ทพฺพชาติก : ค. ผู้มีชาติแห่งคนฉลาด, ผู้ฉลาดสามารถ
ทพฺพติณ : นป. หญ้าแพรก
ทพฺพทาร : (ปุ.) ว่านเหลือง, ขมิ้น
ทพฺพน : (นปุ.) ความเขลา, ฯลฯ. ทุ. กุจฺฉิต คมเน, ยุ. พฤธิ อุ เป็น โอ แปลง โอ เป็น อว แปลง ว เป็น พ ซ้อน พฺ
ทพฺพวินิม : (วิ.) แลกเปลี่ยนด้วยทรัพย์, ซื้อ, ขาย.
ทพฺพสมฺภาร : (ปุ.) การรวบรวมเครื่องใช้ต่างๆ (เพื่อก่อสร้าง), ทัพพสัมภาระ (เครื่องไม้ และสิ่งอื่นๆ ที่คุมกันเข้าเป็นเรือน เป็นต้น วัตถุสำหรับก่อสร้าง).
ทพฺพสหาร : ป. การรวมวัตถุอันเป็นเนื้อหา, การรวบรวมอุปกรณ์อันเป็นเครื่องก่อสร้าง
ทพฺพา : (อิต.) คุณชาติเป็นเครื่องจำกัดความชั่ว, ความดี. ทพฺพฺ หึสายํ, อ.
ทพฺพิกณฺณ : นป. มุมแห่งทัพพี, ปลายทัพพี
ทพฺพิกร ทพฺพิการ ทพฺพีกร ทพฺพีการ : (ปุ.) งู.
ทพฺพิคาห : ค. ผู้ถือทัพพี, ผู้จับทัพพี
ทพฺพิมุข, ทพฺพิมุขทฺวิช : ป. นกเงือก, นกชนิดหนึ่งมีปากแหลมคมอยู่ในเขตร้อน
ทพฺพิมุขทฺวิช : (ปุ.) นกเงือก วิ ทพฺพสทิสํ มุขํ ตุณฺหํ ยสฺส ทฺวิชสฺส โส ทพฺพิมุขทฺวิโช.
ทพฺพิโหม : นป. การบูชาไฟโดยใช้ทัพพีตักของเทลงในไฟ, พิธีเบิกแว่นเวียนเทียน
ทพฺพี : (อิต.) ช้อน ทัพพี ทรพี (เครื่องตักข้าวตักแกงรูปร่างคล้ายช้อน แต่ใหญ่กว่า). วิ. โอทนาทีนิ อเนน ทาเรนฺตีติ ทพฺพี. ทรฺ วิทารเร, โพ, รสฺส โพ. ทุ คติยํ, วา, โพ. พฤธิ อุ เป็น โอ แปลง โอ เป็น อว ว เป็น พ หรือแปลง อุ เป็น อ ซ้อน พฺ เป็น ทพฺพิ ก็มี. ส. ทรฺพิ.
ทพฺภ : (ปุ.) หญ้าคา. ทุ ปริตาเป, อพฺโภ. แปลว่า ข่า ก็มี. เป็นทพฺภิ บ้าง.
ทพฺภปุปฺผ, - พปุปฺผ : นป. ดอกหญ้าคา
ทม : (ปุ.) การทรมาน, การฝึก, การฝึกหัด, การฝึกฝน, การฝึกสอน, การข่ม, การข่มขี่, การข่มใจ, การปราบ, การอดทน, ความทรมาน, ฯ ลฯ , อาชญา, การปรับไหม, ความรอบรู้, ปัญญา. วิ. ทมนํ ทโม. ทมฺ ทมเน, อ. ส. ทม.
ทมก : (ปุ.) คนผู้ฝึก, ฯลฯ. ทมฺ ทมเน, ณฺวุ.
ทมถ : (ปุ.) การทรมาน,ฯลฯ,ความทรมาน,ฯลฯ.ทมฺธาตุถหรืออถปัจ.ศัพท์หลังยุปัจคำทรมานแผลงมาจากทมน.
ทมน : (ปุ.) การทรมาน,ฯลฯ,ความทรมาน,ฯลฯ.ทมฺธาตุถหรืออถปัจ.ศัพท์หลังยุปัจคำทรมานแผลงมาจากทมน.
ทมฺปติ : (ปุ.) เมียและผัว วิ. ชายา จ ปติ จ ทมฺปติ. เพราะปติ อยู่เบื้องปลาย แปลงชายา เป็น ทํ. ชายาสทฺทสฺส ปติมฺหิ ปเร ทํอาเทโส. นามมาลา ๓๗. ส. ทมฺปติ.
ทมฺภ : (วิ.) โกง (ปุย.) คนโลภ, คนโกง. ดู ทพฺภ. ส. ทมฺภ.
ทมฺม : (ปุ.) โคหนุ่ม (ผู้ควรแก่การฝึก), โคตอน?
