชื่อสิ่งที่ยื่นแล้วงุ้มชะง้ำ ออกมา, เงื้อมเขา, ถ้ำ, หุบเขา, หุบเหว, ลาด, ลุ่มลึก.
ปพฺภารฏฺฐาน : นป. ที่เป็นเนินลาด
ปพฺภารทสก : นป. ระยะ ๑๐ ปี ที่มีกายเงื้อมไปข้างหน้า, วัยของคนอายุระหว่าง ๖๐ ถึง ๗๐ ปี
ปพล : ค. มีกำลังมาก, มีกำลังแข็งแรง, มีอำนาจ, สามารถ
ปพาหติ : ก. ชักออก, ดึงออกมา, ดุนออก, ลากมา
ปพาฬฺห : ๑. กิต. (อันเขา) ชักออก, ดึงออก, มาแล้ว;
๒. ค. (อาการเจ็บปวดหรือป่วย) แรง, หนัก, เพียบหนัก
ปพิ : (อิต.) ลิ่ม. ปุ คติยํ, ณิ. แปลง อุ เป็น อว.
ปพุชฺฌติ : ก. ตื่น, ตื่น (จากนอน), เข้าใจ, ตรัสรู้
ปพุทฺธ : ก. ผู้ตื่น, ผู้ตรัสรู้แล้ว
ปโพธ : (ปุ.) การตื่นขึ้น, การบรรลุ, การตรัสรู้. ปปุพฺโพ, พุธฺ อวคมเน, โณ.
ปโพธน : นป. การปลุก, การกระตุ้นเตือน, การตรัสรู้
ปโพเธติ : ก. ปลุก, ให้ตื่น, กระตุ้นเตือน, ให้เข้าใจ, ให้ตรัสรู้
ปภคฺค : กิต. (อันเขา) หัก, ทุบ, ทำลาย, ทำให้พ่ายแพ้แล้ว
ปภงฺกร : (ปุ.) พระอาทิตย์ วิ. ปภํ กโรตีติ ปภํกโร ปภงฺกโร วา. ปภาปุพฺโพ, กรฺ กรเณ, อ.
ปภงฺค, ปภงฺคุ : ค. แตก, หัก, ผุ, พัง, เปราะ, เปื่อย
ปภงฺคุณ : (วิ.) เปื่อยเน่า, เปื่อยผุ, ผุพัง, ย่อยยับ. ปปุพฺโพ, ภญฺชฺ อวมทฺทเน, อุโณ. แปลง ชฺ เป็น คฺ แปลง ญฺ เป็น นิคคหิต แล้วแปลงเป็น งฺ หรือแปลง ญฺ เป็น งฺ ก็ได้.
ปภงฺคุณ, - คุร : ค. แตกสลาย, ผุพัง, ย่อยยับ, เปื่อยเน่า, เปื่อยเปราะ
ปภญฺชติ : ก. หัก, ลาน, ทุบ, ทำลาย
ปภว : (วิ.) เป็นแดนเกิดก่อน, เป็นแดนเกิด, เป็นเหตุเกิดก่อน, เป็นเหตุ, เป็นมูลเค้า, เป็นต้นเค้า.
ปภวติ : ก. เกิดก่อน, เริ่มต้น, เกิดขึ้น, ไหลออกมา
ปภสน : ค., นป. การขัดสี; การฉกชิง, การลักไป
ปภสฺสติ : ก. ตก, พลัดตก, ลุ่ย, หลุด, หายไป
ปภสฺสร : (วิ.) อันเป็นแดนซ่านออกแห่งรัศมี วิ. ปภา สรติ เอตสฺมาติ ปภสฺสโร. ปภาปุพฺโพ, สรฺ อกฺเขเป, อ. มีรัศมีเป็น แดนซ่านออก วิ. ปภสฺสโร อสฺส อตฺถีติ ปภสฺสโร. ณ ปัจ. ตทัตสัตถิตัท. ผ่อง, ผุดผ่อง, ผ่องใส, เลื่อมๆ พรายๆ ( สี... ), พราวๆ (แสง... ), สุกปลั่ง ( ของ... ). ปปุพฺโพ, ภา ทิตฺติยํ, สโร, รสฺโส, สฺสํโย- โค. ภสฺ ภาสทิตฺติยํ วา, อโร. อถวา, ปภา- ปุพฺโพ, สุ ปคฺฆรเณ, อโร.
