มณฺฑป : (ปุ. นปุ.) โรงอันรักษาไว้ซึ่งรัศมีคือแสงแห่งพระอาทิตย์ วิ. มณฺฑา รวิรํส-โย ปาตีติ มณฺฑโป. โรงดื่มซึ่งรัศมีคือแสงแห่งพระอาทิตย์ คือยังแสงแห่งพระอาทิตย์ให้ฉิบหาย (บังแสง อาทิตย์ไว้). ปา ปาเน, อ. โรงอันชนย่อมประดับ วิ. มณฺฑิยติ ชเนหีติ มณฺฑ-โป. มณฺฑฺ ภูสเน, โป. ปะรำ, โรงปะรำ, มณฑป (เรือนยอดรูปสี่เหลี่ยม).
มณฺฑล : (นปุ.) ดวง (สิ่งที่มีลักษณะเป็นรูปกลมๆ), ดวงกลม, วง, วงกลม, กลมรอบ, วงรอบ, รูปดวงจันทร์. วิ. มณฺฑยเตติ มณฺฑลํ. มณฺฑฺ ภูสเน, อโล. มณฺฑํ ลาติ คจฺฉตีติ มณฺฑลํ. มณฺฑปุพฺโพ, ลา คติยํ, อ.
มณฺฑลกรณี : (อิต.) วงเวียน.
มณฺฑลคฺค : (ปุ.) พระขรรค์, กระบี่, ดาบ. วิ. มณฺฑลคฺคํ ยสฺส โส มณฺฑลคฺโค.
มณฺฑลมาล : ป. พลับพลา, ปะรำ
มณฺฑลิก : ค. ซึ่งอยู่ในมณฑลหรือประเทศน้อย
มณฺฑลิสฺสร : ป. พระราชา, ผู้ตรวจภาค, ข้าหลวงภาค
มณฺฑลี : ค. มีวงกลม
มณฺฑา : (อิต.) ความกำจัดมืด, ฯลฯ.
มณฺฑารว : (ปุ.) มณฑารพ ชื่อต้นไม้ในเมืองสวรรค์.ไทยตัดเหลือแต่ มณฑา ก็มี.
มณฺฑิต : กิต. ประดับแล้ว, ตกแต่งแล้ว
มณฺฑิร :
(ปุ. นปุ.) เรือน, เรือนหลวง, นคร, เมือง, เมืองหลวง, กรุง, ที่อยู่, มณเฑียร, ดู มนฺทิร ด้วย.
มณฺฑิรงฺค : (ปุ.) ตั้ง ชื่อไม้ที่ตั้งรับอกไก่, แป ชื่อเครื่องเรือนที่วางบนจันทัน.
มณฺฑุก, - ฑูก : ป. กบ
มณฺฑุก มฺณฺฑูก : (ปุ.) กบ (สัตว์ ๔ เท้า อยู่ได้ทั้งในน้ำและบนบก) วิ. มณฺเฑ-ติ ชลํ ภูเสตีติ มณฺฑุโก มณฺฑูโก วา. มณฺฑฺ ภูสเน, อุโก. ศัพท์หลัง ทีฆะ.
มณฺเฑติ : ก. ประดับ, ตกแต่ง
มณิ : (ปุ. อิต.) แก้ว, แก้วมณี, รตนะ, เพชร, พลอย, เพชรพลอย. วิ. มนติ มหคฺฆภาวํ คจฺฉตีติ มณิ. มนฺ ญาเน, อิ, นสฺส ณตฺตํ. มียติ อาภรณํ เอเต-นาติ วา มณิ. มา มานเน, อิ, นฺ อาคโม, อภิฯ และฎีกาอภิฯ ลง อี ปัจ. เป็น มณี อีกด้วย. แปลว่า ดาบเพชร ก็มี. กัจฯ ๖๖๙ วิ. มนํ ตตฺถ รตเน นยตีติ มณิ. มณี ชื่อรตนะอย่าง ๑ ใน ๗ อย่าง.
มณิก : (นปุ.) อ่าง, ไห, ขวด, หม้อ, หม้อน้ำ, โอ่งน้ำ. มนฺ ญาเณ, อิ. ก สกัด.
มณิกฺขนฺธ : ป. แท่งแก้วมณี, กองแก้วมณี
มณิการ : (ปุ.) ช่างเจียระไนแก้ว, ช่างเจียระไนเพชรพลอย, ช่างแก้ว.
