เฉทนกปาจิตฺติยา : (อิต.) เฉทนกปาจิตตีย์ ชื่ออาบัติปาจิตตีย์ ที่ต้องให้ตัดของที่ทำ เกินกำหนด (ประมาณ) ออกเสียก่อนจึง แสดงอาบัติตก คือจึงจะพ้นจากอาบัติ.
เฉทนผาลนวิชฺฌนาทิ : (วิ.) มีอันตัดและอัน ผ่าและอันแทงเป็นต้น.
เฉทาปน : นป. การสั่งหรือใช้ให้ตัดหรือฉีก
เฉทาเปติ : ก. ให้ตัด, ให้ทอน, ให้ฉีก
เฉเทติ, เฉทยติ : ก. ตัด, ทอน, ฉีก
เฉปฺปา : อิต. หาง
เฉมณฺฑ : ป. ลูกกำพร้า
โฉฏี : ป. ชาวประมง, คนจับปลา
โฉรณ : นป. การตัด, การทำให้ขาด, การบั่น, การทอน, การฉีก
ช : (วิ.) ผู้เกิด, ผู้บังเกิด, ผู้ยัง...ให้เกิด.
ชกฺขณ : นป. การกิน
ชกฺขติ : ก. หัวเราะ, กิน, บริโภค
ชกุฏ : ป. มะพร้าว
ชคฺค : นป. ความตื่นตัว, การดูแล, การเอาใจใส่
ชคฺคติ : ก. ดูแล, รักษา, เอาใจใส่, บำรุงเลี้ยง, ระวัง
ชคฺคน : (นปุ.) การกวาด, การเช็ด, การถู, การทำความสะอาด. มชฺชฺ สํสุทฺธิยํ, ยุ. แปลง ม เป็น ค แล้วแปลง ค เป็น ช แปลง ชฺช ท้ายธาตุเป็น คฺค แปลง ยุ เป็น อน.
ชคฺคร : (ปุ.) งูเหลือม ชื่องูชนิดหนึ่งตัวใหญ่ และยาวมาก.
ชคฺคหน : นป. การหัวเราะ
ชคฺฆ ชคฺฆิ : (ปุ.?) การร่าเริง, การรื่นเริง, การหัวเราะ, ความร่าเริง, ความรื่นเริง. ชคฺฆฺ หสเน, อ, อิ. ชคฺฆิตาเย เพื่ออันหัวเราะ. ตาเย ปัจ.
ชคฺฆติ : ก. หัวเราะ, กระซิกกระซี้, พอใจ
ชคฺฆนนา : อิต., ชคฺฆิต นป. การหัวเราะ
ชคต : นป., ชคติ, - ตี อิต. แผ่นดิน, โลก
ชคติปฺปเทส : ป. ประเทศแห่งแผ่นดิน, ถิ่นที่บนพื้นโลก, ภูมิประเทศ
ชคติรห : ป. ต้นไม้, สิ่งที่ขึ้นบนแผ่นดิน
ชคตี : (อิต.) แผ่นดิน. ภาคพื้น. วิ. คจฺฉนฺติ ยสฺสํ สา ชคตี. คมฺ ธาตุ อนฺตปัจ. เท๎วภาวะ ค แปลงเป็น ช ลบ นฺ และ มฺ อี อิต. อภิฯ และ ฎีกาอภิฯ เป็น ชคติ ชคฺคติบ้าง.
ชคตีปาล : ป. พระเจ้าแผ่นดิน, พระราชา
ชคตี ปาล : (ปุ.) ชนผู้รักษาแผ่นดิน, พระราชา, พระยา.
ชคตีรุห : (ปุ.) ต้นไม้ (ขึ้นที่แผ่นดิน).
ชคู : (ปุ.) สัตว์ผู้ถึงความเกิด (จากตาย) วิ. จุติโต ชาตึ คจฉตีติ ชคู. ชาตปุพฺโพ, คมฺ คติยํ, รู. ลบ ติ เหลือ ชา รัสสะ และลบ ที่สุดธาตุ.
