นิทาฆ : (ปุ.) ฤดูร้อน, ฤดูแล้ง, หน้าร้อน. วิ. นิทหนฺเต อสฺมินฺติ นิทาโฆ. ความร้อน, ความอบอ้าว, เหงื่อ. นิปุพฺโพ, หทฺ ภสฺมีกรเณ, โณ, หสฺส โฆ. ส. นิทาฆ.
นิทาน : (นปุ.) เหตุเป็นเครื่องมอบให้ซึ่งผล, เหตุเป็นแดนมอบให้ซึ่งผล, เหตุอันเป็น มูลเค้า, เหตุ, มูลเหตุ, มูลเค้า, ต้นเหตุ, เรื่องเดิม, เรื่อง. วิ. นิทียเต นิจฺฉียเต อเนเนติ นิทานํ. นิทฺทาติ ผลนฺติ วา นิทานํ นิปุพฺโพ, ทา ทาเน, ย. ส. นิทาน.
นิทาน : อ. โดยอาศัย, เนื่องมาจาก, ต่อจาก, ลำดับ
นิทานกถา : อิต. การเล่าเรื่อง, การปรารภ, การกล่าวถึงเรื่องเดิม
นิทิทฺธิกา : (อิต.) มะอึก วิ. นิทฺทหติ กณฺฏกมุฏเฐติ นิทิทฺธิกา. นิ+ทหฺ ธาตุ ณฺวุ ปัจ. ฎีกาอภิฯ เป็น นิทฺธิกา.
นิธน : (วิ.) มีความดีออกแล้ว, มีสิริออกแล้ว, ไม่มีความดี, ไม่มีสิริ. นิปุพฺโพ, ธนฺ ธญเญ, อ.
นิธาน : (นปุ.) การฝัง, การเก็บ, การเก็บไว้, การบรรจุ การตั้งมั่น, หลักฐาน, ขุมทรัพย์. นิปุพฺโพ, ธา ธารเณ, ยุ. ส. นิธาน.
นิธานค : (วิ.) (ทรัพย์) อันถึงแล้วด้วยสามารถ แห่งอันเก็บ วิ. นิธานวเสน คตํ ปวตฺตํ นิธานคํ.
นิธานวนฺตุ : (วิ.) มีหลักฐาน.
นิธาเปติ : ก. ให้ฝังไว้, ให้ตั้งไว้
นิธาย : กิต. ตั้งไว้แล้ว, ฝังไว้แล้ว, เก็บไว้แล้ว
นิธิ : (ไตรลิงค์) สมบัติอัน...พึงฝังไว้, ทรัพย์ อัน...พึงฝังไว้, ทรัพย์ที่รวบรวมไว้เป็นปึก แผ่น, ขุม, ขุมทรัพย์, บุญ. วิ. นิธียตีติ นิธิ. นิปุพฺโพ, ธา ธารเณ, อิ เป็น ปุ. โดยมาก. นิธิ.
นิธิกุมฺภี : อิต. หม้อบรรจุทรัพย์ฝังไว้, หม้อสมบัติ
นิธินิธาน : นป. การเก็บทรัพย์ไว้, การฝังทรัพย์ไว้
นิธิมุข : ป., นป. ทรัพย์ที่ประเสริฐ, ทรัพย์ที่มีค่า
นิธียติ : ก. อัน...เก็บไว้, การฝังไว้
นิธุร : (ปุ.) ทองปลายแขน,กำไลมือ.นิปุพฺโพ, ธุรฺ หุจฺฉเน,อ.
นิธูน นิธูนน : (นปุ.) การสลัดมือ. นิปุพ.โพ, ธู วิธูนเน, โน
นินท : (ปุ.) เสียง วิ. นิรตฺโถ นโท นินโท. ส. นินท.
นินฺทติ : ก. ตำหนิ, ติเตียน, ด่าว่า, นินทา
นินท, นินาท : ป. เสียง
นินฺทา : (อิต.) การกล่าวติเตียน, การกล่าว โทษ, ความติเตียน, คำติเตียน. นิทิ กุจฺฉาย์, อ. ส. นินฺทา.
นินฺทิต : ค. ถูกนินทา, น่าตำหนิ, ซึ่งอัน...ติเตียนแล้ว, ถูกกล่าวหา, ถูกใส่โทษ
นินฺน : (วิ.) ลุ่ม, ลึก. นิปุพฺโพ,มนฺ อภฺยาเส, โณ, มสฺส โน.
