อุปทาห : (วิ.) แผดเผา, เบียดเบียน, ประหาร.
อุปทา อุปาทา : (อิต.) ของกำนัลที่ส่งไปให้, ของฝาก, บรรณาการ. (ของที่ส่งไปให้ด้วย ความเคารพนับถือ หรือด้วยไมตรี). วิ. อุปคนฺตฺวา ทาตพฺพโต อุปทา. อุปคนฺตฺวา- ปุพฺโพ, ทา ทาเน, อ. ส. อุปทา.
อุปทิฏฐ : กิต. ชี้แจงแล้ว, แนะนำแล้ว
อุปทิสติ : ก. ชี้แจง, แสดง, แนะนำ
อุปทิสน : นป. ชี้แจง, แสดง, แนะนำ
อุปทิสฺสติ : ก. อันเขาย่อมแสดง, อันเขาย่อมเห็น, ปรากฏชัด
อุปที : อิต. ไม้เลื้อย, เถาวัลย์
อุปทุสฺสติ : ก. ผูกพยาบาท, ประทุษร้าย
อุปเทว : ป. อุปเทวะ, เทวดารอง
อุปเทส : (ปุ.) คำสอนอันมาแล้วแต่อาจารย์ใน ปางก่อน, คำสอนที่สืบกันมาแต่อาจารย์ ในปางก่อน, อุบายเป็นเครื่องเข้าไปแสดง อ้าง, การแนะนำ, การสั่งสอน, การชี้แจง, คำแนะนำ, ฯลฯ. วิ. อาจาริยํ อุปคนฺตฺวา ทิสฺสตีติ อุปเทโส. อุปปุพฺโพ, ทิสฺ อุจฺจารเณ, โณ. ส. อุปเทศ.
อุปเทห : ป. น้ำมันทารักษาโรค
อุปธาน : (นปุ.) หมอน, เขนย, พนักเตียง, ลูกพัน (ลูกพันพิณ). วิ. อุปธียเต สีสํ ธารียเตติ อุปธานํ. อุปปุพฺโพ, ธา ธารเณ, ยุ. ส. อุปธาน.
อุปธาเนติ : ก. ตรึก, คิด, คำนึง
อุปธารณ : นป. ภาชนะสำหรับรอง, ถังนม
อุปธารณา : อิต. การเข้าไปทรงไว้, การใคร่ครวญ, การไตร่ตรอง
อุปธาริต : กิต. เข้าไปทรงไว้แล้ว, เข้าไปพิจารณาแล้ว
อุปธาเรติ : ก. เข้าไปทรงไว้, ใคร่ครวญ, ไตร่ตรอง, สอบสวน
อุปธาวน : นป. การวิ่งเข้าไป, การแล่นเข้าไป, การจู่โจมเข้าไปหา
อุปธิ : (ปุ.) รูป, ร่าง, ร่างกาย, จักร, กิเลส เครื่องยังทุกข์ให้เข้าไปตั้งไว้, กิเลสเครื่อง เข้าไปทรง, กิเลสเครื่องทรงทุกข์ไว้, กิเลส ชื่ออุปธิ, กิเลศ, ความพัวพัน. อุปปุพฺโพ, ธา ธารเณ, อิ. ส. อุปธิ.
อุปธิก : ค. มีอุปธิ, มีเครื่องผูกพัน, มีกิเลสเป็นเหตุให้เวียนเกิด
อุปเธยฺย : นป. เครื่องรองรับ
อุปนคร : (นปุ.) ที่ใกล้เมือง. อุป (สมีป)+นคร.
อุปนจฺจติ : ก. ฟ้อนรำ
อุปนต : กิต. น้อมเข้าไปแล้ว, โน้มลงแล้ว
อุปนฺตเสล : (ปุ.) ภูเขาเล็ก, ภูเขาเล็ก ๆ อัน ล้อมภูเขาเดิม. วิ. เสลสฺส อุปนฺโต สมีปปพฺพโต อุปนฺตเสโล.
อุปนฺติ : ก. วิ. ในที่ใกล้, ในที่เฉพาะหน้า
อุปนฺติก : (วิ.) ใกล้ วิ. อนฺติกภาว มุปคตํ อุปนฺติกํ. อุป+อนฺต+อิก ปัจ.
อุปนทติ : ก. ร้อง, บันลือ, แผดเสียง, แซ่ซ้อง, ร้องกึกก้อง
อุปนทฺธ : กิต. ตำหนิ, ว่าร้ายแล้ว; บ่นแล้ว, ถูกผูกมั่นแล้ว, ถูกผูกโกรธแล้ว
อุปนทฺธิ : (อิต.) กิเลสชาติเครื่องผูกพัน, การผูกพัน, การมัด, การรัด, การร้อยรัด. อิ. ปัจ.
อุปนนฺธติ : ก. ติเตียน, ว่าร้าย, บ่น, ผูกมั่น, ผูกแน่น, ผูกโกรธ
อุปนนฺธ อุปนนฺธิ อุปนทฺธ : (วิ.) ผูกใจเจ็บ. อุปปุพฺโพ, นนฺธ วินนฺธเน, อ, อิ. ศัพท์ที่ ๓ แปลง นฺ เป็น ทฺ.
อุปนมติ : ก. น้อมเข้ามา, น้อมเข้าไป
อุปนมน : นป. การน้อมเข้ามาใกล้
อุปนยติ : ก. นำเข้าไป, มอบให้
อุปนยน : นป. การน้อมเข้ามาใกล้
อุปนยฺหติ : ก. เข้าผูก, ผูกมั่น, เข้าไปผูกไว้, ผูกพยาบาท
อุปนยฺหนา : อิต. การเข้าไปผูกความมุ่งร้าย, การผูกพยาบาท, การเข้าไปผูกมั่น
อุปนานิย : ค. ผู้เข้าใกล้, ผู้นำเข้าไป
อุปนาเมติ : ก. น้อมเข้าไป, นำเข้าไป, น้อมถวาย
อุปนายก : (ปุ.) นายกรอง, รองนายก. อุปปุพฺโพ, นิ นี วา นเย, ณฺวุ.
อุปนาห : (ปุ.) การผูกเวร, การจองเวร, การผูกโกรธ, ความผูกเวร, ฯลฯ. วิ. ปุนปฺปุนํ อุปคนฺตฺวา. นยฺหติ จิตฺตนฺติ อุปนาโห. อุปปุพฺโพ, นหฺ พนฺธเน, โณ.
อุปนาหี : ค. ผู้จองร้าย, ผู้ผูกพยาบาท
อุปนิกฺขมติ : ก. ออกไป, ออกมา
อุปนิกฺขิตฺต : กิต. ถูกวางไว้แล้ว, ถูกตั้งไว้แล้ว
อุปนิกฺขิตฺตก :
๑. ป. จารบุรุษ, คนสืบความลับ;
๒. ค. ดู อุปนิกฺขิตฺต
อุปนิกฺขิต อุปนิกฺขิตฺต : (ปุ.) คนสอดแนม, จารบุรุษ. อุป+นิ+ขิปฺ+ต ปัจ.
อุปนิกฺขิปติ : ก. วางลง, ตั้งไว้, ตั้งไว้ข้างๆ
อุปนิกฺขิปน : นป. การวางลง, การตั้งไว้, การวางดักไว้