เอกจตฺตาลีส เอกจตฺตาฬีส : (อิต.) ยี่สิบยิ่ง ด้วยหนึ่ง, ยี่สิบเอ็ด. วิ. เอเกนาธิกา จตฺตาลีสํ เอกจตฺตาลีสํ. ศัพท์หลัง แปลง ล เป็น ฬ.
เอกจร : (วิ.) ผู้ผู้เดียวเที่ยวไป, เที่ยวไปผู้เดียว, เที่ยวไปคนเดียว.
เอกฉนฺท : (วิ.) มีความพอใจอย่างเดียวกัน, มี ความมุ่งหมายอย่างเดียวกัน, มีความเห็น เป็นอย่างเดียวกัน.
เอกชฺฌ : (วิ.) อันเดียว, อันเดียวกัน, รวมกัน, ร่วมกัน, ด้วยกัน, เป็นอันเดียวกัน, ทำโดย ส่วนเดียว.
เอกชฺฌ : (อัพ. นิบาต) อันเดียวกัน, รวมเข้า, รวมกัน, ร่วมกัน, ด้วยกัน, เป็นอันเดียวกัน, ประการเดียวกัน, ประการเดียว, โดยส่วน เดียว, โดยส่วนเดียวกัน. รูปฯ ว่าเป็น สตฺตมิยตฺเถ นิปาโต.
เอกชฺฌสมาทาน : (นปุ.) การถือเอาด้วยดี เป็นอันเดียวกัน, ฯลฯ, การสมาทานรวม กัน. การสมาทานมี ๒ อย่าง คือ สมาทาน แยกเป็นข้อ ๆ เรียกว่า ปัจเจกสมาทาน อย่างหนึ่ง การสมาทานรวมกัน เช่น กล่าวว่า พุทฺธปญฺญ ตฺตํ อุโปสถํ สมาทิยามิ. เรียกว่า เอกชฺฌสมาทาน อย่างหนึ่ง. ผู้สมา ทานล่วงสิกขาบทใดบทหนึ่ง เป็นอันขาด หมดทุกสิกขาบท (ศีลขาดหมดทุกข้อ).
เอกตฺต : (นปุ.) ความเป็นแห่งธรรมหมวด เดียว, ความเป็นแห่งธรรมหมวดเดียวกัน, ความเป็นธรรมหมวดเดียวกัน.
เอกตฺถ : (วิ.) มีอรรถอย่างเดียว, ฯลฯ. ส. เอการฺถ.
เอกตฺถ เอกตฺร : (อัพ. นิบาต) ใน...เดียว. ส. เอกตฺร.
เอกโต : (อัพ. นิบาต) โดยส่วนเดียว, โดยส่วน- เดียวกัน, โดยความเป็นอันเดียวกัน, โดย ข้างเดียว, ข้างเดียว, รวมกัน, ร่วมกัน.
เอกโตปญฺญ ตฺติ : (อิต.) เอกโตบัญญัติ (บัญญัติ สำหรับภิกษุหรือภิกษุณี เพียงฝ่ายใดฝ่าย หนึ่ง).
เอกทตฺถุ : ก. วิ. ครั้งหนึ่ง, โดยเฉพาะ
เอกทา : (อัพ. นิบาต) บางครั้ง, บางที, บาง คราว, ในกาลหนึ่ง, ในกาลบางครั้ง, ใน กาลบางคราว, ในกาลครั้งหนึ่ง.
เอกทิวส : (อัพ. นิบาต) ในวันหนึ่ง.
เอกเทส : (ปุ.) ภาคหนึ่ง, ส่วนหนึ่ง, เอกเทส เอกเทศ (เฉพาะอย่าง). ส. เอกเทศ.
เอกธา : (อัพ. นิบาต) โดยส่วนเดียว. ส. เอกธา.
เอกนฺต : (วิ.) ยิ่ง, ล้ำ, นักหนา, หนักหนา, ข้างเดียว, ส่วนเดียว. วิ. เอติ คจฺฉตีติ เอโก. อิ คมเน, ณฺวุ, เอโก เอว เอกนฺตํ. สกตฺเถ นฺตปจฺจโย. เอกํ ตรตีติ วา เอกนฺตํ. เอก ปุพฺโพ, ตรฺ ตรเณ, กฺวิ, นิคฺคหิตาคโม, รฺโลโป.
เอกนฺต : ก. วิ. แน่นอน, อย่างแน่นอน
เอกนฺตริก : ค. มีในระหว่าง, สลับกัน
เอกนฺตโลมี : (ปุ.) เครื่องลาดขนสัตว์มีชาย ข้างเดียว วิ. เอกสฺมึ อนฺเต ปริยนฺเต โลมํ ทสา อสฺสตฺถีติ เอกนฺตโลมี. อี ปัจ. ตทัส สัตถิตัท. รัสสะเป็น เอกนฺตโลมิ บ้าง.
