ปุริสาชญฺญ ปุริสาชานีย ปุรสาชาเนยฺย : (ปุ.) บุรุษผู้อาจในอันรู้ซึ่งกิจอันพลัน, บุรุษผู้รู้ซึ่งเหตุผลและสิ่งใช่เหตุโดยยิ่ง, บุรุษผู้อาชาไนย, บุรุษอาชาไนย.
ปุริสาธม : (ปุ.) บุรุษต่ำต้อย, บุรุษผู้เลวทราม, บุรุษผู้อาภัพ. ปุริส+อธม.
ปุริสุตฺตม : ค., ป. สูงสุดกว่าคน; คนดีที่สุด
ปุรี : (อิต.) วัง, เมือง, เมืองหลวง, นคร, พระนคร. ปุร+อี อิต.
ปุเร : (อัพ. นิบาต) ก่อน, ในก่อน, ในกาลก่อน, หน้า, ข้างหน้า.
ปุเรกฺขาร : (ปุ.) อันกระทำในเบื้องหน้า, การกระทำในเบื้องหน้า, การห้อมล้อม, ความนับถือ. ปุร+กรฺ+ณ ปัจฺ แปลง กรฺ เป็น ขรฺ ทีฆะ ลบ ณฺ คงวิภัติของบทหน้าไว้ ซ้อน กฺ รูปฯ ๕๖๖. โมคฯ ณาทิกัณฑ์ ๑๒๔ ตั้ง ปุรา+กรฺ+ร ปัจจฺ เอา อา แห่ง ปุรา เป็น เอ.
ปุเรคามี : (วิ.) ผู้ไปก่อน, ผู้มีปกติไปก่อน, ผู้มีปกติไปข้างหน้า, ผู้เป็นหัวหน้า, ผู้นำ. ปุเร+คมฺ+ณี ปัจฺ ผู้ไปในเบื้องหน้า ปุร+คมฺ+ณี ปัจฺ ผู้มีปกติไปในเบื้องหน้า วิ. ปุเร คมนสีโล ปุเรคามี. ไม่ลบวิภัติของบทหน้า.
ปุเรจร : (วิ.) ผู้ไปในเบื้องหน้า, ผู้เป็นหัวหน้า, ผู้นำ. วิ. ปุเร จรตีติ ปุเรจโร. ปุรปุพฺโพ, จรฺ คติยํ, อ, สตฺตมิยา อโลโป.
ปุเรจาริก : (วิ.) ผู้ประกอบด้วยอันเที่ยวไปก่อน, ผู้ประ กอบด้วยอันเที่ยวไปในเบื้องหน้า, ผู้เป็นหัวหน้า, ผู้นำ. ณิกปัจ. ตรัต๎ยาทิตัท. ผู้เที่ยวไปข้างหน้า, เป็นเครื่องนำหน้า, เป็นอารมณ์. ณิก ปัจ. สกัด.
ปุเรจารี : (วิ.) ผู้ไปก่อน, ฯลฯ. ดู ปุเรคามี เทียบ.
ปุเรชา : ค. วิ่งไปข้างหน้า
ปุเรชาต : (วิ.) เกิดแล้วในกาลก่อน, เกิดก่อน. ปุเร+ชาต.
ปุเรตร : (วิ.) ก่อนกว่า.
ปุเรตร : ก. วิ. ก่อนกว่า
ปุเรภตฺต : (นปุ.) ก่อนแห่งภัต, กาลก่อนแต่กาลแห่งภัต (ในเวลาก่อนฉัน), ก่อนอาหาร, เวลาก่อนอาหาร, ปุเรภัต, วิ. ภตฺตสฺส ปุเร ปุเรภตฺตํ. ภตฺตา วา ปุเร ปุเรภตฺตํ.
ปุโรหิต : (ปุ.) พราหมณ์ผู้มีประโยชน์เกื้อกูลแก่บุรี, อำมาตย์ผู้บำเพ็ญประโยชน์แก่บุรี, ปุโรหิต ประโรหิต ผู้เป็นที่ปรึกษาในทางนิติ คือ กฎหมาย ขนบธรรมเนียม จารีต ประเพณี ผู้ดำรงตำแหน่งพระอาจารย์. ปุร+หิต แปลง อ ที่ ร เป็น โอ.
ปุล : (วิ.) ใหญ่, เจริญ, รุ่ง. ปุลฺ มหตฺเต, อ.
ปุลฺล : (วิ.) พอง, ป่อง. ปุลฺ มหตฺเต, โล.