ชฆน : (นปุ.) เอว, ตะโพก. วิ. หญฺญตีติ ชฆนํ. หนฺ หึสาคตีสุ, อ. เท๎วภาวะ ห แปลงเป็น ช แปลง ห ตัวธาตุเป็น ฆ.
ชงฺคม : (วิ.) ไป, เคลื่อนไป, คลอนแคลน, กลับกลอก. ส. ชงฺคม.
ชงฺคมติ : ก. เคลื่อนไหวไปมา
ชงฺคล : (ปุ.) ภาคพื้นที่กระด้างขรุขระ (ถทฺธลูข- ภูมิปเทส). ชลปุพฺโพ, คลฺ อทเน, อ. ลบ ล ที่ชล และลงนิคคหิตอาคม.
ชงฺเคยฺยก : (นปุ.) เครื่องประดับแข้ง, ชังเคยยกะ ชื่อกระทงจีวร เมื่อห่มแล้วกระทงนี้จะอยู่ รอบแข้ง. ชงฺฆา ศัพท์ เณยฺยก ปัจ. แปลง ชงฺฆา เป็น ชงฺคา เป็น ชงฺเฆยฺยก โดยไม่ แปลงบ้าง
ชงฺฆ : (ปุ.) ทางอันบุคคลดำเนินไปด้วยแข้ง, ทางเท้า. ส. ชงฺฆา.
ชงฺฆปิณฺฑ : (ปุ.) ก้อนเนื้อที่แข้ง, ปลีแข้ง (ลำแข้ง). ชงฺฆา + ปิณฺฑ รัสสะ.
ชงฺฆเปสนิก : นป. การเดินส่งข่าว; การไปรษณีย์, ผู้เดินส่งข่าว, บุรุษไปรษณีย์
ชงฺฆเปสนีย : (นปุ.) การเดินสาส์น.
ชงฺฆพล : นป. กำลังแข้ง
ชงฺฆมคฺค : (ปุ.) ทางอันสัตว์ไปด้วยแข้ง, ทาง เท้า วิ. ชงฺฆาหิ คโต มคฺโค ชงฺฆมคฺโค.
ชงฺฆวิหาร : ป. การเดิน
ชงฺฆา : (อิต.) แข้ง วิ. ชายติ คมน เมตายาติ ชงฺฆา. ชนิ ปาตุภาเว, โฆ, นสฺส นิคฺคหีตํ (แปลง น เป็น นิคคหิต แล้วแปลงเป็น งฺ อีกเนื่องจาก ฆ อยู่หลัง). ส. ชงฺฆา ขา.
ชงฺฆาล : ป. กวาง, เนื้อ
ชงฺเฆยฺยก : นป. ผ้าห่มชังเฆยยกะ, ผ้าห่มปกคลุมแข้ง
ชจฺจ : (นปุ.) ความเกิด, ความบังเกิด, กำเนิด. ชาติ. ชนฺ ชนเน, โย. แปลง นฺ เป็น ตฺ รวมเป็น ตฺย แล้วแปลงเป็น จฺจ.
ชจฺจติ : ก. บริภาษ, ด่า
ชจฺจนฺธ : (วิ.) บอดแต่กำเนิด, บอดโดยกำเนิด. วิ ชาติยา อนฺโธ ชจฺจนฺโธ. ชาติ+อนฺธ สำเร็จโดยวิธีสนธิดังนี้ แปลง อิ เป็น ย เป็น ชาตฺย แปลง ตฺย เป็น จฺจ รัสสะ อา เป็น อ รวมเป็น ชจฺจนฺธ รูปฯ ๓๓๖.
ชจฺจนฺธกิจ : (วิ.) ประกอบในความบอดแต่ กำเนิด, ประกอบด้วยความบอดโดยกำเนิด วิ. ชจฺจนฺเธ ชจฺจนฺเธน วา นิยุตฺโต ชจฺจนฺชกิโย. กิย ปัจ.
ชจฺจา : อิต. โดยชาติ, โดยกำเนิด
ชชฺชร : (วิ.) แก่มาก, เก่ามาก, คร่ำคร่า, ชำรุด, ทรุดโทรม. ชรฺ วโยนิมฺหิ, อ. เท๎วภาวะ ช ซ้อน ชฺ