ทุพฺภิกข : นป. ทุพภิกขภัย, คราวที่หาอาหารได้ยาก, ยามข้าวยากหมากแพง, ความอดอยาก
ทุพฺภิกฺขนฺตรกปฺป : (ปุ.) กัปของระหว่างมี ภิษาอัน...ได้โดยยาก. ทุพภิกขันตรกัป คือระยะเวลาที่กำหนดไว้ว่าเป็นตอนที่ ขาดแคลนอาหาร.
ทุพฺภิกฺขพย : (นปุ.) ภัยคือภิกษาอัน...ได้โดย ยาก, ภัยอันเกิดแต่ภิกษาอัน...ได้โดยยาก, ภัยคือความไม่มีแห่งอาหาร, ภัยคือความขัดสนอาหาร, ทุพภิกขภัย.
ทุพฺภิกขุ : (วิ.) มีภิกษาอัน...ได้โดยยาก.
ทุพฺภิกฺขุ : (นปุ.) ความไม่มีแห่งอาหาร, ความขัดสนอาหาร, ข้าวแพง, อาหารแพง, ข้าวยากหมากแพง. วิ. ภิกฺขสฺส อภาโว ทุพฺภิกฺขํ กลับบทหน้าไว้หลัง. เวสฯ ๑๙๘. ส. ทุรฺภิกฺษ.
ทุภโต : อ. แต่ข้างทั้งสอง, จากทั้งสองฝ่าย, จากด้านทั้งสอง
ทุภย : ค. ทั้งสอง
ทุภร พุพฺภร : (วิ.) ผู้อัน...เลี้ยงได้โดยยาก วิ. ทุกฺเขน ภริยตีติ ทุภโร ทุพฺภโร วา. ทุกฺข+ภรฺ+ข ปัจ. รูปฯ ไขว่า ได้แก่ มหิจฺฉ.
ทุม : (ปุ.) ต้นไม้. ทุ คติหึสาวุฑฺฒิเยสุ, โม.
ทุมคฺค : นป. ยอดไม้
ทุมตฺต : ค. มีประมาณสอง, ประมาณสอง
ทุมนฺตร : (ปุ.) ต้นตาล.
ทุมน ทุมฺมน : (วิ.) มีใจอันโทษประทุษร้าย แล้ว วิ. ทุฏฺโฐ มโน ยสฺส โส ทุมโน ทุมฺมโน วา. มีใจชั่ว, มีใจชั่วร้าย วิ. ทุ ทฏฺโฐ มโน อสฺสาติ ทุมโน. เสียใจ ยินร้าย วิ. ทุฏฺฐุ ทุกฺขิตํ วา มโน ยสฺส โส ทุมโน. ศัพท์ หลังซ้อน มฺ.
ทุมปฺผล : นป. ผลไม้
ทุมฺม : (ปุ.) ต้นไม้, ไม้.
ทุมฺมงฺกุ : (วิ.) เก้อยาก, ละอายยาก, ไม่มีความละอาย. ทุ+มงฺกุ.
ทุมฺมตี : ป. คนมีความคิดชั่ว, คนโง่
ทุมฺมน : ค. ผู้มีใจชั่ว, ผู้เสียใจ, ผู้เศร้าโศก
ทุมฺมุข : ค. ผู้มีหน้าเศร้า; ผู้มีปากเสีย, ผู้ปากร้าย, ผู้ปากกล้า
ทุมฺเมชฺฌ : (นปุ.) ความเป็นแห่งบุคคลผู้มีปัญญาอันโทษประทุษร้ายแล้ว, ฯลฯ.ทุมฺเมธ+ณฺย ปัจ. ภาวตัท.
ทุมฺเมธ : ค. ผู้มีปัญญาทราม, โง่
ทุมเมธ ทุมเมธี : (วิ.) มีปัญญาอันดทษประทุษร้ายแล้ว, มีปัญญาชั่ว, มีปัญญาทราม.
ทุมฺเมธี : (วิ.) มีปัญญาเป็นเครื่องจำกัดซึ่ง กิเลสชั่ว, มีปัญญาเป็นเครื่องกำจัดเสียซึ่งกิเลสชั่ว. ทุกิเลส+เมธี.
