สมล : ค. มีมลทิน, ไม่บริสุทธิ์
สมลงฺกต : กิต. ประดับประดาแล้ว, ตกแต่งแล้ว
สมลงฺกโรติ : ก. ประดับประดา, ตกแต่ง
สมวย : (วิ.) มีวัยเสมอกัน, มีวัยร่วมกัน, รุ่นเดียวกัน, ปีเดียวกัน, สมวัย. สม+วย.
สมวาย : (วิ.) ประชุม, รวม, รวบรวม, เป็นหมู่, เป็นกลุ่ม.
สมวิสม : (วิ.) เสมอและไม่เสมอ, ลุ่มๆดอนๆ.
สมเวกฺขติ : ก. พิจารณา, สอบสวน
สมเวปากินี : อิต. การสนับสนุนให้ย่อยอาหารดี
สมสน : (นปุ.) การย่อ, สํปุพฺโพ, อสุเขปเน. ยุ. ส. สมสน.
สมสฺสาส : ป. ความโล่งใจ, ความปลอดโปร่ง, ความสดชื่น
สมสฺสาเสติ : ก. ปลอบใจ, โปร่งใจ
สมสีส : (นปุ.) สมธรรมและศีลธรรม, ธรรมสงบและธรรมเป็นประธาน. ไตร. ๓๑ ข้อ ๙๑๕.
สมา : (อิต.) ปี วิ. สามยติ ภาเวตีติ สมา. สมฺ วิตกฺเก. อ. อิตฺถิยํ อา.
สมากฑฺฒติ : ก. ฉุดคร่า
สมากิณฺณ : กิต. มุงกัน, ประชุมกัน, เกลื่อนกลาด
สมากุล : (วิ.) มัวพะวง. สห+อากุล ลบ หมฺ อาคม.
สมาคจฺฉติ : ก. ประชุมกัน
สมาคม : (ปุ.) การมารวม, การมารวมกัน, การมาร่วม, การมาพร้อมกัน, การประชุม, การประชุมกัน, ที่ประชุม, ที่เป็นที่ประชุม, สมาคม. สํ อาปุพฺโพ. คมฺ คติยํ. อ. ส. สมาคม.
สมาจรณ : นป., สมาจาร ป. ความประพฤติชอบ
สมาจรติ : ก. ประพฤติชอบ
สมาจาร : (ปุ.) มารยาทอันบุคคลพึงประพฤติโดยเอื้อเฟื้อด้วยดี, มารยาทอันบุคคลพึงประพฤติโดยเอื้อเฟื้อสม่ำเสมอ, ความประพฤติดี, ความประพฤติที่ดี, ความประพฤติชอบ, มารยาทดี, มารยาทที่ดี, มารยาทเรียบร้อย. ส. สมาจาร.
สมาช : (นปุ.) การประชุม, ที่เป็นที่ประชุม, ที่ประชุม, สมาคม. สํ อา ปุพฺโพ, อชฺ คติยํ, อ. ส. สมาช.
สมาชิก : (ปุ.) บุคคลผู้เข้าประชุม, บุคคลผู้มาประชุมรวมกัน, บุคคลผู้มาประชุมร่วมกัน, สมาชิก(ผู้มีสิทธิหรือมีส่วนร่วมในสมาคมหรือกิจการใด ๆ).
สมาทเปติ : ก. ชักชวน
สมาทหติ : ก. ตั้งใจ
สมาทาน : (วิ.) ผู้ถือเอาพร้อม, ผู้ถือเอาด้วยดี, วิ. สํ สฏฐุ อาทายตีติ สมาทาโน.
สมาทานวิรติ : (อิต.) การงดเว้นด้วยการสมาทาน, การงดเว้นจากการล่วงศีลด้วยการสมาทาน, เจตนางดเว้นด้วยการเปล่งคำสมาทาน, เจตนาเป็นเครื่องงดเว้นด้วยการสมาทาน, สมาทานวิรัติ(เจตนางดเว้นจากการล่วงศีลซึ่งตนได้สมาทานไว้แล้ว).
สมาธาน : (นปุ.) การตั้งไว้เสมอกัน, การตั้งไว้โดยชอบ. วิ. สมํ สมฺมา วา อาธานํ สมาธานํ.