ปภา : (อิต.) รัศมี, แสง, แสงสว่าง, แสงไฟ, ความรุ่งเรือง. ปปุพฺโพ, ภา ทิตฺติยํ, อ, อิตฺถิยํ อา. ความรุ่งเรืองโดยประการต่าง ๆ วิ. นานาปกาเรน ภาตีติ ปภา. ความรุ่งเรืองโดยประการ วิ. ปกาเรน ภาติ ทิพฺพตีติ ปภา. กัจฯ ๖๓๙ และอภิฯ รูปฯ ๕๖๙ วิ. ปภาตีติ ปภา. อภิฯ กัจฯ และ รูปฯ ลง กฺวิ ปัจ.
ปภากร : (ปุ.) พระอาทิตย์. ปภา+กรฺ+อ ปัจ.
ปภาคาร : (ปุ. นปุ.) เรือนให้แสงสว่าง, กระโจมไฟ.
ปภาต : (นปุ.) เช้า วิ. ปภาตฺยสฺมึ โลโกติ ปภาตํ. ปปุพฺโพ, ภา ทิตฺติยํ, โต.
ปภาติ : ก. ส่งแสง, สว่าง, รุ่งเรือง, สุกใส
ปภาว : (ปุ.) เดชเกิดจากการมีอำนาจลง อาชญา, เดชเกิดแต่อาชญา, ( ทณฺฑโช เตโช ) , อำนาจ, ฤทธิ์. วิ. ปภวนฺติ เตชสฺ สิโน อเนเนติ ปภาโว. ปปุพฺโพ, ภู สตฺตายํ, โณ.
ปภาวิต : กิต. (อันเขา) อบรม, ให้เจริญ, เพิ่มพูน, ส่งเสริมแล้ว
ปภาเวติ : ก. ให้เจริญ, อบรม, พอกพูน, ส่งเสริม
ปภาส : (วิ.) ยัง...ให้สว่าง, ยัง...ให้รุ่งเรือง, ยัง...ให้ผุดผ่อง. ปปุพฺโพ, ภา ทิตฺติยํ, โส. ภาสุ ทิตฺติยํ วา, อ. ลง เณ ปัจ. เหตุ. แล้วลบ. สว่าง, รุ่งเรือง, ผุดผ่อง. ๓ คำแปลนี้ ไม่ลงเณ ปัจ.
ปภาสติ : ก. ส่งแสง, ฉายแสง, สว่าง; กล่าว, พูด, บอก, เจรจา, ประกาศ
ปภาเสติ : ก. ให้สว่าง, ให้ความสว่าง, ทำให้รุ่งเรือง, สาดแสงให้
ปภิชฺชติ : ก. แตก, หัก, สลาย, พัง, แยกออก, ถูกทำลาย
ปภิชฺชน : นป. การแตกออก, การแยกออก
ปภินฺทติ : ก. ทำลาย, ทุบ, ผ่า, แบะออก
ปภินฺน : (ปุ.) ช้างซับมัน วิ. ทานํ ปภินฺนํ ยสฺส โส ปภินฺโน.
ปภุ : (ปุ.) ชน, คน, บุคคล. ปปุพฺโพ, ภู สตฺตายํ, อ. รัสสะ อู เป็น อุ.
ปภุตฺต : (นปุ.) ความเป็นแห่งบุคคล. ปภุ + ตฺต ปัจ. ภาวตัท.
ปภุติ : (วิ.) เจริญ, รุ่งเรือง. ปปุพฺโพ, ภู สตฺตายํ, ติ, รสฺโส. ปภุติ
ปภู : (วิ.) เป็นเจ้า, เป็นใหญ่, เป็นประธาน. ปปุพฺโพ, ภู สตฺตายํ, อู, กฺวิ วา. ฎีกาอภิฯ ลง อุ ปัจ. เป็น ปภุ.
ปภูติ : (อัพ. นิบาต) จำเดิม, ตั้งแต่.
ปภูติก : ค. ซึ่งเริ่มมาแต่, ซึ่งเนื่องมาแต่
ปเภท : (ปุ.) การแยกออกเป็นส่วน, การแยก ออกเป็นส่วน ๆ, การแตก, การทำลาย, ความแตกต่าง, ความต่างกัน, ชนิด, อย่าง, แผนก, ส่วน. ปปุพฺโพ, ภิทิ ทฺวิธากรเณเภ- เท จ, อ. ส. ปฺรเภท.