สมฺปาต : (ปุ.) ฝนตกหนัก, ห่าฝน. วิ. สํ อโธ ปตตีติ สมฺปาโต. สํปุพฺโพ, ปตฺ ปตเน, โณ.
สมฺปาท : (ปุ.) ความสำเร็จ, การตกแต่ง.
สมฺปาทก : ค. ผู้จัดแจง, ผู้ตระเตรียม
สมฺปาทิก : (วิ.) ผู้ยัง...ให้ถึงพร้อม.
สมฺปาปก : ป. ผู้นำ, ผู้นำมา
สมฺปาปกเหตุ : (ปุ.) เหตุอันยังบุคคลผู้ปฏิบัติให้ถึงด้วยดี (ได้แก่มรรค ๘).
สมฺปาปน : (นปุ.) การยัง...ให้ถึงพร้อม, การยัง...ให้ถึงด้วยดี. ยุ ปัจ.
สมฺปาปุณาติ : ก. ถึง, บรรลุ
สมฺปิณฺฑน : (นปุ.) การรวบรวม, การประมวล, ความประมวล. สำปุพฺโพ, ปิฑิ สงฺฆาเต, ยุ.
สมฺปิณฺเฑติ : ก. ประมวล, ปั้นให้กลม, ย่อเข้า
สมฺปีเณติ : ก. เอิบอิ่ม
สมฺปีเฬติ : ก. เบียดเบียน, บีบคั้นใจ
สมฺปุจฺฉติ : ก. ขอ,ขออนุญาต
สมฺปุฎ : (ปุ.) หีบ, ผอบ, ตลับ, ตะกร้า, กล่อง, กล่องข้าว, ลุ้ง, สมุก ชื่อภาชนะสานกัน ๔ มุมมีฝาครอบ สำหรับใส่สิ่งของต่าง ๆ. สํปุพฺโพ, ปุฎ. สํกิเลสเน, อ. ส. สมฺปุฎ.
สมฺปุฏ : นป. หีบ, ผอบ
สมฺปุณฺณ : กิต. บริบรูณ์แล้ว, เต็มแล้ว
สมเปกฺขติ : ก. พิจารณาดี
สมฺผ : (นปุ.) คำอันผ่าซึ่งประโยชน์, คำอันทำลายซึ่งประโยชน์. วิ. สํหิตํ ปโยชน์ ผาตีติ สมฺผํ. คำอันยังประโยชน์ให้พินาศ, คำอันยังสุขให้พินาศ, คำอันประโยชน์สุขให้พินาศ. วิ. สํหิตํ ปโยชนํ ผาเลติ วินาเสตีติ สมฺผํ. สํหิตํ สุขญฺจ ผาเลติ วินาเสตีติ วา สมฺผํ. สํปุพฺโพ, ผา ผาลเน, อ.
สมฺผปฺปลาป : (วิ.) (วจีประโยค) เป็นเครื่องกล่าวซึ่งคำอันทำลายเสียซึ่งประโยชน์, เป็นเครื่องกล่าวซึ่งถ้อยคำอันไม่เป็นประโยชน์แก่ตนและผู้อื่น, กล่าวซึ่งคำอันโปรยเสียวซึ่งประโยชน์, กล่าวคำเพ้อเจ้อ. วิ. สมฺยํ นิรตฺถกํ ปลปติ เปเตนาติ สมฺผปุปลาโป. สมฺผปุพฺโพ, ปปุพฺโพ จ, ลปุ วจเน, โณ. ปสํโยโค.
สมฺผปฺปลาปี : (ปุ.) คนผู้กล่าวคำเพ้อเจ้อ, คนพูดเพ้อเจ้อ.
สมฺผสฺส : (ปุ.) การถูกต้องด้วยดี, การถูกต้อง, การกระทบ, การกระทบกัน, การลูบคลำ, ความถูกต้อง, ฯลฯ. สํปุพฺโพ, ผุส. สมฺผสฺเส, อ. ผุสสฺส ผสฺโส.
สมฺผสฺสชาเวทนา : (อิต.) ความเสวยอารมณ์อันเกิดจากสัมผัส, ความเสวยอารมณ์ที่เกิดจากสัมผัส.