เอกนฺเตน : ก. วิ. ดู เอกนฺตํ
เอกนินฺนาท : ป. การร้องขึ้นพร้อมกัน
เอกนิมฺมิลนมตฺต : (วิ.) ชั่วกระพริบตา.
เอกนิโรธ : (วิ.) ดับเป็นหนึ่ง, ดับพร้อมกัน.
เอกปฏฏ : ค. มีผ้าข้างเดียว, มีหนังปะด้านเดียว
เอกปฏลิก : ค. มีหนังปะข้างเดียว
เอกปทิกมคฺค : ป. ทางเดินเท้าเล็กๆ , ทางเดินแคบๆ
เอกปทิก เอกปที : (ปุ.) ทางมีปกติเดินได้คน เดียว, ทางแคบ, ทางน้อย. วิ. คจฺฉตํ เอโก อสหาโย ปาโท ยสฺสํ น นิสินฺนสฺเสว ยมโกติ เอกปที. อี ปัจ. ศัพท์ต้นรัสสะ อี ก สกัด.
เอกปที : ป. ทางแคบ, ทางเดินเท้าเล็กๆ
เอกปุตฺติก : ค. ผู้มีบุตรคนเดียว
เอกปุริสกา : ค. หญิงที่ซื่อสัตย์ต่อชายคนเดียว
เอกโปกฺขร : นป. ชื่อกลองชนิดหนึ่ง
เอกพิชี : (ปุ.) เอกพิชี ชื่อของพระโสดาบัน ๑ ใน ๓ ชื่อ, พระโสดาบันผู้มีพืชคือภพเดียว คือเกิดอีกครั้งเดียว ก็ได้สำเร็จเป็นพระ อรหันต์ และนิพพานในภพนั้น.
เอกภตฺตกินี : ค. หญิงที่ซื่อสัตย์ต่อสามีคนเดียว
เอกภตฺติก : (วิ.) ผู้มีภัตครั้งเดียว, ผู้มีภัตหน เดียว (บริโภคอาหารมื้อเดียวใน ๑ วัน).
เอกภริยา : (อิต.) ภริยาเอก, ภริยาหลวง, เมีย หลวง.
เอกภาว : (ปุ.) ความเป็นหนึ่ง, ความเป็นอัน เดียวกัน. เอกภาว ไทยนำมาใช้ว่าเอกภาพ (แปลง ว เป็น พ) และออกเสียงว่า เอกกะภาพ ในความหมายว่า ความเป็น อันหนึ่งอันเดียวกัน ความสอดคล้อง กลมกลืนกัน.
เอกมน : ค. ผู้มีใจเป็นอันเดียวกัน
เอกมนฺต : (ปุ. นปุ.) ส่วนเดียว, ส่วนข้างเดียว, ที่สุดส่วนข้างหนึ่ง, ที่ควรส่วนข้างหนึ่ง, ที่ สมควร. มงคลทีปนี เป็น นปุ.
เอกมนฺต : (อัพ. นิบาต) โดยส่วนเดียว, ด้วย แท้, รูปฯ เป็นนิบาตลงในอรรภสัตมี แปล ว่า ในที่ควรส่วนข้างหนึ่ง, ในที่แห่งหนึ่ง, ณ ที่แห่งหนึ่ง.
เอกมาตุ : (อิต.) มารดาเดียวกัน, แม่เดียวกัน.
เอกมูลา : อิต. ต้นฝ้ายลินิน
เอกเมก : ค. ทีละอัน, แต่ละอัน
เอกโยชนทฺวิโยชน : (นปุ.) โยชน์หนึ่งหรือ โยชน์สอง, หนึ่งโยชน์หรือสองโยชน์. วิ. เอกโยชนํ วา ทฺวิโยชนํ วา เอกโยชนทฺวิ โยชนานิ. ปฐมาพหุพ. หรือ วิกัปปสมาส รูปฯ ๓๔๑.
เอกโยชนทฺวิโยชนมตฺต : (วิ.) มีโยชน์หนึ่ง หรือ โยชน์สองเป็นประมาณ, มีโยชน์หนึ่ง และโยชน์สองเป็นประมาณ.
เอกรชฺช : นป. ความเป็นพระราชาแต่พระองค์เดียว
เอกรตฺต : (นปุ.) ใบตะไคร้น้ำ.
เอกรตฺติวาส : (วิ.) มีการอยู่สิ้นราตรีเดียว. วิ. เอกรตฺตึ วาโส อสฺสตฺถีติ เอกรตฺติวาโส. ณ ปัจ. ตทัสสัตถิตัท.