นิพฺพินฺท : (วิ.) เบื่อ, หน่าย, เบื่อหน่าย, จืด จาง. นิปุพฺโพ, วิทฺ ตุฏฐยํ, อ. นิคฺคหิตาคโม.
นิพฺพินฺทติ : ก. เบื่อหน่าย, เหนื่อยหน่าย, ท้อใจ
นิพฺพิริย : ค. ซึ่งขาดวิริยะ, หมดความเพียร, ขี้เกียจ, เชื่องช้า, อ่อนแอ
นิพฺพิวร : ค. ซึ่งไม่มีช่อง, ไม่มีรู; ไม่มีรอยร้าว, ไม่มีโทษ
นิพฺพิส : ๑. นป. ค่าจ้าง, รางวัล, รายได้;
๒. ค. ซึ่งไม่มีพิษ
นิพฺพิสงฺก : ค. ซึ่งหมดความระแวง, ไม่มีความสงสัย, ปราศจากความแคลงใจ; ซึ่งกล้าหาญ, ไม่กลัวเกรง
นิพฺพิสติ : ก. เข้าไป, ได้มา, ค้นหา, ประสบ
นิพฺพิสย : ค. ผู้ไม่มีที่อยู่ที่อาศัย, ผู้ถูกเนรเทศ, ผู้ถูกไล่
นิพฺพิเสวน : (วิ.) มีอันเสพผิดไปปราศแล้ว วิ. นิคฺคตา วิเสวนา ยสฺส ตํ นิพฺพิเสวนํ (จิตฺตํ).
นิพฺพิเสส : ค. อันเหมือนกัน, เสมอกัน, ซึ่งไม่แตกต่างกัน
นิพฺพุชฌติ : ก. ต่อสู้, ปล้ำกัน
นิพฺพุต : ค. ซึ่งดับ, เย็น, สงบ; อันปราศจากความอยาก, เงียบ; สุข, สบาย
นิพฺพุติ : (อิต.) นิพพุติ ชื่อของพระนิพพาน, พระนิพพาน คือการออกจากวุติคือตัณหา วิ. วติโต นิกฺขมนํ นิพฺพติ. ความดับ, ความเย็น. นิปุพฺโพ, วุ อุปสเม, ติ.
นิพฺพุทฺธ : (นปุ.) การชกกัน วิ. อโธภาคํ พนฺธนํ วา กตฺวา ยุชฺฌนฺตฺยเตฺรติ นิพฺพุทฺธํ. นิปุพฺโพ, ยุธฺ สมฺปหาเร, โต. แปลง ต เป็น ทฺธ ลบที่สุดธาตุ แปลง ยุ เป็น พุ. อญญมญญสฺส เวธํ นิพฺเพเธฺนฺตฺยเตฺรติ วา นิพฺพุทฺธํ เวธฺ เวธเน โต, เอสฺสุ.
นิพฺพุทฺธิ : ค., นป. ชกกัน, ต่อยกัน, ปล้ำกัน
นิพฺพุยฺหติ : ก. อัน...นำออก, อันช่วยให้พ้นภัย
นิพฺพุสิตตฺตา : อิต. จิตที่ถูกกระทบ, จิตกวัดแกว่ง, จิตดิ้นรน
นิพฺเพฐน : (นปุ.) การพัน, การผูก, การโพก. นิปุพฺโพ, เวฐ เวฐเน, ยุ.
นิพฺเพฐิต : ค. (อันเขา) อธิบาย, ทำให้แจ่มแจ้ง, สางออก, แก้ออก
นิพฺเพเฐติ : ก. อธิบาย; ทำให้แจ่มแจ้ง, สางออก, แก้ออก
นิพฺเพธ : (ปุ.) การเจาะ, การเจาะออก, การชำแรก, การแหวก, ความเจาะออก, ฯลฯ, ความบรรลุ, ความตรัสรู้. นิปุพฺโพ, วิธฺ วิชฺฌเน, อ.
นิพเพธิกปญญ : (วิ.) มีปัญญาชำแรกกิเลส.