ทมยันฺตี : (อิต.) ภริยา, ภรรยา, เมีย. ชายา ศัพท์ อนฺต สกัด ยฺ อาคม อี อิต. แปลงชายาเป็น ทํ แปลงนิคคหิต เป็น ม.
ทมิต : กิต. (อันเขา) ฝึกแล้ว, ข่มแล้ว, ทรมานแล้ว
ทมิฬ : (วิ.) ดุ, ร้าย, ดุร้าย. ทุ หึสายํ, อิโล. ลง นา ปัจ. ประจำหมวดธาตุแปลง นา เป็น มา อุ เป็น อ ล เป็น ฬ.
ทเมติ : ก. ฝึก, ข่ม, ทรมาน, บังคับ, สอน, ชักจูงให้มานับถือ
ทเมตุ : ป. บุคคลผู้ฝึก, ผู้ข่ม, ผู้ทรมาน
ทย : (ปุ.) ฟ้า ท้องฟ้า, อากาศ. ทยฺ. คติยํ, อ.
ทยติ : ๑. ก. บิน;
๒. ค. เอ็นดู, สงสาร, กรุณา
ทยฺย : (ปุ.) คนไทย (เจริญรุ่งเรืองด้วยความดี). ทุ วุฒฒิยํ, โณ. พฤทธิ อุ เป็น โอ แปลง โอ เป็น อย ซ้อน ย.
ทยฺยชาติ : (อิต.) ชาติไทย
ทยฺยเทส ทยฺยปเทส : (ปุ.) ประเทศไทย.
ทยา : (อิต.) ความเอ็นดู, ความอนุเคราะห์, ความรัก, ความรักใคร่, ความกรุณา. วิ. ทยติ ปรทุกขํ อตฺตสุขญฺจ หึสตีติ ทยา. ทยฺ ทานคติหึสาทานรกฺขาสุ, อ. อธิบายความหมายของศัพท์ ทยา ตามอรรถของธาตุ ให้คือให้อภัยแก่สัตว์ ไป คือ จิตไปเสมอในคนดีคนชั่วและสัตว์เบียดเบียนคือ รบเร้าจิตเตือนให้ช่วยเหลือผู้อื่น. ส. ทยา.
ทยาลุ : ค. มีกรุณามาก, ผู้เปี่ยมด้วยความกรุณา
ทยาลุ พยาลุก : (วิ.) ผู้มีความเอ็นดูเป็นปกติ วิ. ทยา อสฺส. ปกติ ทยาลุ. ผู้มีความอ็นดู มาก วิ. ทยา อสฺส พหุลา ทยาลุ. ผู้มี ความเอ็นดู วิ. ทยา กรุณา ยสฺสตฺถิ โส ทยาลุ. อาลุ ปัจ. พหุลตัท. ศัพท์หลัง ก สกัด. รูปฯ ๕๖๙ ว่า ลง กฺ อาคม. ส.ทยาลุ.
ทยิต : (วิ.) อันพึงใจ, อันพอใจ, อันน่าพึงใจ, อันเป็นที่รัก. ทยฺ อาทาเน, โต, อิอาคโม. ส. ทยิต.
ทยิตพฺพ : กิต. อัน...พึงเอ็นดู, พึงสงสาร, พึงเห็นอกเห็นใจ
ทยิตา : (อิต.) หญิง, ผู้หญิง (ชายพึงใจ).
ทร ทรถ : (ปุ.) ความกลัว, ความเจ็บป่วย, ความกระวนกระวาย, ความเร่าร้อน, ทรฺ ภยทาเหสุ, อ, โถ. ทรสทฺโท จ ทรถสทฺโท จ กายทรเถ จิตฺตทรเถ กิเลสทรเถ จ วตฺตนฺติ. อภิฯ.
ทร, ทรถ : ป. ความเร่าร้อน, ความกระวนกระวาย, ความกังวลใจ, ความหวั่นกลัว, ความลำบาก, ความทุกข์
ทฺรว : (วิ.) เหลว, ไหลไป, เป็นน้ำ. ทุ คติยํ, โณ. แปลง อุ เป็น อว รฺ อาคม.
ทรี : (อิต.) ซอกภูเขา, ถ้ำ. ทรฺ ภเย, อี. ทรฺ วิทารเณ วา. เป็น ทริ ก็มี ส. ทร.
ทรีจร : ค. ซึ่งเที่ยวไปตามซอกเขา, ซึ่งอยู่ในถ้ำ
ทรีมุข : นป. ปากถ้ำ
ทรีสย : ป. ที่นอนในซอกเขา, ที่อาศัยหลบซ่อนตัวของสัตว์ในซอกเขา
ทฺรูภ : ป. การประทุษร้าย, การทรยศ
ทล : (วิ.) เจริญ, รุ่งเรือง, สดใส, สดชื่น.
ทลติ : ก. แบ่งออก, แยกออก, แตกออก