มณิกุณฺฑล : นป. ต่างหูเพชร, ต่างหูแก้วมณี
มณิปลฺลงฺก : ป. บัลลังก์แก้วมณี
มณิพนฺธ : (ปุ.) ข้อมือ. วิ. มณิวิกติ พนฺธติ เอตฺถาติ มณิพนฺโธ.
มณิพนฺธโหราโลจน : (ปุ.) นาฬิกาข้อมือ.
มณิพีช : (นปุ.) ต้นทับทิม.
มณิ มณี : (วิ.) สว่าง, ส่อง-สว่าง, รุ่งเรือง.
มณิมย : ป. ทำด้วยแก้วมณี
มณิเมขลา : (อิต.) สายรัดเอวทำด้วยแก้ว, สะอิ้ง (สายรัดเอว), สายสะอิ้ง, สังวาล, สร้อยสังวาล, มณีเมขลา.
มณิรตน : (นปุ.) แก้วคือแก้วมณี, แก้วเพชร.
มณิวณฺณ : ค. มีสีเหมือนแก้วมณี
มณิเวธ : (ปุ.) เครื่องมือเจียระ ไนแก้ว, เครื่องเจียระไนแก้ว, เพชร (เจาะแก้ว).
มณิสปฺป : ป. งูเขียว
มต : (วิ.) ตรัสรู้, รู้. มนฺ ญาเณ, โต.
มตก : (นปุ.) ทรัพย์ของคนผู้ ตายแล้ว, มรดก (ทรัพย์สมบัติของผู้ตาย). ส. มฤตก.
มตกภตฺต : (นปุ.) ภัตอันบุคคลพึงให้เพื่อบุคคลผู้ตายแล้ว, ภัตอันบุคคลถวายเพื่อบุคคลผู้ตายแล้ว, ภัตอันบุคคลถวายเพื่ออุทิศผลแด่บุคคลผู้ตาย, ภัตเพื่อผู้ตาย, มตกภัต (อาหารที่ทำบุญอุทิศให้ผู้ตาย).
มตกิจฺจ : นป. การเผาศพ, วิธีสำหรับคนตาย
มตชาย มตภริย : (ปุ.) ชายผู้มีภริยาตายแล้ว, พ่อหม้าย.
มตฺต : (วิ.) อิ่ม, ชื่นชม, ยินดี. มทฺ วิตฺติโยเค, โต, ทสฺส โต.
มตฺตกาลินี : อิต. หญิงที่ดีเลิศ
มตฺตกาสินี : (อิต.) หญิงอย่างดี, หญิงผู้ดี, นางโฉมงาม, มตฺตปุพฺโพ, กสฺ คติยํ, ณี, อินี จ.
มตฺตญฺญุตา : (อิต.) ความเป็นแห่งบุคคลผู้รู้ซึ่งประมาณ, ความเป็นผู้รู้ประมาณ, ความเป็นผู้รู้จักประมาณ, ความเป็นคนรู้จักประมาณ, ความเป็นคนผู้รู้จักพอดี, ความรู้จักประมาณ.
มตฺตญฺญู : (วิ.) ผู้รู้ซึ่งประมาณ, ผู้รู้จักพอดี, ผู้รู้ซึ่งประมาณโดยปกติ, ฯลฯ. ดู ธมฺมจารี.
มตฺตภาณี : (วิ.) ผู้พูดพอ ประมาณ, ผู้พูดพอดี, ผู้กล่าวแต่พอประมาณ, ฯลฯ.
มตฺต มตฺตหตฺถี : (ปุ.) ช้างซับมัน. มทฺ อุมฺมาเท, โต.
มตฺตหตฺถี : ป. ช้างซับมัน
มตฺตา : อิต. ประมาณ, ย่อมเยา, พอสมควร
มตฺตา มตฺรา : (อิต.) การนับ, เครื่องนับ, เครื่องวัด, เครื่องชั่ง, เครื่องตวง, ความเป็นใหญ่. มา ปริ-มาเณ. ต ตฺรณฺ ปัจ. รูปฯ ๖๕๐.
มตฺตาสุข : นป. สุขพอประมาณ
มตฺตาสุขปริจาค มตฺตาสุขปริจฺจาค : (ปุ.) การสละรอบซึ่งสุขพอประมาณ, การเสียสละซึ่งสุขมีประ มาณน้อย, การสละซึ่งสุขพอประมาณ.
มตฺติก : (วิ.) มาข้างมารดา, เกิดแต่มารดา, อันเป็นของมีอยู่แห่งมารดา. ดู เปตฺติก.