สมฺผุลฺล : ค. บานสะพรั่ง
สมฺผุสติ : ก. ถูกต้อง
สมฺผุสนา : อิต. การถูกต้อง
สมฺพนฺธ : (ปุ.) การผูกพร้อม, การผูกด้วยดี, การผูกพัน, การติดต่อกัน, การเกี่ยวเนื่องกัน, ความผูกพัน, การติดต่อกัน, การเกี่ยวเนื่องกัน, ความผูกพัน, ฯลฯ, สัมพันธ์. สํปุพฺโพ, พนฺธฺ พนฺธเน, อ.
สมฺพนฺธติ : ก. เกี่ยวเนื่องกัน, สัมพันธ์กัน
สมฺพนฺธน : นป. การเกี่ยวเนื่อง, การสัมพันธ์กัน
สมฺพร : (ปุ.) สมพร ชื่ออสูรพิเศษ วิ. สํ ปสตฺโถ วโร ชามาตา ยสฺส โส สมฺพโร.
สมฺพรี : (อิต.) การลวง, การล่อลวง, การเล่นกล, ความลวง, ความล่อลวง. วิ. มายา เอว สมฺพโร ตสฺสายนฺติ สมฺพรี. ณี ปัจ.
สมฺพล : นป. เสบียง
สมฺพหุล : ค. มากมาย, หลายอย่าง
สมฺพาธ : (วิ.) แคบ, คับแคบ, เบียดเสียด, ยัดเยียด, แน่น, อัดแอ, แออัด.
สมฺพาธน : นป. การขัดขวาง, การกีดขวาง
สมฺพาห : (ปุ.) การชักไปด้วยดี, การขยำ, การบีบคั้น, การนวด, การนวดฟั้น, การดัด. สํ ปุพฺโพ. วาหฺ ปยตเน มทฺทเน วา. อ.
สมฺพาหณ : (นปุ.) การชักไปด้วยดี, การขยำ, ฯลฯ, เครื่องนวด, เครื่องดัด. ยุปัจ.
สมฺพาหติ : ก. นวด, ถู
สมฺพาหน : นป. การนวด, การถู
สมฺพุก : (ปุ.) หอยกาบ วิ. สมตีติ สมฺพุโก. อุโก, โพนฺโต จ อถวา, สมฺพติ อทกนฺติ สมฺพุโก, สพิ มณฺฑเล, อุโก. ถ้ามาคู่กับ สิปฺปิกา แปลว่า หอยโข่ง.
สมฺพุชฺฌติ : ก. รู้แจ้ง, ตรัสรู้
สมฺพุชฺฌน : (นปุ.) ความรู้พร้อม, ความรู้ด้วยดี, ความบรรลุ, ความตรัสรู้. สํปุพฺโพ, พุธ อวคมเน. ยุ ลง ย ปัจ. ประจำหมวดธาตุ แปลง ธฺย เป็น ขฺฌ ยุ เป็น อน.
สมฺพุทธ : (ปุ.) พระสัมพุทธะ พระนาม พระพุทธเจ้า.
สมฺพุทฺธ : กิต. ตรัสรู้เอง
สมฺโพชฺฌ : (ปุ.) ความรู้พร้อม, ฯลฯ, ธรรมเป็นเครื่องบรรลุ, ธรรมเป็นเครื่องตรัสรู้ ณ ปัจ.
สมฺโพชฺฌงฺค : (นปุ.) องค์แห่งธรรมเป็นเครื่องบรรลุ, องค์แห่งธรรมเป็นเครื่องตรัสรู้.
สมฺโพธ : (วิ.) รู้เอง, ตรัสรู้เอง, รู้โดยชอบ, ตรัสรู้โดยชอบ, ทรงรู้เอง, ฯลฯ. สํ สมฺมา วา พุธฺ อวคมเน, โณ.
สมฺโพธน : นป. การตรัสรู้ชอบ, ความรู้ชอบ
สมฺโพธา : (อิต.) ปัญญาเป็นเครื่องรู้เอง, ฯลฯ, ปัญญาเป็นเครื่องตรัสรู้.
สมฺโพธิ : (อิต.) ปัญญาเป็นเครื่องรู้เอง, ฯลฯ, ปัญญาชื่อสมโพธิ, ความตรัสรู้โดยชอบ, ความตรัสรู้เอง, ความตรัสรู้พร้อม, ความตรัสรู้, อิ ปัจ.
สมฺโพธิยงฺค : (นปุ.) องค์แห่งปัญญาเป็นเครื่องรู้เอง, ฯลฯ. สมโพธิ+องค ยฺ อาคม.