ปุลฺลิงฺค : (นปุ.) เพศชาย, คำเพศชาย, ปุลลิงค์, ปุลลึงค์, ปุงลิงค์, ปุงลึงค์. วิ. ปุมสฺสลิงฺค์ ปุลฺลิงค์. แปลง ม เป็น ล. รูปฯ ๓๓๖ ลบ ม ซ้อน ลฺ.
ปุลฺลิย : (ปุ.) เปลือกตม.
ปุลวน : (วิ.) ลอยไป, ปลิวไป. ปลฺ คติยํ, ยุ. วฺ อาคม แปลง อ ที่ ป เป็น อุ.
ปุลว ปุฬว : (ปุ.) หนอน, แมลง (แมลงต่างๆ). ปุลฺ สํฆาเต (หึสายํ), อโว. อภิฯ ปุลฺ มหนฺเต.
ปุลว, - วก : ป. หนอน, ไส้เดือน
ปุลสก : (ปุ.) ก้อนเส้า (ก้อนดินหรือก้อนอิฐก้อนหินที่เอามาตั้งเป็นหลักต่างเตาตั้งเป็นสามเส้าสำหรับต้มแกง). ปุลุสุ อุปทาเห, อ, สตฺเถ โก.
ปุลาก : (นปุ.?) ข้าวลีบ, ก้อนข้าว, ความสั้นๆ, ความเร็ว?
ปุลิน : นป. ทราย
ปุลิน ปุฬิน : (นปุ.) ทราย, เนินทราย, หาดทราย. ปุลฺ ปุฬฺ มหตฺเถ, อิโน.
ปุโลม : (ปุ.) ปุโลมะ ชื่อของไวปจิตตาสูร ชื่อ ๑ ใน ๒ ชื่อ, ไวปจิตตาสูร.
ปุววิกติ : (ปุ.) ขนมอันบุคคลทำให้หลาก. หลากคือต่างๆ แปลก เลิศลอย.
ปุสฺส : (วิ.) ขาว, สะอาด, รุ่งเรือง, เจริญ. ปุสฺ วุฑฒิยํ, อ.
ปุสฺสผล : (นปุ.) แตงไทย.
ปุสฺสมาส : (ปุ.) เดือนยี่, เดือนสอง, มกราคม, เดือนมกราคม, ปุษยมาส.
ปุสฺสรถ : (ปุ.) รถพระที่นั่ง มิใช่รถสำหรับออกรบ แต่เป็นรถสำหรับเที่ยวเล่นเป็นต้น, รถที่ตกแต่งในปุสสนักบัตร. ปุสฺ โปสเน, โส.
ปุสฺสราค : (ปุ.) พลอยสีเหลือง, ทับทิม, บุษราคะ, บุษราคัม. ส. ปุษฺปราค.
ปุฬูว ปุฬูวก : (ปุ.) หนอน, แมลง (แมลงต่างๆ). ปุฬฺ สํฆาเต (หึสายํ), อโว, อสฺส อู (แปลง อ เป็น อู). ศัพท์หลัง ก สกัด.
ปูค : (ปุ.) หมาก. ปูชฺ ปูชายํ, โณ. แปลง ช เป็น ค. และแปลว่า ฝูง, หมู่, พวก, ประชุม, กอง, คณะด้วย.
ปูคปตฺต : (ปุ.) หีบหมาก, เชี่ยนหมาก.
ปูคปิฐ : (นปุ.) ภาชนะสำหรับบ้วนน้ำหมาก, กระโถน.
ปูชก : (วิ.) ผู้บูชา. ปูชฺ ปูชายํ, ณฺวฺ.
ปูชนา : อิต. การบูชา
ปูชนา ปูชา : (อิต.) การยกย่อง, การนับถือ, การต้อนรับ, การบูชา, ความยกย่อง, ฯลฯ. คำ บูชา ไทยใช้เป็นกิริยาในความว่าให้ด้วยความนับถือ.
ปูชนีย ปูชเนยฺย : (วิ.) ผู้ควรซึ่งอันบูชา, ฯลฯ, ควรบูชา, ควรนับถือ, น่าบูชา, น่านับถือ. วิ. ปูชนํ อรหตีติ ปูชนีโย ปูชเนยฺโย วา. อีย, เอยฺย ปัจ.
ปูชเนยฺย : ค. ผู้ควรบูชา
ปูชารห : ค. ควรบูชา
ปูชิต : กิต. บูชาแล้ว
ปูเชติ : ก. บูชา
ปูฎเภทน : (นปุ.) เมือง, เมืองหลวง.
ปูฏ : (วิ.) ฉลาด, แจ้ง, ชำระ, ล้าง, สะอาด, บริสุทธิ์. ปุ ปวเน, โฏ, ทีโฆ จ. หรือ ต ปัจ. แปลงเป็น ฏ.