อุปฏฐาน : นป. การอุปัฏฐาก, การคอยรับใช้, การบำรุง, การปฏิบัติ
อุปฏฺฐาน : (นปุ.) การอุปถัมภ์, ฯลฯ, ที่บำรุง, ที่เป็นที่บำรุง, ที่เป็นที่เข้าไปยืน, โรงฉัน. วิ. อุปคนฺตฺวา ติฏฺฐติ เอตฺถาติ อุปฏฺฐานํ. ยุ ปัจ.
อุปฏฐานสาลา : อิต. ศาลาเป็นที่บำรุง, หอฉัน, โรงฉัน
อุปฏฺฐาน สาลา : (อิต.) โรงฉัน, หอฉัน.
อุปฏฐาเปติ : ก. ให้เข้าไปตั้งไว้, ให้เข้าไปคอยปฏิบัติ, ให้เข้าไปบำรุง
อุปฏฐิต : กิต. ถูกตั้งไว้แล้ว, ถูกตระเตรียมแล้ว, เข้าไปใกล้แล้ว, เข้าไปปฏิบัติแล้ว
อุปฏฐิย : กิต. อุปัฏฐากแล้ว, บำรุงแล้ว
อุปฏเฐติ : ก. ให้รับใช้, ให้เคารพ, ตั้งวางไว้
อุปฑฺฒ : (วิ.) กึ่ง, ครึ่ง, ส่วน.
อุปฑยฺหติ : ก. ถูกเผา, ถูกไหม้
อุปฑส : (ปุ.) กามโรค, โรคเอดส์. อุปปุพฺโพ, ฑํสฺ ฑํสณ, อ.
อุปณาหี : (วิ.) ผู้ผูกโกรธ, ผู้ผูกใจเจ็บแค้น. อุปปุพฺโพ, นหฺ พนฺธเน, ณี. แปลง น เป็น ณ.
อุปณิธิ : (ปุ.) การฝากไว้, การฝังไว้, การจำนำ, การจำนำไว้. อุป นิ ปุพฺโพ, ธา ธารเณ, อิ. แปลง นิ เป็น ณิ.
อุปตฺต : กิต. ละเลงแล้ว, ทาแล้ว, กระจายแล้ว
อุปตฺติเหตุ อุปฺปตฺติเหตุ : (ปุ.) เหตุแห่งการบังเกิด, ฯลฯ. อุบัติเหตุ ไทยใช้ในความหมายว่า เหตุที่เกิดขึ้นโดยไม่คาดฝัน เหตุที่เกิดขึ้นโดยไม่คาดคิด.
อุปตฺติ อุปฺปตฺติ : (อิต.) การเกิด, การเกิดขึ้น, การบังเกิด, การบังเกิดขึ้น, ความเกิด, ฯลฯ, เหตุ, เหตุเครื่องบังเกิด, กำเนิด, การลง อุ. วิภตฺตุปฺปตฺติ การลงวิภัติ. อุปุพฺ โพ, ปทฺ คติยํ, ติ. วิ. อุปฺปชฺชนํ อุปตฺติ อุปฺปตฺติ วา. คำหลังซ้อน ป. ไทยใช้อุบัติ เป็นกิริยา ในความว่า เกิด เกิดขึ้น ใช้เป็น นามว่า การเกิดขึ้น. กำเนิด เหตุ รากเหง้า. ส. อุตฺปตฺติ.
อุปตฺถทฺธ : ค. แข็งทื่อ, อุดหนุน, ถูกหนุน
อุปตฺถมฺภ : ป. การอุปถัมภ์, การอุดหนุน, การช่วยเหลือ, การประคองไว้
อุปตฺถมฺภก : ค. อุปถัมภ์, อุดหนุน, ค้ำจุน
อุปตฺถมฺเภติ : ก. ทำให้มั่นคง, อุดหนุน, อุปถัมภ์, ค้ำจุน, สนับสนุน
อุปตฺถร : ป. เครื่องปู, เครื่องลาด, พรม, ผ้าปู
อุปตปฺปติ : ก. ทรมานกาย, ทำกายให้เร่าร้อน, ทำทุกรกิริยา
อุปตาป : (วิ.) แผดเผา, ให้เร่าร้อน, เบียดเบียน.