นินฺนคา : (อิต.) แม่น้ำ วิ. นินฺนํ ฐานํ คจฉตีติ นินฺนคา. นินฺนปุพฺโพ, คมุ คติยํ สปฺปคติยํ วา, กฺวิ.
นินฺนต : ค. ซึ่งน้อมลง, ซึ่งโค้งลง, ซึ่งเอนลง
นินฺนตา : อิต. ความต่ำ, ความเอียง, ความเท
นินฺนหุต : (นปุ.) นินนหุต ชื่อมาตรานับ เท่า กับเลข ๑ มีสูญตามหลัง ๓๕ สูญ. นหุตลกฺขสตํ นินฺนหุตํ. ปญฺจตึสติพินฺทุส- หิตา เอกา เลขา.
นินฺนหุตฺต : นป. มาตรานับจำนวนสูงเท่ากับ ๑๖,๐๐๐,๐๐๐๕ หรือ ๑ มีศูนย์ตามหลัง ๓๕ ตัว
นินฺนาท : (ปุ.) การกึกก้อง,การบันลือ,ความ กึกก้อง, ความบันลือ, ความเกรียวกราว, เสียงกึกก้อง, เสียงบันลือ, เสียงสะท้าน, เสียงเกรียวกราว, นินาท, นฤนาท. วิ. ปุนปฺนปุนํ นาโท นินฺนาโท แปลง น เป็น นฺน แปลง อ ที่น ตัวต้นเป็น อิ ลงนิคคหิต อาคม แล้วแปลงเป็น นฺ.
นินนาทิ : (วิ.) (เสียง) มีกังวาน วิ. นินฺนาโท เอตฺถ อตฺถีติ นินฺนาทิ. อิ ปัจ.
นินฺนาทิ : ป. เสียงคล่อง, เสียงไม่ติดขัด
นินฺนาที : ค. มีเสียงบันลือลั่น, มีเสียงอึกทึก
นินฺนามี : ค. อันโน้มลง, อันน้อมลง
นินฺนาเมติ : ก. น้อมลง, ก้มลง, โค้ง, แลบออก
นินฺนิมิตฺต : (นปุ.) นินนิมิต (ไม่มีนิมิต) คือ ความประพฤติตามอำเภอใจ (ยทิจฺฉา).
นินฺนีต : ค. ถูกนำลงไป, ถูกนำไป, ถูกพาไป, แห้งแล้ง, หมดจด
นินฺเนชก : (ปุ.) ช่างฟอก, ช่างซัก, ช่างหนัง. นิชิ สุทฺธิยํ โสเจยฺยโสธเนสุ วา, ณฺวุ.
นินฺเนติ : ก. นำไป, พาไป; แห้งแล้ง, หมดจด; ทำให้เหือดแห้ง
นินฺเนตุ : ป. ผู้นำ; ผู้ตัดสิน, ผู้ชี้ขาด, ผู้พิจารณา
นินาท : (ปุ.) เสียง วิ. นิรตฺโถ นาโถ นินาโท. ส.นินาท. หมายถึงเสียงทั่วไป.
นิป : ป., นป. หม้อน้ำ
นิปก : (วิ.) ผู้ยังกุศลกรรมให้สุกโดยไม่เหลือ (คือมีในตนให้สมบูรณ์), ปัญญาอัน ยังกุศลธรรมให้สุกโดยไม่เหลือ. วิ นิสฺเสสโต ปาเจติ กุสลธมฺเมติ นิปโก. นิปปุพฺโพ, ปจฺ ปาเก, อ, จสฺส โก.ผู้มี ปัญญาเป็นเครื่องรักษาซึ่งตนโดยไม่เหลือ, ผู้มีปัญญาเป็นเครื่องรักษาตน,ผู้มีปัญญา รักษาตน, ผู้รักษาตนให้สิ้นจากปฏิปักษ์. นิปุพฺโพ, ปา รกฺขเณ, อ, สกตฺเถ โก.ผู้ยัง ปฏิปักษ์ให้สิ้น วิ.นิปยติปฏิกฺขนฺติ นิปโก. นิปุพฺโพ, เป โสสเน, อ, สกตเถ โก.ผู้มี ไหวพริบ,ผู้ฉลาด,ผู้รอบคอบ,ผู้มีปัญญา, ผู้มีปัญญาแจ่มแจ้ง,ผู้มีความรู้,ผู้มีความ ตรัสรู้,ผู้มีญาน, ผู้มีปัญญาทำลายกิเลส. ไตร. ๓๐/๒๑๐.
นิปกฺก : ค. ต้ม, เดือด, สุก, แก่
นิปกฺก นิปฺปกฺก : (วิ.) สุก, แก่กล้า .