นิพฺเพมติก : (วิ.) มีความสงสัยออกแล้ว, ไม่มี ความสงสัย, สิ้นความสงสัย, สิ้นสงสัย, หมดสงสัย.
นิพฺเพส : (ปุ.) ค่าจ้าง, บำเหน็จ. นิปุพฺโพฺ วิสฺ ผรเณ, โณ. เป็น นิเวส บ้าง.
นิพฺภจฺเจติ : ก. ขู่, คุกคาม; ทำให้เลวลง, หยามน้ำหน้า
นิพฺภย : ค. ซึ่งไม่มีภัย, อันไม่มีความกลัว; กล้าหาญ
นิพฺภร : ก. วิ. อย่างมากมาย, อย่างเร่าร้อน
นิพฺภุชติ : ก. เอี้ยวไปมา, หมุนตัว, เอนก้ม
นิพฺโภค : ๑. ป., นป. การโค้ง, การก้ม, บิดไปมา;
๒. ค. ไม่มีโภคะ, ไร้ผล, ไม่มีประโยชน์
นิพฺยคฺฆ : ค. (ที่) ปราศจากเสือ, ไม่มีเสือ
นิพฺยาปารฏฐติ : (อิต.) ความตั้งอยู่แห่งชีวิต หาการงานมิได้, ความตั้งอยู่แห่งบุคคลผู้ มีความขวนขวายออกแล้ว, ความดำรง ชีวิตอยู่ของคนเกียจคร้าน.
นิโพธติ : ก. เอาใจใส่, สมใจ, ผูกพัน
นิโพเธติ : ก. ปลุก, ทำให้ตื่น
นิภ : (วิ.) ละม้าย, แม้น, คล้าย, เช่นกัน. นิปุพฺโพ, ภา ทิตฺติยํ, อ. ส. นิภ.
นิภตา : อิต. ความเหมือนกัน, การสมดุลย์กัน; ความปรากฏ; หน้าตารูปร่าง
นิภา : (อิต.) ความรุ่งเรืองโดยหาเศษมิได้, ความรุ่งเรือง, รัศมี, แสงสว่าง. วิ. นิสฺเสเสน ภาตีติ นิภา. กฺวิ ปัจ. กัจฯ ๖๓๙.
นิภาติ : ก. ส่องแสง, ส่งรัศมี
นิม : ป. หลัก, เสา; หลักปักสำหรับวัดหรือทำเครื่องหมายในการสร้างบ้านเรือน
นิมชฺฌิม : ค. อันกลาง, คนกลาง
นิมนฺต : (ปุ.) การเชื้อเชิญ, การเชิญ, นิมนต์ (เชิญพระเชิญนักบวช). นิปุพฺโพ, นมฺตฺ คุตฺตภาสเน, อ, ยุ, ส. นิมนฺตรณฺ.
นิมนฺตก : ค. ผู้นิมนต์, ผู้เชื้อเชิญ
นิมนฺตน : (นปุ.) การเชื้อเชิญ, การเชิญ, นิมนต์ (เชิญพระเชิญนักบวช). นิปุพฺโพ, นมฺตฺ คุตฺตภาสเน, อ, ยุ, ส. นิมนฺตรณฺ.
นิมนฺตนิก : ค. ผู้นิมนต์, ผู้เชื้อเชิญ
นิมนฺติต : ค. ซึ่งถูกนิมนต์, ซึ่งถูกเชื้อเชิญ
นิมนฺเตติ : ก. นิมนต์, เชื้อเชิญ
นิมฺพ : (ปุ.) สะเดา วิ. นมติ ผลภาเรนาติ นิมฺโพ, นมุ นมเน, โพ. แปลง อ ที่ น เป็น อิ หรือตั้ง นิ นเย. ลง มฺ อาคมท้ายธาตุ. ชายคา, แง้มประตู ก็แปล.
นิมฺพโกส : (ปุ. นปุ.) ชายคา.
นิมฺมกฺข : ค. ซึ่งไม่เห็นแก่ตัว, อันไม่มักได้, ซึ่งไม่ใส่ร้ายผู้อื่น, อันไม่ลบหลู่คุณท่าน