สมาธิ : (ปุ.) ความตั้งมั่น, ความตั้งใจมั่น, ความตั้งมั่นด้วยดีแห่งจิต, ความตั้งมั่นด้วยดีในจิตในอารมณ์เดียว, ความไม่ส่ายไปแห่งจิต, ความสำรวมใจให้แน่วแน่, การตั้งจิตไว้ด้วยดีในอารมณ์เดียว, สมาธิ คือ ความที่จิตมีอารมณ์เป็นหนึ่ง ความที่จิตตั้งมั่นอยู่ในอารมณ์ใดอารมณ์หนึ่งโดยเฉพาะ ความที่จิตแน่วแน่อยู่ในอารมณ์ใดอารมณ์หนึ่งเฉพาะ ความที่จิตเพ่งอยู่สิ่งใดสิ่งหนึ่งโดยเฉพาะ. วิ. เอกาลมฺพเน สํ สุฏฐุ อาธานํ สมาธิ. สํปุพฺโพ, ธา ธารเณ, อิ. รูปฯ ๕๘๒ วิ. สมฺมา สมํ วา จิตฺตํ อาทธาตีติ สมาธิ. สมาธิใช้เป็นกุศลธรรมเป็นส่วนมากแต่ในที่บางแห่งท่านต้องการให้ชัดจึงเติมศัพท์ที่บ่งชัดไว้ข้างหน้าฝ่ายดี ท่านเติม สมฺมา เป็น สมฺมาสมาธิ ฝ่ายชั่ว ท่านเติม มิจฺฉา เป็นมิจฺฉาสมาธิ ดูคำ สติ ประกอบ. ส. สมาธิ.
สมาธิยติ : ก. ย่อมถือเอา
สมาน : (วิ.) คล้าย, เช่นกัน, เช่นเดียวกัน, อันหนึ่งอันเดียวกัน, เป็นอันเดียวกัน, เสมอกัน, เท่ากัน. สมฺ เวลมฺเพ, ยุ. ส. สมาน.
สมานคติ : (อิต.) การไปเช่นกัน, การเป็นไปเช่นกัน, ฯลฯ.
สมานฉนฺท : (ปุ.) ความพอใจร่วมกัน, ฯลฯ.
สมานฺต : ค. รอบ ๆ , ใกล้เคียง
สมานตฺตตา : (อิต.) ความเป็นแห่งบุคคลเป็นผู้มีตนเสมอ, ความเป็นแห่งบุคคลผู้มีตนเสมอ, ความเป็นคนมีตนเสมอ, ความเป็นคนมีตนเสมอไม่ถือตัว.
สมานวาส : (วิ.) ผู้มีการอยู่ด้วยชนเสมอกัน.
สมานสวาส : (ปุ.) การอยู่ร่วมกัน, การอยู่ร่วมกันได้, สมานสังวาส ใช้สำหรับพระสงฆ์ในความว่าทำอุโบสถสังฆกรรมร่วมกันได้.
สมานสุขทุกฺข : (ปุ.) มิตรผู้มีสุขและทุกข์เสมอกัน, มิตรร่วมสุขร่วมทุกข์.
สมาเนติ : ก. นำมาเปรียบ
สมาปชฺชติ : ก. ย่อมเข้าถึง
สมาปชฺชน : นป. การเข้าถึง
สมาปชฺชนา : (อิต.) การเข้า. สํ อาปุพฺโพ, ปทฺ คติยํ, ยุ. ลง ย ปัจ. ประจำหมวดธาตุ แปลง ทฺย เป็น ชฺช ยุ เป็น อน.
สมาปตฺติ : (อิต.) การถึงทั่วพร้อม, การบรรลุ, การถึง, การเข้า, สมาบัติ(การบรรลุฌาน การเข้าฌาน). สํ อา ปุพฺโพ, ปทฺ คติยํ, ติ.
สมาปน : (นปุ.) การชักชวนให้ถือเอาด้วยดี, การชักชวน, สํ อา ปุพฺโพ, ทยฺ อาทาเน, ยุ, ยสฺส โป.
สมาปนฺน : กิต. เข้าถึงแล้ว
สมาเปติ : ก. จบ, บริบรูณ์
สมายาติ : ก. มาร่วมกัน, รวมกัน
สมายิก : ค. เป็นไปตามสมัย, ชั่วคราว
สมาโยค : ป. การประกอบ, การบำเพ็ญ
สมารทฺธ : กิต. ปรารภแล้ว, เริ่มแล้ว