ทุมาสิก : ค. (ผม) ซึ่งงอกขึ้นมาเป็นเวลาสองเดือน
ทุมินฺท : ป. จอมแห่งต้นไม้, พญาไม้ได้แก่ต้นโพธิ์
ทุมุข ทุมฺมุข : (วิ.) มีปากอันโทษประทุษร้าย แล้ว, มีปากชั่ว, มีปากร้าย (ปากมาก). วิ. ทุ นินฺทิตํ วิรูปํ วา มุข ยสฺส โส ทุมุโข ทุมํมุโข วา.
ทุมุตฺตม : ป. ต้นไม้ที่ยอดเยี่ยม ได้แก่ต้นโพธิ์
ทุมุปฺปล : (ปุ.) กัณณิการ์, กรรณิการ์.
ทุยฺหติ : ก. (อันเขา) รีด (นม)
ทุรกฺข : (วิ.) อัน...รักษาได้โดยยาก, รักษาได้โดยยาก, รักษาได้ยาก. วิ. ทุกฺเขน รกฺขิยเตติ ทุรกฺขํ. ข ปัจ.
ทุรงฺคม : (วิ.) ไปสู่อารมณ์อันไกล, ไปสู่ที่ไกล, ไปในที่ไกล, ไปไกล.
ทุรจฺจย : ค. ซึ่งก้าวล่วงได้โดยยาก, ผ่านไปได้ยาก
ทุรตฺต : (นปุ.) ราตรีสอง, สองราตรี. วิ. เทฺว รตฺติโย ทุรตฺตํ. แปลง ทฺวิ เป็น ทุ อิ ที่ รตฺติ เป็น อ รูปฯ ๓๙๔.
ทุรนฺวย : (วิ.) อัน...ไปตามได้ยาก, อัน...ไป ตามได้โดยยาก. ทุ อนุ. บทหน้า อิ ธาตุ อ หรือ ข ปัจ. พฤทธิ อุ ที่ อนุ เป็น ว แปลง อิ เป็น ย ลง รฺ อาคมหลัง ทุ คำแปลหลัง ทุกฺข อนุ เป็นบทหน้า ลบ กฺข.
ทุรนุโพธ : (วิ.) อัน...รู้ตามได้โดยยาก, อัน...บรรลุตามได้โดยยาก, ฯลฯ. วิ. ทุกฺเขน อนุพุชฺฌิตพฺโพติ ทุรนุโพโธ. ทุกฺข +อนุ+พุธฺ+ ข ปัจ. รฺ อาคม รูปฯ ๕๘๙.
ทุรนุโพธ, - รานุโพธ : ค. ซึ่งรู้ตามได้ยาก, ซึ่งเข้าใจได้ยาก
ทุรปฺปพฺพชฺช : (นปุ.) การบวชเป็นของยาก, บวชเป็นของยาก. ทุเป บทหน้า วชฺธาตุ ณฺย ปัจ. ลง รฺ และ อ อาคมหลัง ทุ ซ้อน ปุ.
ทุรภิ ทุรม : (วิ.) อันรื่นรมย์ได้โดยยาก,ฯลฯ. ทุกฺข+รภฺธาตุในความยินดี อ ปัจ. ศัพท์ หลัง รมฺธาตุ.
ทุรา : (อัพ. นิบาต) ไกล.
ทุราคม : (ปุ.) การถึงได้โดยยาก, การถึง ลำบาก, การอยู่ห่างไกล. ทุกฺข+อาคม ลบ กฺข รฺอาคม.
ทุราชาน : ค. ซึ่งรู้ทั่วถึงได้ยาก, ซึ่งเข้าใจได้ยาก
ทุราสท : ค. ซึ่งเข้าไปหาได้ยาก, ซึ่งเข้าหายาก
ทุริต : (นปุ.) บาป วิ. ทุ นินฺทิตํ อิตํ คมน มสฺสาติ ทุริตํ. ทุปุพฺโพ, อิ คติยํ, โต.
ทุรุตฺต : ค., นป. (คำพูด) ซึ่งเปล่งไว้ไม่ดี, ซึ่งกล่าวไว้ชั่ว; คำพูดชั่ว, คำหยาบ
ทุลฺลทฺธ : ค. ซึ่งได้มาโดยยาก
ทุลฺลทฺธิ : อิต. ลัทธิที่ผิด, ความเห็นผิด
ทุลฺลภ : (วิ.) อัน...ได้โดยยาก, ฯลฯ. วิ. ทุกฺเขน ลพฺภตีติ ทุลฺลภํ. ทุกข+ลภฺ+ ข ปัจ. ซ้อน ล.
ทุวคฺค : ค. ซึ่งมีพวกสอง, ซึ่งประกอบด้วยคนสองคน