อุปตาปก : ค. อันให้เร่าร้อน, ให้เดือดร้อน, อันทรมาน
อุปตาเปติ : ก. ให้เร่าร้อน, ให้เจ็บปวด, ทรมาน, รบกวน
อุปติฏฐติ : ก. ยืนอยู่ใกล้ๆ , เฝ้าดู, เคารพ
อุปติสฺส : (ปุ.) อุปติสสะ ชื่อเดิมของพระสารีบุตร. แปลโดยอรรถแปลว่า พระสารีบุตร ก็ได้.
อุปถกิริยา อุปฺปถกิริยา : (อิต.) การทำนอกทาง, การทำผิดทาง, การทำการประพฤติ นอกรีดนอก รอยของสมถะ.
อุปถจารี : (ปุ.) ชนผู้ประพฤติผิดทางโดยปกติ, ชนผู้มีปกติประพฤติผิดทาง, คนมีการประพฤติผิดทางเป็นปกติ.
อุปถมฺถ อุปตฺถมฺภ : (วิ.) ค้ำ, ค้ำจุน, อุดหนุน, ช่วยเหลือ, ส่งเสริม, อนุเคราะห์.อุปปุพฺโพ, ถมฺภฺ ปติพนฺธเน, อ. ธรฺ ธารเณ วา, รมฺโภ. แปลง ธ เป็น ถ ลบ รฺ และลบตัวเอง (ร ของ รมฺภ) ศัพท์หลังซ้อน ตฺ.
อุปถมฺภก : (วิ.) ผู้ค้ำจุน, ฯลฯ. ณฺวุ ปัจ.
อุปถมฺภก อุปถมฺภกกมฺม : (นปุ.) อุปถัม- ภกกรรม (กรรมที่สนับสนุนส่งเสริม ชนกกรรม).
อุปถมฺภน อุปตฺถมฺภน : (นปุ.) การค้ำจุน, ฯลฯ. ยุ ปัจ.
อุปถ อุปฺปถ : (ปุ.) ทางแวะ, ทางมิใช่หนทาง (นอกทาง), ทางผิด.
อุปทฺทว : (ปุ.) อันตรายเครื่องเข้าไปประทุษ ร้าย, อันตรายเครื่องเข้าไปเบียดเบียน, ความคับแค้น, ความลำบากยากแค้น. ความอัปรีย์, ความจัญไร, จัญไร, อันตราย, อุปัททวะ, อุบาทว์. วิ. อุปคนฺตวา ทุโนตีติ อุปทฺทโว. อุปปุพฺโพ, ทุ ปริตาเป หึสายํ วา, อ. อุปคนฺตฺวา ทวตีติ วา อุปทฺทโว. อุปทวนํ วา อุปทฺทโว. ส. อุปทฺรว.
อุปทฺทวติ : ก. ลำบาก, เดือดร้อน, เร่าร้อน, รบกวน
อุปทฺทุต : กิต. ถูกทำให้เดือดร้อนแล้ว, ถูกทำให้วุ่นวายแล้ว
อุปทสฺสก : ป. คนนำทาง, คนชี้แจง, คนรักษาประตู
อุปทสฺเสติ : ก. ดู อุปทํเสติ
อุปทสิตุ : ค. ผู้แสดง
อุปทเสติ : ก. แสดง, ทำให้ปรากฏ
อุปทหติ : ก. ให้, จัดหา, ทำ, ตั้งมั่น, เข้าไปตั้งไว้, เข้าไปทรงไว้
อุปทา : อิต. บรรณาการ
อุปทายก : ค. ให้, มอบให้